Fréttatíminn - 08.08.2014, Blaðsíða 8

S íðan Ísraelsríki var stofnað árið 1948 hafa Bandaríkin verið helsti stuðn-ingsmaður þess. Hvers vegna?
Það hafa reyndar komið nokkur frávik
frá þessum stuðningi, eins og til að mynda í
Suez-deilunni, en stuðningurinn hefur far-
ið vaxandi með árunum. Það er að hluta til
vegna þess að Ísrael skilgreinir sig inn í hið
vestræna módel, sem kapítalískt lýðræðis-
ríki og er eina ríkið í Mið-Austurlöndum
sem gerir það. Með því að rækta þessi nánu
tengsl við Ísraelsríki þá hafa Bandaríkin
stutt svokallaða „tveggja stöpla stefnu“ ,
en það er utanríkisstefna sem byggir á því
að eiga alltaf tvo bandamenn í Mið-Austur-
löndum. Ávinningurinn hefur verið gagn-
kvæmur þar sem bæði ríkin hafa hagnast á
sambandinu. Bandaríkin fluttu mat og aðr-
ar nauðsynjar til Ísraels, sem var umkringt
óvinum og því einangrað. Og Bandaríkin
settu upp herstöðvar og flugmóðurskip í
Ísrael til að tryggja stöðu sína á svæðinu.“
Eftir kalda stríðið hafa Bandarík-
in haldið fjárhagslegum stuðningi
við Ísrael áfram og segir Silja Bára
aðallega tvo þætti spila þar inn í.
„Í fyrsta lagi er það almennings-
álitið, bæði kristinna bókstafs-
trúarmanna sem trúa því að gyð-
ingar eigi rétt á því að setjast að í
fyrirheitna landinu og svo þeirra
bandarísku gyðinga sem styðja
Ísrael. Þessir tveir hópar settir
saman mynda meirihluta kjósenda
í Bandaríkjunum. En það er rétt að
taka það fram að allra hörðustu stuðnings-
menn Ísraels í Bandaríkjunum eru kristnir
bókstafstrúarmenn, á meðan ungir gyðing-
ar hafa verið mjög gagnrýnir á Ísrael.“
„Í öðru lagi er það AIPAC (Amercan Israeli
Public Affairs Committe) en það er mjög öfl-
ugur ísraelskur þrýstihópur í Bandaríkjun-
um sem hefur gífurlega mikil áhrif á útkomu
stjórnmála. Það þorir enginn að ganga í al-
vöru gegn þeim. Þegar Obama var að keppa
við Hillary Clinton um tilnefninguna til for-
setaframbjóðanda þá daðraði hann mjög mik-
ið við Palestínumenn en um leið og hann var
búinn að fá meirihluta og ljóst var að hann
myndi vinna, þá mætti hann á fund hjá AI-
PAC og hélt ræðu þar sem hann lofaði sam-
band Bandaríkjanna og Ísrael.“
Í umræddri ræðu, sem Obama hélt á fundi
ísraelska þrýstihópsins þann 5.júni 2008,
sagði hann meðal annars; „Ameríkanar og
Ísraelar eiga það sameiginlegt að trúa á
framtíðina, að trúa því að lýðræðisríki geti
mótað sín eigin örlög og að allir þegnar skuli
standa jafnir fyrir lögum lýðræðisins.“ Er
Ísraelsríki ekki að fjarlægjast þessi sameigin-
legu gildi?
Nálgast stjórnarhætti einræðisríkis
„Jú, og þess vegna er mjög áhugavert að
fylgjast með því hvað muni gerast núna. Ísra-
el er að nálgast mjög hratt stjórnarhætti ein-
ræðisríkis og hvernig ætla vestræn ríki að
bregðast við því? Ísraelar hafa til að mynda
neitað Bandaríkjamönnum um öruggan að-
gang að Ísrael þar sem margir bandarískir
ríkisborgarar eru af palestínskum uppruna.
