Skessuhorn - 11.09.2013, Page 4

4 MIÐVIKUDAGUR 11. SEPTEMBER 2013
Kirkjubraut 54-56 - Akranesi - Sími: 433 5500 - www.skessuhorn.is
Skessuhorn kemur út alla miðvikudaga. Skilafrestur auglýsinga er kl. 14.00 á
þriðjudögum. Auglýsendum er bent á að panta auglýsingapláss tímanlega.
Skilafrestur smáauglýsinga er til 12.00 á þriðjudögum.
Blaðið er gefið út í 3.800 eintökum og selt til áskrifenda og í lausasölu.
Áskriftarverð er 2.480 krónur með vsk. á mánuði. Elli- og örorkulífeyrisþegar
greiða kr. 2.150. Verð í lausasölu er 600 kr.
SKRIFSTOFA BLAÐSINS ER OPIN KL. 9-16 VIRKA DAGA
Útgefandi: Skessuhorn ehf. skessuhorn@skessuhorn.is
Ritstjórn:
Magnús Magnússon, ritstjóri s. 894 8998 magnus@skessuhorn.is
Þórhallur Ásmundsson, blaðamaður th@skessuhorn.is
Heiðar Lind Hansson, blaðamaður hlh@skessuhorn.is
Samúel Karl Ólason, blaðamaður sko@skessuhorn.is
Auglýsingar og dreifing:
Pálína Alfreðsdóttir palina@skessuhorn.is
Valdimar Björgvinsson valdimar@skessuhorn.is
Umbrot:
Ómar Örn Sigurðsson omar@skessuhorn.is
Bókhald og innheimta:
Guðbjörg Ólafsdóttir bokhald@skessuhorn.is
Prentun: Landsprent ehf.
Fákeppni –
vinsælasta
keppnisgreinin
Fáum sem reka fyrirtæki á innanlandsmarkaði í dag dylst að viðskiptaum-
hverfið er nú afar erfitt. Að undanförnu hef ég rætt við kaupmenn, ýmsa í
þjónustu og iðnaði og hafa þeir svipaða sögu að segja. Segja greinilegt að
árið í fyrra og það sem af er þessu séu þau erfiðustu frá hruni. Nú á almenn-
ingur minna milli handanna og hefur það keðjuverkandi áhrif á öll þjón-
ustu- og vörukaup sem fólk getur ýmist slegið á frest eða neitað sér um.
Fólk verður hins vegar, vilji það áfram draga fram lífið, að kaupa matvöru,
tryggingar, eldsneyti á bíla, orku til kyndingar og skipta við einhvern bank-
ann. Eðli þeirra fyrirtækja sem eru á fyrrgreindum mörkuðum er að þau
eru fá og starfa á fákeppnismarkaði af því við erum fámenn þjóð. Álagn-
ing þessara fyrirtækja og óréttlát gjaldtaka miðað við ástandið í þjóðfélag-
inu á sinn stóra þátt í að íslenskur almenningur er í miklu verri stöðu en
ástæða er til. Hin ástæðan felst í samverkandi þáttum sem eru afleiðingar
hrunsins, svo sem að svigrúm til launahækkana hefur ekki verið til staðar,
verðbólga étur upp þær litlu launahækkanir sem þó hafa orðið frá hruni,
lán hækka enda flest verðtryggð, vextir eru háir og eftir stendur fólk með
skertan kaupmátt.
Nánast ekkert hefur að undanförnu verið rædd sú staða sem hér ríkir í
fákeppnisgreinunum. Jafnvel velti ég því fyrir mér hvort ástæðan sé sú að
valdablokkir í þjóðfélaginu reka fjölmiðlana sem einhvers eru megnugir. Ég
útiloka það ekki sem eina af skýringunum. Hvað um það; með fákeppnis-
greinum meina ég þau fyrirtæki sem eignast hafa ráðandi hlutdeild í íslensk-
um nauðsynjavöru- eða þjónustumarkaði og skipta honum með sér. Við höf-
um þrjú olíusölufyrirtæki, þrjár til fjórar ráðandi keðjur á matvörumarkaði,
fjögur tryggingafélög sem einhverja markaðshlutdeild hafa að ráði og þrjá
banka á neytendamarkaði auk nokkurra veikburða sparisjóða. Þá má nefna
að eftir búsetu hefur fólk yfirleitt ekki raunverulegt val um hvar það getur
keypt aðgang að orku til húshitunar. Allir þeir þjónustu- og vöruþættir sem
ég hef hér nefnt eru fólki nauðsynlegir, sumir lífsnauðsynlegir, og það vita
þeir sem eiga þessi fyrirtæki. Grátbroslegast af öllu er svo sú staðreynd að
í mörgum tilfellum eru eigendur þessara fyrirtækja lífeyrissjóðir sem sagð-
ir eru eign okkar.
