Fréttablaðið - 04.10.2014, Qupperneq 12

4. október 2014 LAUGARDAGURSKOÐUN
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is AÐSTOÐARFRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is VIÐSKIPTI: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Erla Björg Gunnarsdóttir erla@frettabladid.is
MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is VÍSIR: Kolbeinn Tumi Daðason, kolbeinntumi@365.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI: Sævar Freyr
Þráinsson ÚTGEFANDI OG AÐALRITSTJÓRI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI:
Sigurjón M. Egilsson sme@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á
höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið
áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
Þegar dagar styttast fer að bera á tilkynningum þar sem fjórðungi Íslendinga er sagt að nú megi þeir
vera styttra úti á kvöldin. Þetta er
tilkynnt á veggspjöldum með bros-
andi klukkum og í tölvupósti sem
lendir í pósthólfum íslenskra for-
eldra. Gjarnan er minnt á eftirfar-
andi lagatexta:
„Börn, 12 ára og yngri, mega
ekki vera á almannafæri eftir
klukkan 20.00 nema í fylgd með
fullorðnum. Börn, sem eru á
aldrinum 13 til 16 ára, skulu ekki
vera á almannafæri eftir klukk-
an 22.00, enda séu þau ekki á
heimferð frá viðurkenndri skóla-,
í þrótta - eða
æskulýðssam-
komu. Aldurs-
mörk þessa
ákvæðis miðast
við fæðingarár
en ekki fæðing-
ardag.“
Til að byrja
með hljóta allir
að sjá hve gallað þetta ákvæði er.
Lesum það orðrétt. Mega þá börn
13-16 börn ekki vera á almanna-
færi þótt þau séu með fullorðn-
um ef þau eru ekki að koma heim
af fimleikaæfingu? Aldursmörk-
in eru svo ekki nægilega skýr og
hefð virðist ráða túlkun þeirra.
Loks má nefna hið augljósa: Hve-
nær lýkur þessu útgöngubanni?
Klukkan 6.00? Klukkan 7.00?
Ákvæði sem felur í sér svona víð-
tæka frelsisskerðingu getur ekki
verið svona óljóst þegar kemur að
gildistíma.
Það má efast um að einhver
dómari myndi einhvern tímann
dæma einhvern fyrir brot á þess-
um lögum. Þetta ákvæði ber öll
þess merki að vera hugsað sem
leynivopn rökþrota foreldra sem
hafa sagt „af því að að ég segi það“
það oft yfir að þá vantar eitthvað
eins og „af því að Alþingi segir
það“ til að brjóta hlutina aðeins
upp.
SPOTTIÐ
MÍN SKOÐUN: PAWEL BARTOSZEK
Útgöngubannið
Nú mun einhver spyrja: Verða ekki að vera ein-hverjar reglur? Svarið við
því er: „Kannski.“ Það virðist gera
börnum ágætt að setja ákveðnar,
fyrirsjáanlegar reglur. En það er
allt annað en sjálfsagt mál að ríkið
verði að setja þær. Það ættu for-
eldrar einfaldlega sjálfir að gera.
Það eru fá svæði heimsins sem
taka jafnmikið fram fyrir hend-
urnar á þeim eins og Ísland gerir.
Vissulega hafa margir bæir
Bandaríkjanna sett sér útivistar-
reglur. Sums staðar hefur verið
dæmt að umræddar reglur stand-
ist ekki stjórnarskrá, annars
staðar hafa dómarar leyft þeim
að halda gildi sínu. Það er ekki
komin lokaniðurstaða í þessi mál
vestanhafs. Hæstiréttur Bretlands
hefur hins vegar dæmt á þann veg
að óheimilt sé að handtaka börn
sem ekki eru líkleg til vandræða.
Bresku lögin tóku þó einungis til
afmarkaðra svæða. Ísland er ein-
stakt að því leyti að hér ná lögin til
alls landsins.
Þá má finna fréttir af því að árið
2006 hafi verið rætt um að setja
sambærilegt útgöngubann milli
23.00 og 5.00 í nokkrum borgum
Bosníu en að mannréttindahópar
hafi mótmælt því. Fulltrúi svokall-
aðrar Helsinkinefndar fyrir mann-
réttindi í Bosníu taldi á sínum tíma
að reglurnar væru brot á réttind-
um barna eins og þau kæmu fyrir
í barnasáttmála Sameinuðu þjóð-
anna. Á Íslandi er umboðsmaður
barna furðu meðvirkur stjórnvöld-
um í þessu máli í ljósi þess hve sér-
stök frelsisskerðingin er á heims-
vísu.
Útivistarlög eru oftar en ekki
sett í kjölfar frásagna af glæpum
þar sem börn eru gerendur. En
virka þær? Um það er mjög deilt.
Margir hafa þó bent á að fram-
kvæmd þeirra vestanhafs feli
gjarnan í sér kynþáttamismunun
því í langflestum tilfellum er ein-
faldlega verið að handtaka ungt,
svart fólk sem er að dunda sér við
að spila körfubolta eða eitthvað
álíka saklaust.
Verða að vera reglur …
Haustið er komið. Á mörgum heimilum munu ungir frels-isaktívistar reyna að snúa
ráðandi öflum á sitt band. Þeir
munu benda á að „allir aðrir fái
að vera úti lengur“. Að reglurnar
vegi að frelsi þeirra, feli í sér mis-
munun og dæmi allt ungt fólk fyrir
óframin heimskupör nokkurra.
Rökræðurnar geta verið lang-
ar og erfiðar. Og þær geta verið
erfiðar einfaldlega vegna þess að
unga fólkið hefur rétt fyrir sér.
Eins og áður sagði, foreldrar eiga
að ráða þessu, en heildarútgöngu-
bann alls fólks undir 16 ára aldri
er óhefðbundið og ósanngjarnt.
Aðstæður ungs fólks geta verið
ólíkar. En ungt fólk á að geta verið
úti á kvöldin án þess að vera hand-
tekið.
Kannski eru margir sem eru
búnir að gleyma því en margt
ungt fólk upplifir þessi sérstöku
íslensku útivistarlög sem talsvert
ranglæti. Og þau eru ranglát. Það
versta við lögin er að þau glæpa-
væða algerlega saklausa hegðun.
Einhver fimmtán ára er bara að
labba heim klukkan korter yfir
tíu frá vini eða vinkonu. Hvern er
verið að skaða? Hvert er fórnar-
lambið?
Afglæpavæðum labbitúrinn
Komdu í yoga
Lækkar blóðþrýstinginn
Betri svefn
Áhersla á mjóbak og axlir
Rétt öndun góð slökun
Yoga I
- Ertu með stirðan kropp
- Ertu í yfirþyngd
- Ertu að ná þér eftir veikindi
- Ertu með vefjagigt
- Ertu komin á efri árin
Kennt í Sjúkraþjálfaranum Hafnarfirði 691 0381 Kristin Björg
Yoga II
- Ertu að æfa en vilt ná lengra
- Meiri liðleiki
- Meiri styrkur og jafnvægi
- Yngri og sterkari líkami
- Með krefjandi yogaæfingum
Þ
egar við Íslendingar vegum og metum stöðu okkar gagn-
vart öðrum þjóðum grípum við oft til þess að segja að
innviðirnir hér séu svo sterkir. Því sé staða okkar sterk,
möguleikar okkar miklir, og meiri en flestra annarra
þjóða, til að komast yfir erfiða hjalla. En er það svo?
Erum við betur stödd en flestar aðrar þjóðir? Sé það rétt í ein-
hverjum tilfellum, fer fjarri að það sé svo alls staðar. Fréttablaðið
var með langt viðtal við ríkissaksóknarann í gær þar sem kom
glögglega fram að ekki er allt sem sýnist og álag á embættið og
það fólk sem þar starfar er mikið. Grípum aðeins niður í viðtalið:
„Maður hefur náttúrulega verið með í maganum yfir því að
málsmeðferðartíminn er að lengjast. Er andvaka yfir því. En
hvernig eigum við að geta sinnt þessu öllu?“ spurði saksóknarinn.
Það er ekkert annað. Verkefnin
eru fleiri og meiri en embættið
hreinlega ræður við. Þetta
gengur svo langt að saksóknara
verður ekki svefnsamt.
Saksóknari var þá spurður
hvort embættið réði við að sinna
lögbundnum skyldum, sem
hlýtur jú að vera lágmark.
„Nei. Það finnst mér ekki. Ég hugsa að ég þyrfti tvo starfsmenn
til viðbótar, þá værum við betur sett. Málatölurnar eru aðeins
að batna, en mál hafa alveg orðið skrambi gömul hérna.“ Og svo
þetta: „Við erum öll meðvituð um þetta en við bara getum ekki
hlaupið hraðar. En ég held við séum bara að standa okkur nokkuð
vel miðað við málafjöldann og allt klárast þetta náttúrulega að
lokum en tekur heldur langan tíma. Þetta er bara spurning um
réttaröryggið; að málin skemmist ekki og það má ekki gleyma öllu
þessu fólki sem þarf að bíða eftir of hægri afgreiðslu.“
Þannig lýsir saksóknari ríkisins innviðunum í sínu embætti.
Sérstakur saksóknari talar á svipuðum nótum, dómstólarnir eru
önnum kafnir, málafjöldinn vex endalaust, en dómurum fjölgar
fjarri að sama skapi. Dómsvaldið, þriðja stoðin í þrískiptingu
valdsins, er illa sett. Jafnvel er sú stoð lömuð að hluta. Þar eru
innviðirnir greinilega ekki traustir.
Heilbrigðiskerfið, sem á tyllidögum er sagt eitt það besta, ef
ekki bara það besta í heimi, er í sýnilegum vanda. Aðbúnaður er
ekki nægilega góður, læknar undirbúa verkfall, það er þeir sem
hafa ekki flúið til útlanda, þar skortir hús og þar skortir tæki.
Við sjáum öll og vitum öll að við erum ekki með besta heilbrigðis-
kerfi í heimi. Samt töluðum við eins og staðan væri allt önnur og
betri. En við erum lánsöm. Meðal okkar er, enn að minnsta kosti,
vel menntað og hæft fólk sem hefur tekist við erfiðar aðstæður að
vinna afrek nánast hvern dag. Það þekkja þau sem hafa þurft að
treysta á burði heilbrigðiskerfisins.
Þegar við berum saman námsárangur íslenskra nemenda og
næstu þjóða kárnar gamanið enn. Við stöndum illa í samanburð-
inum. Við meira að segja hikum ekki við að útskrifa fólk úr
grunnnámi sem alltof margt getur ekki einu sinni lesið sér til
gagns. Brottfall úr framhaldsskólum er meira hér en víða annars
staðar. Og það sárasta er að áfram er hægt að telja upp þætti sem
sanna að innviðir menntakerfisins eru ekki með neinum ágætum.
Því miður.
Ríkissaksóknari er með í maganum og sefur ekki af áhyggjum.
Ætli það eigi við um margt annað fólk sem hefur tekið að sér vera
í forsvari hér og þar?
Eru innviðirnir eins góðir og við höldum fram?
Með í maganum
Sigurjón Magnús
Egilsson
sme@frettabladid.is