Ísrael er því að mismuna borgurum þrátt
fyrir að kalla sig lýðræðisríki. Ísrael er fjöl-
menningarríki en samt ekki fyrir alla, bara
fyrir hvíta gyðinga.“
Bandaríkin hafa óspart beitt neitunar-
valdi sínu innan Sameinuðu þjóðanna sem
gerir það að verkum að ráðið getur ekki
samþykkt bindandi ályktanir um aðgerðir
gegn Ísrael. Þeir voru eina ríkið sem neitaði
og kaus gegn rannsókn á stríðsglæpum á
Gaza 22. júlí síðastliðinn. Er eðlilegt í ljósi
þessa, og þess sambands við Ísrael sem þú
hefur lýst, að Bandaríkin spili svo stórt hlut-
verk í friðarviðræðunum?
„Það er rétt að Bandaríkin hafa ofboðs-
legt vald yfir örlögum Palestínumanna. En
í þessum samningum verður að vera milli-
göngumaður sem báðir treysta og Palest-
ínumenn hafa að mörgu leyti ekki annars
kosta völ en að treysta Bandaríkjunum
þar sem þeir hafa alltaf verið þeir einu
sem Ísrael treystir. Núna var Kerry, utan-
ríkisráðherra Bandaríkjanna, að reyna að
blanda Tyrkalandi í viðræðurnar, og Katar,
sem á í samskiptum við Hamas. Þetta eru
ríki sem hafa trúverðugleika gagnvart Pal-
estínu. Abbas, forseti Palestínu, hefur átt í
þokkalegum samskiptum við Bandaríkin,
en auðvitað miklu minni en Netanyahu,
forsætisráðerra Ísraels. En ég held að það
verði aldrei samningaviðræður án Banda-
ríkjanna.“
Stofnanir á borð við Human Rights Watch
og Amnesty International hafa bent á tví-
skinnunginn sem felist í utanríkispólitík
Bandaríkjanna. Þeir leika eitt aðalhlutverkið
í friðarviðræðunum en á sama tíma útvega
þeir Ísraelsher peninga og vopn til að ráðast
á Gaza. Á utanríkispólitík Bandaríkjanna
óbeinan þátt í hörmungunum sem eiga sér
stað á Gaza?
„Já, Ísrael gæti ekki haldið þessu stríði
áfram ef ekki væri fyrir stuðning Banda-
ríkjanna. En Bandaríkin munu ekki hætta
að styðja Ísrael því þeir geta það ekki. Fæst
Arabaríki hafa viðurkennt tilverurétt Ísra-
elsríkis þannig að ef Bandaríkin hætta að
styðja Ísrael þá verða Ísraelsmenn hreinlega
réttdræpir á svæðinu.“
Halla Harðardóttir
halla@frettatiminn.is
Hlíðasmára 3 I 520 3090 I www.bosch.is
Nú eru
tilboðsdagar
hjá okkur í
fullum gangi.
Bosch-heimilistæki,
borðbúnaður og gjafavara.
Líttu inn og gerðu góðu kaup.
Eldfimt samband
Bandaríkjanna og Ísraels
Gagnkvæmur ávinningur hefur hlotist af nánu sambandi Bandaríkjanna og Ísraels í gegnum
tíðina. Bandaríkin hafa stutt Ísrael með innflutningi og fjárstyrkjum og um leið styrkt stöðu
sína í Mið-Austurlöndum. Stuðningurinn hefur ekki minnkað með auknu fjárhagslegu sjálfstæði
Ísraelsríkis en á síðasta ári styrktu Bandaríkin Ísraelsher um 3,1 milljarð Bandaríkjadala, sem
er hæsta upphæðin frá upphafi. Á sama tíma eru Bandaríkin helsti styrktaraðili UNWRA, flótta-
mannahjálpar Sameinuðu þjóðanna sem hlúa nú að fórnarlömbum Ísraelshers á Gaza og spila
stórt hlutverk í friðarviðræðum á svæðinu. Margir hafa bent á þverstæðuna sem í felist í þessum
staðreyndum. Silja Bára Ómarsdóttir, stjórnmálafræðingur og sérfræðingur í alþjóðasamskiptum,
segir ómögulegt fyrir Bandaríkin að draga sig til hlés.
Silja Bára Ómars-
dóttir, stjórnmála-
fræðingur og
sérfræðingur í
alþjóðasamskiptum,
segir að ef Banda-
ríkin hætti að
styðja Ísrael gætu
afleiðingarnar verið
hörmulegar.
8 fréttir Helgin 8.-10. ágúst 2014