Við búum í einu fámennasta ríki heims miðað við landsstærð. Aðstæður
hér eru því þannig að erlend fyrirtæki hafa takmarkaðan eða engan áhuga
á að koma sér hér fyrir, jafnvel þótt engar viðskiptahindranir væru því til
fyrirstöðu. Olíufélögin verða ekki fleiri, matvörukeðjum mun ekki fjölga né
veitufyrirtækjum. Í þessum greinum mun því áfram ríkja fákeppni eða jafn-
vel einokun eins og ég upplifi fyrirkomulag veitustarfseminnar. Jafnvel þótt
Ísland gerðist 28. ríkið í samsteypu Evrópulanda get ég ekki séð að evrópsk
stórfyrirtæki myndu bíða hér í röðum eftir að hefja starfsemi. Kannski að
tryggingafélögum mynd fjölga um eitt eða tvö því þar þarf ekki mikið ann-
að en skrifstofustól, borð, síma og tölvu til að tryggingasali gæti byrjað um-
boðsstarfsemi í nýju landi.
Þá er ég kominn að kjarna málsins. Hefur einhver að undanförnu orðið var
við barlóm yfir slæmri afkomu fyrrgreindra fákeppnisfyrirtækja? Slíkur bar-
lómur hljómaði stöðugt í eyrum okkar snemma á síðasta áratug. Eru bankar,
tryggingafélög, veitufyrirtæki, olíufélögin eða matvörukeðjurnar eitthvað að
kvarta yfir afkomunni? Nei, aldeilis ekki, það er þagað um slíkt, vegna þess
að álagning þeirra er út yfir allt velsæmi og þau hagnast gríðarlega. Afkoma
þessara fyrirtækja mælist í milljörðum ársfjórðungslega og með því að birta
tölurnar er í raun verið að hlægja upp í opið geðið á okkur vesalingunum sem
verðum að skipta við þessi apparöt. Áhrif fákeppninnar eru þau að t.d. munar
iðulega ekki nema 10 aurum á verði bensínlítrans, 1-4% verðmunur er milli
stærstu matvörukeðjanna. Tryggingafélögin hækka iðgjöld um tugi prósenta
og treysta því áfram að verðvitund fólks sé í ólagi og tiltölulega fáir kvarti
til að fá lækkun. Ef þetta er ekki hin afleita gerð fákeppni, þá get ég alveg
eins verið jólasveinn. Á meðan til þess gerðar eftirlitsstofnanir, eins og Sam-
keppnisstofnun, eru gagnslausar, tapar almenningur. Meðan stjórnvöld setja
ekki fákeppnisgreinum einhverjar skorður verða hinir ríku ríkari og óréttlæt-
ið eykst. Ég sætti mig ekki við það.
Magnús Magnússon.
Leiðari
Árið 2012 var tekjuafkoma ríkis-
ins neikvæð um 65 milljarða króna
eða 3,8% af landsfram-
leiðslu, en 2011 var hún
neikvæð um 91 millj-
arð króna sem sam-
svarar 5,6% af lands-
framleiðslu. Tekjur hins
opinbera á árinu námu
740 milljörðum króna
og jukust þær á milli ára
um 59 milljarða. Útgjöld
jukust um 34 milljarða
króna og voru 806 millj-
arðar. Þetta kemur fram
á Hagtíðum Hagstofu
Íslands. Á öðrum árs-
fjórðungi þessa árs var
tekjuafkoman neikvæð
um 16,3 milljarða króna og er það
lakari niðurstaða en á sama tímabili
2012 þegar hún var neikvæð um 14
milljarða. Fyrstu sex mánuði þessa
árs nam tekjuhallinn 2,9% af lands-
framleiðslu tímabilsins. Árið 2012
jókst landsframleiðsla að raungildi
um 1,4% og er það annað árið í röð
sem hún eykst, en landsframleiðsla
jókst um 2,7% árið 2011.
Heildarskuldir ríkis-
sjóðs námu 1.913 millj-
örðum króna í lok ann-
ars ársfjórðungs 2013
sem samsvarar 109,1%
af áætlaðri landsfram-
leiðslu ársins. Eignir rík-
issjóðs umfram skuld-
ir eða hrein peningaleg
eign var neikvæð um 864
milljarða króna í lok árs-
fjórðungsins og samsvar-
ar það 47,5% af áætlaðri
landsframleiðslu ársins.
Hrein peningaleg eign
ríkissjóðs dróst sam-
an um 61 milljarð króna
milli annars ársfjórðungs 2012 og
2013.
sko
Borgarbyggð er með landstærstu
sveitarfélögum þessa lands. Af því
leiðir að umfang refa- og minka-
veiða er mikið til að stofni þessa
vargs sé haldið niðri sem frekast
er unnt. Sveitarfélagið kostar að
stórum hluta vinnu við eyðingu
minka og refa og er á þessu ári 16
veiðimönnum úthlutað kvóta sem
þeir mega veiða og fá greitt fyrir
úr sveitarsjóði samkvæmt útgefinni
verðskrá. Samkvæmt yfirliti sem
Björg Gunnarsdóttir umhverfis- og
landbúnaðarfulltrúi Borgarbyggð-
ar hefur tekið saman um veiðarn-
ar, kemur í ljós að síðastliðin fimm-
tán ár, frá 1. september 1998 og til
31. ágúst 2013, hefur sveitarfélagið
greitt grenjaskyttum fyrir eyðingu
5.103 refa og 4.429 minka.
