Skessuhorn - 07.12.2011, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 7. DESEMBER
Því fækk ar óðum fólk inu af þeirri
kyn slóð síð ustu ald ar sem kom fót­
un um und ir það vel meg un ar sam fé­
lag sem ríkt hef ur á Ís landi síð ustu
ára tug ina. Þetta er fólk ið sem vann
hörð um hönd um í svita síns and­
lits, myrkr anna milli frá morgni til
kvölds. Páll Cecils son í Grund ar­
firði er af þess ari kyn slóð og fjög ur
systk ini hans sem kvatt hafa þessa
jarð vist. Páll var lengi verk stjóri í
frysti húsi bróð ur síns Soff an í as ar
Cecils son ar í Grund ar firði. Tíu ár
eru lið in frá því hann lagði frá sér
svunt una og stál ið og núna stend­
ur hann á átt ræðu. Okk ur á Skessu­
horni er sagt að þrátt fyr ir að ekki
hafi far ið mik ið fyr ir Páli á vinnu­
stað hafi hann jafn an skil að sínu
og ver ið vin sæll með al sam starfs­
manna, bæði greiða góð ur og gam­
an sam ur. Það fer al veg sam an við
það þeg ar blaða mað ur Skessu horns
hafði sam band við hann og fal að ist
eft ir við tali, en þá var hann stadd ur
í Reykja vík með Björk Guð laugs­
dótt ur konu sína hjá lækni. Hann
sagði það sjálf sagt mál að fá blaða­
mann í heim sókn þó svo að hann
hefði svo sem ekki frá miklu að
segja. Þeg ar svo blaða mað ur birt ist
hjá Páli dag inn eft ir, fimmtu dag inn
síð asta, og talið barst að færð inni,
sagði Páll að það hafði ver ið fljúg­
andi hált á suð ur leið inni, en hann
hefði ekk ert orð ið var við það á
heim leið inni. „Þá var kom ið myrk­
ur og kannski hef ég bara ekki séð
hálk una á veg in um,“ sagði Páll og
brosti.
Föð ur laus eins árs
Páll fædd ist og ólst upp á bæn um
Búð um sem var und ir Kirkju fell inu.
„For eldr ar mín ir voru Cecil Sig ur­
björns son og Krist ín Run ólfs dótt ir.
Ég var yngst ur fimm systk ina, fimm
árum yngri en sá næstyngsti, Guð­
bjart ur. Þrjú elstu voru svo Krist ín,
Bær ing og Soff an í as. Öll sett umst
við svo að í Grund ar firði, nema
Krist ín í Stykk is hólmi. Bú skap ur inn
var ekki mik ill á Búð um. Við vor­
um með 40 kind ur og tvær kýr og
svo var líka nýtt það sem kom upp
úr kál garð in um. Þetta var sjálfs­
þurft ar bú skap ur eins og al gengt
var á þess um tíma. Fað ir minn var
svo til sjós á vet urna, bæði á bát um
sem gerð ir voru út hér heima og
oft fór hann á ver tíð til Reykja vík­
ur. Það var einmitt á einni ver tíð­
inni þar sem bát ur inn sem hann var
á, Papey RE, fórst í hafn ar mynn­
inu í Reykja vík og helm ing ur inn af
á höfn inni fórst. Ég var bara eins árs
þeg ar þetta gerð ist, en móð ir mín
hélt samt á fram að búa með fimm
börn in á Búð um. Fljót lega gátu svo
þau elstu far ið að hjálpa til með því
að ráða sig í vinnu og leggja björg
í bú. Elstu bræð urn ir voru mik­
ið við sjó inn og þeg ar Guð bjart­
ur sá næstyngsti stálp að ist var það
hann sem var heima við og sá um
bú skap inn að stór um hluta með
mömmu.“
Mennta stofn un in
á Kvía bryggju
Ekki voru þau mörg árin sem
Páll sat á skóla bekk. „Að al mennta­
stofn un in hér þeg ar ég var að al­
ast upp var á Kvía bryggju. Þá var
skól inn í hálf an mán uð í senn þar
og síð an fór kenn ar inn og kenndi í
hálf an mán uð inni í Graf ar nesi eins
og það hét þá þar sem kaup stað ur­
inn er núna. Mér fannst það reynd­
ar ekki skemmti legt nafn og þannig
var það með fleiri, enda var nafn inu
breytt í Grund ar fjörð þeg ar byggð­
in stækk aði.
Ég var níu ára þeg ar ég byrj­
aði í skól an um. Ég gekk í skól ann,
enda ekki langt að fara frá Búð um
á Kvía bryggju. Þarna á milli er þó
vog ur eða vík, sem ým ist er kall að­
ur Bryggju ós inn eða Hálsvað all. Á
fjör unni var ekki nema 20­30 mín­
út ur í skól ann. Ég held það hafi
ver ið í ann að skipt ið sem ég gekk
í skól ann sem stór straum ur var og
há sjáv að um morg un inn þeg ar ég
fór í skól ann. Þetta þýddi að Vað­
all inn var full ur og ég þurfti að taka
á mig mik inn krók. Í þetta skipt­
ið var ég hálf an ann an tíma í skól­
ann. Þetta var á laug ar degi og Guð­
bjart ur bróð ir minn var í skól an­
um á sín um síð asta vetri. Við vor­
um svo sam ferða heim um kvöld­
ið og þá hafði fólk ið heima ekk­
ert spurt af mín um ferð um frá því
um morg un inn. Mér hef ur oft ver­
ið hugs að til þess hvað þetta eru nú
breytt ir tím ar. Núna er krökk un­
um keyrt þó það sé bara af næsta
bæ og smá spotti í skól ann, en þarna
var ég bara níu ára og reikn að með
að mað ur bjarg aði sér, en eng inn
heima vissi hvort ég var dauð ur eða
lif andi.“
Flutt út í Graf ar nes
Skóli var lagð ur nið ur á Kvía­
bryggju þeg ar Páll átti eft ir tvo vet­
ur í fulln að ar próf ið, eins og það var
kall að barna skóla próf ið sem tek­
ið var ferm ing ar vor ið. Þá var ein­
göngu kennt í Graf ar nesi og fyrri
vet ur inn var Páll hjá móð urafa sín­
um Run ólfi Jón atans syni og seinni
konu hans Sess elju Gísla dótt ur, en
son ur þeirra var út gerð ar mað ur­
inn Guð mund ur Run ólfs son. Það
var eft ir þenn an vet ur sem Krist­
ín móð ir Páls brá búi á Búð um og
flutti út í Graf ar nes.
„Ég átti því orð ið heima hérna
þeg ar ég var sein asta vet ur inn í
skól an um. Ein hvern veg inn var tíð­
ar and inn þannig að það þótti hálf­
gerð ur ó þarfi að fara í skóla og ég
hugs aði ekki einu sinni um það. Við
vor um vön því að hjálp ast að fjöl­
skyld an og það veitti ekk ert af því
að fara að vinna fyr ir sér. Ég byrj aði
strax ferm ing ar vor ið að vinna í fiski
og var við loð andi það næstu árin.
Þarna var ný lega búið að stofna
Hrað frysti hús Grund ar fjarð ar og
ég vann þar. Þeg ar við kom um í
Graf ar nes voru þar bara örfá hús,
fimm eða sex hús við Grund ar göt­
una og það var að al byggð in í þorp­
inu. Þetta var því ekki eins og að
flytja úr sveit í kaup stað. Þá var fólk
með skepn ur hérna og við tók um
með okk ur kýrn ar frá Búð um.
Þeg ar ég byrj aði í fisk vinnu var
þetta mest salt fisk vinnsla og skreið­
ar verk un og móð ir mín vann líka
við þetta þeg ar tarn ir komu. Það
var ekki fyrr en nokkru seinna sem
byrj að var að flaka og frysta fisk.“
Hafð ist með að stoð
góðra manna
Eft ir að Páll hafði unn ið hjá
Hrað frysti húsi Grund ar fjarð ar í
nokk ur ár, stofn uðu nokkr ir ein­
stak ling ar fisk vinnslu, þar á með al
frænd urn ir Guð mund ur Run ólfs­
son og Soff an í as Cecils son á samt
Emil Magn ús syni sem þá var versl­
un ar stjóri í versl un S. Á gústs son ar í
Grund ar firði. Þetta var árið 1954.
„Það var Guð mund ur frændi minn
sem vildi endi lega fá mig sem verk­
stjóra. Ég var þó þarna styttra en ég
ætl aði, því brjósklos sem ég fékk í
bak ið gerði það að verk um að ég
var frá vinnu í tvö ár. Þá fór ég að
vinna í Vél smiðju Grund ar fjarð ar
og þar vann ég næstu tólf árin. Þá
var það sem bróð ur minn vant aði
verk stjóra í vinnsl una og hjá Soff­
an í asi vann ég al veg til loka.“
Þeg ar Páll er spurð ur hvort hann
hafi kunn að vel við það að vera verk­
stjóri seg ir hann: „Já, þetta gekk svo
sem á gæt lega en yf ir leitt var ég nú
með eldri menn með mér. Það má
segja að þetta hafi tek ist með hjálp
góðs fólks.“
Það lend ir oft í verka hring verk­
stjór ans að brýna hníf ana fyr ir
starfs stúlk urn ar. Sú þjóð saga hef­
ur fylgt því starfi að góð ur brýn ari
búi líka yfir þeim hæfi leika að geta
hag rætt sann leik an um. Páll lít ur
ekki út fyr ir að vera þeirr ar gerð­
ar. „Ég held samt að það hafi bit­
ið al veg á gæt lega, að minnsta kosti
var svo lít ið um það að stúlk urn ar
sem voru að snyrta flök in kæmu og
bæðu mig að binda um sár sem þær
höfðu feng ið.“
Fólk aldrei sent heim
úr vinnu
­ En hvern ig gekk svo hrá efn­
is öfl un in í þenn an langa tíma sem
Páll vann við verk stjórn ina? „Hún
gekk á gæt lega. All an þann tíma sem
ég vann hjá Soff an í asi bróð ur mín­
um var vinna upp á hvern ein asta
dag. Ef að vant aði hrá efni dag part
þá vildi hann finna eitt hvað handa
fólk inu að gera frek ar en senda það
heim um miðj an dag. Þá var oft far­
ið að skera af net um eða vinna eitt­
hvað í hag inn. Núna skilst mér að
sé far ið að senda fólk heim um há­
degi ef hrá efni vant ar og at vinnu­
leys is trygg inga sjóð ur borgi svo af­
gang inn. Það var ekk ert svo leið is
hjá bróð ur mín um enda hefði hann
ekk ert kært sig um það.
Á ver tíð um í kring um 1970 var
orð ið erfitt að fá mann skap í vinnsl­
una. Þá feng um við fólk m.a. norð­
an af Hofs ósi og vest an af Barða­
strönd. Þetta var dugn að ar fólk og
gott að hafa það í vinnu. Það var
líka svo lít ið um að hing að sækti fólk
af höf uð borg ar svæð inu sem hafði
ver ið án vinnu. Í mörg um til fell um
ent ist það ekki nema nokkra daga,
var þá búið að fá nóg. Það var eft ir
það sem við próf uð um að fá hing­
að fólk frá Ástr al íu og Nýja­Sjá­
Oft ver ið hugs að til hvað þetta eru breytt ir tím ar
Spjall að við Pál Cecils son sem snemma þurfti að bjarga sér
Páll Cecils son heima á Hrann ar stígn um í Grund ar firði.
Páll rifj ar upp lið inn tíma á æsku stöðv un um und ir Kirkju fell inu.
Páll og Björk á jól un um 2008.