Læknablaðið - 15.11.2006, Qupperneq 9

RITSTJÓRNAR6REINAR
H j artaendurhæfing
Meðferð og umönnun fólks með langvinna
sjúkdóma verður æ umfangsmeira verkefni heil-
brigðisþjónustu á Vesturlöndum. Með bættri með-
ferð lifir fólk lengur með sjúkdómana og mjög
mikilvægt er að hver og einn fái að njóta lífsins
eins vel og kostur er. Endurhæfing fólks með lang-
vinna sjúkdóma verður sífellt stærra verkefni, þar
á meðal þeirra sem glíma við hjartasjúkdóma.
Endurhæfing hjartasjúklinga á sér ekki langa
sögu. Fram á áttunda áratug síðustu aldar voru
þeir sem fengu kransæðastíflu njörvaðir ofan í
rúm dögum saman og þeir sem lifðu af fylgikvilla
hreyfingarleysis lifðu margir óttablöndnu lífi þess,
sem ekki þorir að hreyfa sig. Síðan hefur mikið
breyst og þróunin verið hröð. Fyrst í stað var nán-
ast öll áhersla lögð á líkamlega þjálfun sem er enn
hornsteinn hjartaendurhæfingar en smám saman
varð ljóst að meira þyrfti til að bæta lífsgæðin.
Punglyndi og kvíði geta fylgt í kjölfar hjartaáfalla
með tíðum ferðum á bráðamóttökur og verri horf-
um (1). Meðferð sálrænna fylgikvilla og sálræn
aðlögun eru mikilvæg verkefni í endurhæfingu
hjartasjúklinga. Félagsleg aðlögun er einnig mikil-
væg, aðlögun að vinnu og að stuðla að virkni og
jafnvægi í daglegu lífi. Þá er meðferð áhættuþátta
órjúfanlegur þáttur hjartaendurhæfingar. Þær fjöl-
mörgu skilgreiningar og klínísku leiðbeiningar
urn endurhæfingu hjartasjúklinga sem til eru bæði
austanhafs og vestan eiga eitt sameiginlegt.Til þess
að ná árangri í hjartaendurhæfingu er heildræn sýn
nauðsynleg (2-4).
Rannsóknir á árangri í hjartaendurhæfingu
hafa mikið beinst að sjúklingum með kransæða-
sjúkdóma, fyrst og fremst þeim sem fengið hafa
kransæðastíflu, farið í hjáveituaðgerð til kransæða
eða víkkun. Þær rannsóknir hafa sýnt að þeir sem
taka þátt í hjartaendurhæfingu hafa umtalsvert
lægri dánartíðni, bæði af hjartasjúkdómnum og af
öðrum orsökum (5). Einnig hafa rannsóknir sýnt
fækkun nýrra hjartaáfalla, færri komur á bráða-
vaktir og bætt lífsgæði (4).
í þessu tölublaði Læknablaðsins er grein eftir
Sólrúnu Jónsdóttur sjúkraþjálfara og félaga
urn árangur hjartaendurhæfingar á hjartabil-
aða og er það fagnaðarefni. Með bættri nteðferð
fjölgar hjartabiluðum jafnt og þétt. Endurhæfing
hjartabilaðra hefur því miður ekki fengið þá
athygli sem hún á skilið fyrr en á allra síðustu
árum. Rannsóknir hafa verið takmarkaðar og
því er kærkomið að fá nú rannsókn úr íslenskum
raunveruleika. Hjá hjartabiluðum er ekki ein-
ungis hjartað sjúkt, veruleg breyting verður í
útvefjum, meðal annars minna blóðflæði í vöðv-
um sem rýrna og samdráttargeta þeirra minnkar.
Grundvallaratriði við þjálfun hjartabilaðra er að
snúa þessari þróun við og auka nýtingu súrefnis
í útvefjum. í rannsókn Sólrúnar og félaga jókst
göngugeta og afköst á þrekhjóli sem bendir til
þjálfunaráhrifa á beingrindarvöðva. Ekki var hægt
að sýna fram á aukningu á hámarks súrefnisupp-
töku (V02max) eins og tekist hefur að sýna fram
á í mörgum fyrri rannsóknum (6). Almenn lífsgæði
hjartabilaðra takmarkast oft af mæði, þreytu og
skertu úthaldi. í endurhæfingu þeirra er mikilvægt
að fást við andlega líðan, orkusparnað, nýta öndun
sem best, gæta jafnvægis milli álags og hvfldar og
fást við önnur þau atriði sem stuðla að auknum
lífsgæðum. Rannsóknir hafa bent til þess að end-
urhæfing sem tekur tillit til allra þessara þátta bæti
lífslíkur og lífsgæði hjartabilaðra (6). Endurhæfing
hjartabilaðra er verðugt og ögrandi verkefni, fram-
tíðarverkefni allra þeirra sem að hjartaendurhæf-
ingu vinna.
Heimildir
1. Frasure-Smith N, Lesperance F,Talajic M. Depression follow-
ing myocardial infarction. Impact on 6-month survival. JAMA
1993;270:1819-25.
2. American Association of Cardiovascular and Pulmonary
Rehabilitation (AACVPR): Guidelines for Cardiac Re-
habilitation and Secondary Prevention Programs, Fourth
Edition, 2004. Human Kinetics Publishers, Inc.
3. Scottish Intercollegiate Guidelines Network (SIGN). Cardiac
rehabilitation. Edinburgh: SIGN; 2002. (SIGN publication no.
57). www.sign.ac.uk
4. New Zealand Guidelines Group (NZGG): Best Practice
Evidence-based Guideline, Cardiac Rehabilitation, 2002. New
Zealand Guidelines Group, Wellington, New Zealand. www.
nzgg.org.nz
5. Jolliffe JA. Rees K, Taylor RS, Thompson D, Oldridge N,
Ebrahim S. Exercise-based rehabilitation for coronary heart
disease (Abstract) (Cochrane Review). In: The Cochrane
Library, Issue 3, 2004. Chichester, UK: John Wiley & Sons,
Ltd.
6. Stewart KJ, Badenhop D, Brubaker PH, Keteyian SJ,
King M. Cardiac rehabilitation following percutaneous
revascularization, heart transplant, heart valve surgery, and for
chronic heart failure. Chest 2003; 123:2104-11.
Magnús R.
Jónasson
magnusj@reykjalundur. is
Cardiac reliabilitation
Magnús R. Jónasson, M.D.
Physiatrist, Reykjalundur
rehabilitation center, 270
Mosfellsbæ.
Höfundur er
endurhæfingarlæknir
á Reykjalundi.
Læknablaðið 2006/92 757