Reyndar eru það þrjú ár á fyrr-
greindu tímabili, árin 2005 til 2007,
sem hleyptu meðalveiðinni veru-
lega upp. Þá var veitt allt upp í 476
refir á einu ári. Í framhaldi þess
að kostnaður sveitarfélagsins jókst
um meira en helming við veiðarn-
ar var byrjað að setja kvóta á þær. Á
þessu 15 ára tímabili var að meðal-
tali greitt fyrir 340 dauða refi á ári
og 295 minka. Á nýliðnu veiðiári,
eða til 31. ágúst síðastliðins, greiddi
sveitarfélagið fyrir 283 refi og 164
minka. Bókfærður kostnaður Borg-
arbyggðar á árinu verður ríflega 6,2
milljónir króna þegar allar veiði-
skýrslur hafa skilað sér. „Það er
20% aukning á framlagi til veið-
anna á þessu ári miðað við 2012.
Auk þess hefur fengist samþykki
sveitarstjórnar til að auka kvótann,“
segir Björg.
mm
Stefán Sveinbjörnsson í Borgarnesi
hefur verið ráðinn framkvæmda-
stjóri VR stéttarfélags. Stefán hef-
ur starfað sem framkvæmdastjóri
rekstrarsviðs Háskólans á Bifröst
síðustu misseri en áður var hann
framkvæmdastjóri fyrirtækjasviðs
Sparisjóðs Mýrasýslu og sérfræð-
ingur í kjaramáladeild VR, svo
einhver dæmi séu nefnd. Þá hefur
hann fengist við kennslu og kenndi
stærðfræði við Háskólann á Bifröst.
Að auki hefur hann setið í stjórnum
fjölmargra fyrirtækja.
Stefán er með meistarapróf í lög-
fræði frá Háskólanum í Reykjavík,
BS próf í viðskiptafræði frá Háskól-
anum á Bifröst auk BS prófs í við-
skiptalögfræði frá sama skóla. Áður
hafði hann lokið prófi í rekstrar-
fræði frá Samvinnuháskólanum og
sveinsprófi í rafvirkjun. Þá er hann
með próf í verðbréfaviðskiptum.
Eiginkona Stefáns er Geirlaugu
Jóhannsdóttur, verkefnastjóri til-
raunaverkefnis um hækkað mennt-
unarstig í Norðvesturkjördæmi, og
eiga þau þrjú börn. Alls sóttu 65 um
framkvæmdastjórastöðuna.
hlh
Síðastliðið vor skipaði Borgarbyggð
ritnefnd til að undirbúa ritun bók-
ar sem fjalla á um að 150 ár verða
árið 2017 liðin frá því að Borgar-
nes öðlaðist löggildingu sem versl-
unarstaður. Ritnefndina skipa fimm
íbúar og er Birna G. Konráðsdótt-
ir formaður, en aðrir nefndarmenn
eru Anna Guðmundsdóttir, Bergur
Þorgeirsson, Sóley Sigþórsdóttir og
Theodór Þórðarson. Að sögn Páls
S. Brynjarssonar hóf nefndin störf
af krafti strax í vor og hefur fundað
nokkrum sinnum. Meðal fyrstu
verka nefndarinnar var að leggja til
ráðningu höfundar að ritverkinu.
Eftir ítarlega leit varð niðurstað-
an að tveir voru taldir hæfastir; þeir
Egill Ólafsson sagnfræðingur og
blaðamaður á Morgunblaðinu og
Óskar Guðmundsson rithöfundur í
Véum í Reykholti. Nefndin klofn-
aði hins vegar í afstöðu sinni þegar
kom að endanlegu vali milli þeirra
tveggja. Tveir vildu Egil, en aðrir
töldu Óskar hæfastan til verksins.
Ritnefnd vísaði málinu til byggðar-
ráðs sem óskaði eftir því að Borg-
arfjarðarstofa fundaði með ritnefnd
og bókaði jafnframt eftirfarandi
„Þar verði rætt um verklag, efnis-
tök og áætlun um tímalengd verks-
ins og tillaga að kostnaðaráætlun
unnin. Byggðarráð telur að fyrr sé
ekki tímabært að ráða höfund að
ritun sögunnar.“ Borgarfjarðarstofa
fundaði með ritnefnd nýverið og að
sögn Páls sveitarstjóra mun byggð-
arráð ásamt stjórn nú fara yfir mál-
ið og væntanlega fela sveitarstjórn
að kveða endanlega úr um hvort
Egill eða Óskar skrái söguna og
hvað verkið megi kosta. mm
Stefán Sveinbjörnsson.
Stefán ráðinn framkvæmdastjóri VR
Samantekt um refa- og
minkaveiði í Borgarbyggð
Egill Ólafsson.
Tveir taldir hæfastir til söguritunar
Óskar Guðmundsson.
Ríkissjóður skuldar 1.913 milljarða króna