Læknablaðið - 15.11.2006, Síða 40

FRÆÐIGREINAR /
KLÍNÍSKAR LEIÐBEININGAR /
ENDURLIFGUN
Mynd 11. Beinmergsnál í Basar
efri hluia sköflungs (tibia). Rannsóknir hafa ekki sýnt að gjöf bíkarbónats
bæti árangur endurlífgunar og er því almennt ekki
mælt með notkun þess við endurlífgun á börnum
(7). Hins vegar kemur til greina að gefa basa (bík-
arbónat eða tríbónat) við langvarandi endurlífgun
þegar sýrustig (pH) blóðs er lágt og hlutþrýstingur
koltvísýrings (pC02) er eðlilegur (7, 26). Einnig
kemur til greina að gefa basa við hjartastoppi af
völdurn of hárrar þéttni kalíums í blóði eða eitr-
unar af völdum þríhringlaga geðdeyfðarlyfja (7).
Ráðlagður skammtur er 1 mmól/kg og frekari
lyfjagjöf látin ráðast af mælingum á sýrustigi í
blóði.
Kalsíum
Eðlileg þéttni óbundins kalsíums í blóði er nauð-
synleg fyrir eðlilega samdráttargetu hjartavöðva.
Rannsóknir hafa ekki sýnt að gjöf kalsíums bæti
árangur við endurlífgun (27). Jafnframt getur gjöf
kalsíums við endurlífgun hugsanlega aukið vefja-
skemmdir eftir súrefnisþurrð þar sem það flæðir
þá inn í umfrymi frumna og veldur skemmdum
(28). Því er mælt með að gefa ekki kalsíum við
endurlífgun nema þegar staðfest hefur verið að
óbundið kalsíum í blóði sé lágt (7). Aðrar ábend-
ingar fyrir kalsíumgjöf eru eitranir af völdum
kalsíumgangahemjara og há þéttni kalíums eða
magnesíums í blóði (7).
Gefa skal kalsíum klóríð (CaCþ) frekar en
kalsíum glúkónat þar sem aðgengi (bioavailability)
þess fyrrnefnda er betra. Ráðlagður skammtur af
kalsíum er 5-7 mg/kg (0,2 ml/kg af 10% CaCl2).
Vökvagjöf
Vökvagjöf er mikilvæg hjá börnum sem eru í losti
af völdum alvarlegrar sýkingar, þurrks eða blóð-
missis. Yfirleitt er nærtækast að gefa tærar salt-
lausnir, svo sem 0,9% saltvatn eða Ringer Acetate.
Einnig kemur til greina að gefa kvoðlausnir, svo
sem 5% albumín. Ekki skal nota sykurlausnir í
þessum tilgangi. Gefa skal 20 ml/kg af vökva í senn
og endurtaka þann skammt eftir þörfum (29). Ef
um blóðmissi er að ræða skal gefa barninu blóð ef
það hefur ekki svarað 40-60 ml/kg af vökva (10).
Mikilvægt er að mæla blóðsykur við endurlífg-
un og ef hann mælist lágur (<3,3 mmól/L) skal gefa
0,25 g/kg af glúkósu (1 ml/kg af 25% glúkósu eða
2,5 ml/kg af 10% glúkósu fyrir minnstu börnin)
sem innspýtingu í æð eða beinmerg (30). Sídreypi
sem gefur 6-8 mg/kg/mín af glúkósu nægir yfirleitt
til að viðhalda eðlilegum blóðsykri.
Rafleysa og rafvirkni án dæluvirkni
Við rafleysu (asystole) eða við rafvirkni án dælu-
virkni (pulseless electrical activity), það er þegar
merki um hjartslátt er til staðar á hjartarafsjá en
engin merki um blóðflæði finnast, skal gefa adr-
enalín á 3-5 mínútna fresti samhliða því að andað
er fyrir barnið og hjartahnoði er beitt (7). Ef barn-
ið er áfram púlslaust geta legið þar að baki ýmsar
ástæður sem greina þarf án tafar og leiðrétta. Þær
helstu eru eftirfarandi (4H,4T):
Hypoxemia (súrefnisskortur)
Hypovolemia (of lítið blóðrúmmál)
Hypothermia (ofkæling)
Hyper- / hyokalemia (kalíumofgnótt / -brestuij
Tamponade (gollurhússvökvi)
Tension pneumothorax (þrýstingsloftbrjóst)
Toxins/poisions/drugs (eitranir)
Thromboembolism (lungnablóðrek)
Sleglahraðtaktur og sleglatif
Sleglahraðtaktur (ventriculer tachycardia) og
sleglatif (ventriculer fibrillation) eru orsök hjarta-
stopps hjá börnum í 5-15% tilvika (3,13). Helstu
ástæður eru meðfæddir hjartasjúkdómar og
aðgerðir þeirra vegna, bólga í hjartavöðva (myoc-
arditis), meðfædd lenging á QT-bili og eitranir, til
dæmis af völdum þríhringlaga geðdeyfðarlyfja.
Meðferðin er nánast sú sama og hjá fullorðnum.
Fyrst skal gefa barninu rafstuð (4 joules/kg).
Barnið er síðan hnoðað áfram og því veitt öndun-
araðstoð í tvær mínútur áður en rafvirkni hjartans
og púls eru athuguð. Ef barnið er þá enn púlslaust
skal næst gefa adrenalín og síðan aftur rafstuð. Ef
árangur næst ekki þrátt fyrir það skal því næst gefa
amíódaróne og síðan aftur rafstuð (7).
Nýleg stór rannsókn á börnum sem fóru í
hjartastopp á sjúkrahúsi sýndi að þau sem greind-
ust nteð sleglahraðtakt eða sleglatif sem fyrsta
takt voru með betri horfur (35% lifun) en þau sem
788 Læknablaðið 2006/92