Fréttablaðið - 04.12.2013, Blaðsíða 38

4. desember 2013 MIÐVIKUDAGUR| MENNING | 22
var hugsanlega sjúklegt. Hlutverk
konunnar var að koma í veg fyrir
þessa hugsanlega sjúklegu hluti
sem gátu gerst.“
Gögnin sem Helga Kristín notar
eru bæklingar sem voru búnir til
af læknum fyrir konur að lesa og
birtir í Kanada. Í þessum bækling-
um fá konur ráð um hvernig þær
eiga að koma í veg fyrir sjúklega
atburði á meðgöngunni sem þær
báru siðferðislega ábyrgð á. Þau
atriði sem einkenndu siðferðislega
ábyrga hegðun á meðgöngu voru
ekki endilega þau sömu nú og þá.
„Ég fann ekkert um of háan
aldur kvenna í þessum gögnum.
Þegar talað var um aldur var talað
um að of ungar konur áttu ekki að
eignast börn og það var líka ekki
gott ef faðirinn var of gamall. Nú
til dags er lítið talað um aldur
feðra. Kynferði kvenna var oft
líkt við ávexti, þegar konur urðu
til dæmis 46 ára var eggjastokk-
unum líkt við rotnuð epli. En samt
þótti ekkert slæmt að eiga barnið
þótt þú værir komin á þann aldur.
Ef þú varst enn þá frjó var allt í
lagi að eiga barn.“
Konum var uppálagt að sýna
ábyrgð í makavali. „Ef þú giftist
manni sem var lélegur til andlegr-
ar heilsu og svo dó hann, en svo
áttirðu börn með öðrum manni
sem var betri, þá var talið að fyrra
hjónabandið hefði varanleg áhrif
á æxlunarfærin og það skilaði
sér í börnunum sem þú áttir með
seinni manninum þótt hann væri
gott eintak. Það má setja þetta í
samhengi við að á þessum tíma í
Norður-Ameríku var mikill áhugi
á kynbótum í Bandaríkjunum og
þarna höfðu konur það hlutverk að
búa til góða þegna með því að gifta
sig rétt. Þetta er nokkurs konar til-
raun til kynbóta.“
Helga Kristín bendir einnig
á að á þessum tíma höfðu konur
ekki kosningarétt. „Konur voru
gerðar ábyrgar þegar þær höfðu
ekkert vald sjálfar. Konur notuðu
þessa ábyrgð sína á meðgöngunni
til þess að fá kosningarétt, til þess
að biðja um meiri þátttöku. Svo
hefur meðganga líka verið notuð
til að stuðla að sjálfstæðisleysi.
Þá er gefið í skyn að þótt þú getir
orðið ófrísk þá getirðu ekki endi-
lega orðið móðir. Einhver sérfræð-
ingur þarf að kenna þér að vera
móðir. Ábyrgð kvenna á meðgöngu
hefur því bæði stuðlað að sjálf-
stæði kvenna og sjálfstæðisleysi.“
ugla@frettabladid.is

„Þegar fjallað er um eldri mæður
er eins og verið sé að gefa í skyn
að þær séu afbrigðilegar,“ segir
Helga Kristín Hallgrímsdóttir,
lektor í félagsfræði. Hún heldur
fyrirlesturinn Þekking er vald:
Áhætta og siðferðisleg ábyrgð
verðandi mæðra í sögulegu ljósi
á Háskólatorgi í dag frá 12 til 13.
„Í félagsfræðilegu og læknis-
fræðilegu samhengi er talað um
áhættu. Áhætta þýðir að maður
eigi að taka ábyrgð á því sem
maður gerir og að maður eigi ekki
að gera hluti sem hafa fyrirsjáan-
legar hættulegar afleiðingar. Ég
eignaðist barn þegar ég var 39
ára og þá fékk ég á tilfinninguna
að ég væri of gömul. Það vakti for-
vitni mína á því hvaðan þetta hug-
tak „eldri móðir“ kemur, því það
er tiltölulega ný hugmynd. Lang-
ömmur okkar tvínónuðu ekkert við
barneignir þótt þær væru orðnar
35 ára. Mér þótti snjallt að skoða
eldri umræðu um þetta.“
Í þessari rannsókn skoðaði
Helga Kristín tímabilið 1880-
1920 í Kanada. „Á þessu tímabili
hætti læknisfræði að einskorðast
við meðhöndlun sjúkra og læknar
fóru að hugsa um bæði veikt fólk
og fólk sem var ekki enn orðið
veikt. Þarna breytist hugsunin
um meðgöngu. Þá var byrjað að
meðhöndla hana sem eitthvað sem
Eggjastokkum líkt
við rotnuð epli
Helga Kristín Hallgrímsdóttir er lektor í félagsfræði í Háskólanum í Victoria á
vesturströnd Kanada. Hún heldur fyrirlestur á Háskólatorgi í dag sem ber titilinn
Þekking er vald: Áhætta og siðferðisleg ábyrgð verðandi mæðra í sögulegu ljósi.
FANNST HÚN OF
GÖMUL Helga
Kristín eignaðist
barn 39 ára gömul
og fékk á tilfinn-
inguna að hún
væri of gömul.
FRÉTTABLAÐIÐ/EINKASAFN
Forðast móðursýki (þótti geta
valdið fósturláti).
Forðast allt kynlíf.
Forðast að hugsa um kynlíf
(ef konur hugsuðu um kynlíf á
meðgöngu var hætta á að börn
fengju fæðingarbletti eða yrðu
vangefin).
Að passa sig á hvað maður borð-
aði og ferðast ekki í hestvagni
(þetta er kunnuglegra í dag).
* Tekið úr bæklingunum Counsel
to Parents, And How to Save the
Baby og Ladies‘ Guide in Health
and Disease
Í nútímanum að sögn Helgu
Kristínar:
Passa mataræði
Passa þyngdaraukningu.
➜ Nokkur dæmi um siðferðis-
lega hegðun á meðgöngu
Kynferði kvenna var
oft líkt við ávexti, þegar
konur urðu til dæmis 46
ára var eggjastokkunum
líkt við rotnuð epli.
Helga Kristín Hallgrímsdóttir
Fartölvuumslög
í mörgum litum
verð frá: 4.990 kr.
Ferðahátalari
Valuun Vibro
verð: 7.990 kr.
Hátalarar
Logitech
verð: 12.990 kr.
Heyrnartól
Urbanears Plat tan
verð:11.990 kr.
All in One borðtölva
Dell Inspiron One
verð: 159.990 kr.
Fjölnotaprentari
HP Photosmart
verð: 19.890 kr.
15" Fartölva Celeron
Dell Inspiron
verð: 89.990 kr.
Hörðustu pakkarnir
fást í Advania
Guðrúnartúni 10, Reykjavík
Mánudaga til föstudaga frá 8 til 18
Laugardaga frá 12 til 16
Tryggvabraut 10, Akureyri
Mánudaga til föstudaga frá 8 til 17
advania.is/jol
Kíktu í kaffi í verslunum okkar: