Skessuhorn - 07.12.2011, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 7. DESEMBER
Góð ur og gegn frændi
minn og vin ur hafði sam­
band við mig út af vísu sem
ég var að spyrja um í síð­
asta þætti og taldi að hún
væri eft ir Her mann Jón­
as son, fyrr ver andi for sæt­
is ráð herra. Hélt hann að
hún væri í Þing vís um sem
Jó hann es úr Kötl um safn aði sam an og væri rétt
á þessa leið:
Sunn lend inga sé ég hóp
sem að illa dug ar.
Þeg ar drott inn þessa skóp
þá var hann ann ars hug ar.
Ég hef enga á stæðu til að rengja þess ar upp­
lýs ing ar þó ég hafi ekki haft að stöðu til að sann­
reyna þær. Reynd ar tel ég mig hafa meiri á stæðu
til að rengja ým is legt ann að eins og ýms ar yf ir lýs­
ing ar skot veiði manna og líf fræð inga um að tóf an
borði ekki mó fugl og skot veiði hafi ekki á hrif á
fram gang rjúpna stofns ins. Rún ar Krist jáns son sá
við tal við full orðna rjúpna skyttu sem hafði orð á
hví lík mergð hefði ver ið af rjúpu á hans æsku ár­
um en ann að væri uppi á ten ingn um nú orð ið.
Varð þetta til efni eft ir far andi hug leið ing ar:
Þeg ar skot menn kulda kreppt ir
kála rjúpu að hausti til
verp ir hún ekki vor ið eft ir.
Vita menn það? ­ Hér um bil!
Mörg um finnst nauð syn legt að koma ýmsu í
verk hérna meg in graf ar og treysta því ekki að
fram kvæmd irn ar dagi ekki uppi ef þeir skyldu
þurfa að sinna þeim hinu meg in frá. Það er hins
veg ar þetta með tím ann. Krist ján frá Djúpa læk
orti:
Ekki get ég ort í gröf­
inni, þótt ég kunni að ríma.
Hversu sárt ég alltaf öf­
unda þá, sem hafa tíma.
Á svip uð um nót um var ort um Öss ur Skarp­
héð ins son:
Öss ur stund ar ekk ert ves­
en í sín um muna
er við sem ur Indónes­
íu um raf ork una.
Marg ir bera sig held ur illa nú á þess um eft­
ir hrunsár um og vafa laust flest ir með réttu.
At vinnu leysi sem áður var nán ast ó þekkt hér
hef ur að eins lát ið á sér kræla þó það að vísu
nái ekki með al töl um hins fyr ir heitna Evr ópu­
sam bands. Ætli það gæti ekki ver ið gott að
rifja upp þessa heil ræða vísu Frið björns í Stað­
ar tungu:
Gakktu stát inn lífs ins leið,
lítt mun grát ur bæta.
Láttu kát ur hverri neyð
kulda hlát ur mæta.
Það get ur ver ið nokk uð vand ratað með al­
hóf ið í því að hafa hvorki of mik ið né of lít ið
álit á sjálf um sér og hvorki sækj ast eft ir ó mak­
leg um mann virð ing um né fær ast und an þeim
verk efn um sem menn gætu vel af hendi leyst
til heilla fyr ir sam fé lag ið. Ekki veit ég hvaða
á gæt is mað ur það var sem Frið björn orti um
en hann virð ist ekki hafa ver ið í miklu á liti hjá
Bjössa:
Vina minna vit firr ing
varla spá ir góðu,
að kjósa og senda á Sam bands þing
sjálfs á lit í skjóðu.
Að öll um lík ind um er þeir þó ham ingju­
sam ari sem hafa nóg af sjálfs á liti og stöðugt
á nægð ir með sjálfa sig frek ar en þeir sem sí­
fellt eru á hrað hlaup um eft ir ham ingj unni án
þess að ná henni nokkurn tíma. Sam an ber
þessa hug leið ingu Böðv ars frá Hnífs dal:
Ævin geng ur öll í þras,
and ans þorna brunn ar.
Allt vort líf er eit ur bras
í ofni ham ingj unn ar
Ef ég man rétt var það Þór ir Val geirs son frá
Auð brekku sem gisti á góð um bæ en átti erfitt
með svefn og gekk um gólf. Hús freyja varð
þess vör og spurði ,,Er hart und ir þér Þór ir
minn“? Þór ir svar aði:
Árin líða, ekk ert má því varna.
Ell in byrj ar nart í lífs ins kjarna.
Verst með þann sem hætt ur er að harðna
hel vít is bölv að ur ræf ill inn sá arna.
Margt er það sem fram leitt er mann kyn­
inu til hags bóta og þar á með al pill ur sem all ir
virð ast vita allt um þó að spurð ur virð ist eng­
inn hafa séð þær. Eitt hvert sinn þeg ar vist­
fólk á elli heim ili ræddi um þessa vöru skaust
þó upp úr tæp lega tí ræð um pip ar sveini sem
aldrei hafði ver ið við kven mann kend ur; ,,Þær
eru bláá ar“. Var hann þó tal inn manna ó lík­
leg ast ur til að vita nokk uð um út lit þeirra eða
virkni. Hreið ar Karls son orti:
Eru pill ur oss í vil,
en und ar legt er með þær.
All ir vita á þeim skil
þótt eng inn hafi séð þær.
Þeg ar veg ur inn yfir Siglu fjarð ar skarð var
lagð ur á sín um tíma var Lúð vík Kemp þar
verk stjóri. Þar var og Árni nokk ur Sveins­
son frá Mæli fellsá. Eins og geng ur báru menn
margt við sér til gam ans og með al ann ars var
tölu vert ort og gekk Árni þar all fast fram.
Sumt af kveð skap hans þótti mönn um þó ör­
lít ið frá brugð ið því sem al geng ast var á þeim
tíma og nokk uð ný yrða skot ið. Kemp orti
rím ur af Árna skáldi og viður eign hans í ljóð­
um við þá starfs bræð ur sína sem hann nefndi
,,Brag skæl inga“. Seg ir með al ann ars svo frá
gift ingu Árna og hveiti brauðs dög um á Bakka
í Vall hólmi:
Fljótt sig gifti faldag ná,
fal lega klippti skegg ið þá,
huga lyfti heimi frá,
hafði ei skifti kon um á.
Ætíð spar í út lát um
við auð grund þar á kvöld vök um.
Lít ið bar á barn eign um
byrj að var með geldreið um.
Svo fór að Árni skáld brá búi og flutti til
Siglu fjarð ar þar sem at vinna var næg á þeim
tíma og hafði auk þess nokkurn smá bú skap
sér til styrkt ar:
Keypti hana og hæn ur marg ar,
hokri van ur stála þór.
Ýfðu gran ir ótal varg ar,
and skot an um blöskra fór.
Hneyksl að ist á hana sið um
hjörva kvist ur þá um sinn.
Á holds ins lystisemda svið um
sá í fyrstu van mátt inn.
Nú stytt ist óðum til jóla enda stend ur und­
ir bún ing ur sem hæst víð ast hvar og ár legt
aug lýs inga flóð dyn ur á okk ur sem aldrei fyrr.
Al veg ó trú legt hvað er mik ið til af ó missandi
hlut um sem við viss um ekki að okk ur vant aði.
Björn Ing ólfs son á Greni vík orti ein hvern­
tíma í jó la und ir bún ingn um:
Ég er bú inn að skreyta all an bæ inn
og búa mér vel í hag inn,
en verra er hitt
að vesk ið mitt
það versl að ist upp hérna um dag inn.
Það hefðu þótt tíð indi fyr ir svona hund rað
árum ef ein hver hefði sagt frá því hvað mik ið
er til á okk ar dög um af vél ræn um vara hlut um
í mann skepn una. Ég er ekki viss um að menn
hefðu trú að því um yrða laust. Lík lega hef ur
það ver ið á fyrstu tím um gervi tungla sem ort
var í jó la und ir bún ingn um:
Sussu bía, Sigga mín,
sjáðu bara atarna:
Úti í gervi geimi skín
gervi jóla stjarna.
Fyll ast gervi gleði þá
gervi haus og magi.
Stafar gervi gælu frá
gervi hjarta lagi.
Gervi lækn ing gefst oss á
gervi s org og mein um.
Gervi krakk ar gá, gá, gá
að gervi jóla svein um.
Með þökk fyr ir lest ur inn
Dag bjart ur Dag bjarts son
Hrís um 320 Reyk holt
S 435 1189 og 849 2715
dd@simnet.is
Vísnahorn
Verst með þann sem hætt ur er að harðna - hel vít is bölv að ur ræf ill inn sá arna
Þakka Lund dæl um fyr ir frá bæra Sölku Völku
Land míns föð ur
og móð ur mál ið eru
systk in mörg um kær.
Hvort held ur líf ið er
list eða að það er list
að lifa veit ég ekki, en aft ur á móti
er ég þess full viss að hvor ugt get ur
án hins ver ið. Á sama hátt og mað ur
þarf lit skrúð ugt móð ur mál til að tjá
til finn ing ar sín ar til föð ur lands ins,
lands ins og lífs ins sem þar er lif að,
er land ið móð ur mál inu nauð syn­
legt til að hrær ast í. Þannig verð ur
oft ar en ekki líf fólks list þess. List­
in og líf ið eru sam of in, eru systk in
er hald ast í hend ur og styðja hvort
ann að.
Það hef ur því ó neit an lega mót­
andi á hrif á barn og mann hvar
hann elst upp, með hverj um og við
hvaða að stæð ur. Það sem veld ur því
að sveit helst í byggð er ekki ein­
göngu háð gróðri jarð ar eða gæð­
um. Þar ræð ur mann líf mestu.
Fólk ið í Lund ar reykja dal er þess ar­
ar gerð ar, trútt sveit sinni og önn.
Held ur í það sem vel hef ur reynst
og hlú ir að því. Ekki eitt og eitt
held ur sam an og hvert með öðru.
Það unn ir daln um sín um þó það
viti að ef til vill væri auð veld ara
að búa nær hring iðu al snægt anna,
væri ham ingj an fólg in í að kom ast
sem oft ast yfir sem flest af því sem
boð ið er til ær ustu. En trú mennska
hef ur kennt fólk inu að heima feng ið
og gegn heilt er gæfu leg ast. Af full­
orðn um læra börn in að það er gott
að una við sitt, að sækja ekki allt
til ann arra en rækta um hverfi sitt,
land og líf.
Þeg ar kem ur til þess að sveit­
ung ar fara að huga að leikn um,
leik list inni til að gæða líf sitt list,
verða oft ar en ekki fyr ir vali verk er
óma við hljóm kviðu lífs ins í sveit­
inni. Því undr ar eng an er til þekk ir,
að fyr ir val inu verði verk Hall dórs
Lax ness um átök manna og nátt­
úru, bar áttu al þýðu fólks við auð­
menn. Einnig hafa Lund dæl ir orð­
ið sam ferða þeim Púntila og Matta,
og Sveyk og séra Jóni og Bárði á
Búr felli. Og jafn an hef ur far ið vel
á með ferða löng um. Bjart ur í Sum­
ar hús um sjálf stæðs fólks og Ís lands­
klukku fólk ið er líka afar eft ir minni­
legt. Ég full yrði að marg ar per són­
ur þess ara verka eru trú verð ugri í
þeirra hönd um en lærðu leik ar anna
stóru hús anna í höf uð borg inni. Þar
ráða án efa mestu sá jarð veg ur sem
fólk ið er sprott ið úr, það líf sem
það hef ur not ið með full orðn um,
for eldr um, systk in um og grönn um.
Sá trún að ur sem það hef ur bund ist
hvert öðru og sveit sinni. Sú reynsla
sem hef ur orð ið til þess að það sæk­
ir heim, í dal inn sinn og sam fé lag.
Að fram an sögðu er það því fagn­
að ar efni að heyra að líf ið í Lund ar­
reykja dal er að fær ast í sam komu­
hús ið. Eft ir vænt ing in vex eft ir því
sem nær dreg ur frum sýn ingu. Svo
renn ur dag ur inn upp nú með snjó­
fjúki og eig in lega varla til ferða­
laga. Samt er hald ið í drauma höll­
ina. Stund um hef ur ver ið leik ið
þvers um, en í ann an tíma langs um.
Sjaldn ast af venju legu sviði og vefst
ekk ert fyr ir fólk inu í þeim efn um.
Við tók um land með þeim mæðg­
um Sig ur línu og Sölku Völku á Ós­
eyri við Axl ar fjörð. Þær eru aum ar
og fólk ið tor trygg ið. Hver hugs ar
um sig og það að kom ast af. Hjálp­
ræð is her inn með Guð mund Kadett
og Toddu truntu í broddi fylk ing­
ar reyna að boða fagn að ar er ind ið
og hjálp ræð ið, og ferst þeim Jóni
á Lundi og Karí á Gull bera stöð­
um það vel, ein læg og áköf í sinn.
Salka Valka ­ yngri fyllist þeg ar
andúð á Stein þóri Steins syni, sem
á girn ist fyrst móð ur henn ar og svo
hana. Árna í Skarði tekst afar vel
að túlka þessa á gengu og ó prút tnu
per sónu, nær að vekja andúð á horf­
and ans aðra stund ina en svo sam úð
hina. Ger ir rusta menn ið svo öfl ugt
og ó svíf ið með hóg vær um leik sín­
um. Kvíja ­ Jukki verð ur ekki hót­
inu betri þeg ar hann heimt ar aft ur
peysu föt in er hann hafði áður fært
Sig ur línu fyr ir næt ur greið ann. Mik­
ið var gam an að sjá hvern ig al þýð­
an kom fram inn á milli og í smá um
skömmt um. All ir þannig að þeir
urðu held ur stærri af smæð sinni.
Einnig hin ir efna meiri, sem í takt
við sögu svið og tíð ar anda eru gerð­
ir held ur smærri vegna ein feldni og
á girnd ar. Bogesen, lækn ir inn og
prest ur inn gera það vel, Bogesen í
mæðu legri ein ræðu með dreng inn
sér við hlið, lækn ir inn með til gerð­
ar legri fram göngu sinni og prest ur­
inn, hin hé góm lega aura sál. Full­
orðna fólk ið var allt trú verð ugt og
féll afar vel að fram vindu leiks ins,
hvert á sinn eft ir minni lega hátt.
Hins veg ar er það mér efst í huga
hversu unga fólk ið stóð sig vel. Í
fyrstu var ég svo lít ið ugg andi vegna
skipt ing anna á milli yngri og eldri
hjá Sölku Völku og Arn aldi og svo
Ang an tý. Þær á hyggj ur hurfu á
sýn ing unni. Raun ar var með ó lík­
ind um hversu vel þeim öll um tókst
að líkj ast sín um yngri og eldri án
öp un ar. Eft ir að Salka Valka Láru
hafði kvatt móð ur sína með sálm­
in um sem prest ur inn felldi nið­
ur úr jarð ar för inni, vegna fá tækt ar
Sölku, átti ég bágt með að sjá fyr­
ir mér hvern ig Salka Birtu á Gull­
bera stöð um átti að halda á fram.
Það lukk að ist henni á eft ir minni­
leg an hátt. Söng at rið ið sem Lára
leiddi, þar sem sveit ung ar henn ar
tóku að síð ustu und ir með henni,
lýsti þeim sam hug sveit ar sem ég
gat um í upp hafi og er með því ynd­
is leg asta sem ég hef upp lif að í leik­
húsi. Í þeirri snilld ar senu Láru varð
leik rit ið lista verk. Svo hélt Birta
á fram og virt ist bara njóta og nýt­
ast það sem áður var kom ið. Frá­
bær líka. Logi ung ur og hrein lynd­
ur og Sig urð ur Hann es skólað­
ur og sigld ur fóru báð ir á kost um
og var bar áttufund ur verka lýðs ins
magn að ur. Hrif næmni þess eldra
og ó hrein lyndi er því fylgdi birt ist
í sterk um leik Eygló ar á Krossi sem
Guja í Krókn um á þeirri stundu er
hann sveik hana og yf ir gaf Sölku
Völku. Unga fólk ið, Máni, Ó laf­
ur Þór, Sig ur borg Hanna og Bjarn­
heið ur áttu prýði leg an leik. Tón­
list in féll vel að verk inu og þar var
einn ungu mann anna líka, Þor vald­
ur á Skarði. Hann stóð sig vel með
marg reynd um hljóð færa leik ur um,
þeim Þor valdi í Brekku koti og Sig­
urði á Varma læk. Tvær kyn slóð ir,
í þeim Eyjólfi og Frið riki, í hljóð­
og ljósa mál um tala sínu máli um að
ung ur nem ur og gam all tem ur. Ég
veit að ein hverj ir eru enn ó nefnd ir
en þeir eru all ir perl ur á því ljósa­
bandi sem lýsti upp þetta skamm­
deg is kvöld sem við hjón in fór um í
bíl í byl til að sjá og njóta sam vista
með lista fólki í Lund ar reykja dal. Ís­
lensk bar áttu saga, lands og lýðs, er
ykk ar við fangs efni, þökk sé rót festi
ykk ar og rækt ar semi við sveit ykk­
ar og sam fé lag. Kær ar þakk ir fyr ir
okk ur í von um end ur fundi, hvet
ég alla til að sækja Sölku Völku.
Reyk holti 5. des em ber 2011,
Guð laug ur Ósk ars son
Þórs hamri í Reyk holti
Pennagrein