Læknablaðið - 15.11.2006, Qupperneq 48

UMRÆÐA & FRETTIR / MALÞING
Málþing um heimilislækningar á Húsavík
Gísli Auðunsson og lngvar
Hjálmarsson.
Hávar
Sigurjónsson
Á málþingi um heimilislækningar á Húsavík þann
26. september sl.var komið víða við. Megináhersla
var þó á landsbyggðarlækningar og störf lækna við
heilsugæslustöðvar í dreifbýli svo og fyrirkomulag
við framhaldsnám í heimilislækningum sem er
kennt að hluta við Heilbrigðisstofnun Þingeyinga
á Húsavík. Tilefni málþingsins var að tveir læknar,
þeir Gísli Auðunsson og Ingimar Hjálmarsson,
hafa látið af störfum eftir 40 ára feril á Húsavík.
Hlutur þeirra í þróun heimilislækninga á íslandi
hefur ekki reynst allsendis ómerkur eins og glöggt
kom fram á málþinginu.
„Haustið 1966 hófum við Ingimar Hjálmarsson
læknisstörf hér á Húsavík," sagði Gísli.
„Um sumarið komum við á staðinn og gerðum
samkomulag við stjórn sjúkrahússins og bæj-
arstjórnina um að hrinda í framkvæmd hugmynd-
um okkar um læknamiðstöð. Forsaga málsins var
sú að í ársbyrjun 1966 voru auglýst fjögur lækn-
ishéruð til umsóknar, Akranes, Húsavík, Hvamms-
tangi og Vestmannaeyjar, en enginn læknir sótti
um. Húsvíkingar vildu ekki búa við læknisleysi og
gerðu út sendinefnd suður til að leita að læknum.
Ingimar Hjálmarsson hafði leyst af á Húsavík
og þeir leituðu til hans. Hann var einn af þeim
unglæknum sem hafði komið að hugmyndum um
stofnun læknamiðstöðvar til lausnar læknaskorti í
dreifbýli og að hans frumkvæði hittum við Húsvík-
ingana sem buðu okkur hingað norður til spjalls
og ráðagerða. Niðurstaðan var sú að láta reyna á
þessar hugmyndir okkar á Húsavík,” sagði Gísli.
Hugmyndir í sex liðum
Gísli útskýrði hugmyndir þeirra Ingimars sem
snérust að hans sögn meira um „praktískar lausnir
frekar en innihald heimilislækninga.”
„Við vildum í fyrsta lagi veita sem víðtækasta
þjónustu, við ætluðum að sameina krafta læknanna
með því að færa þá saman, til dæmis með samein-
ingu læknishéraða ef því yrði við komið, og koma
þjónustu héraðssjúkrahúsa og móttöku héraðs-
lækna undir sama þak. í öðru lagi lögðum við ríka
áherslu á sameiginlegt upplýsingakerfi, bæði fyrir
inniliggjandi sjúklinga og sjúklinga úti í héraði.
Upplýsingakerfið átti að vera vélritað, læsilegt
og uppfært jafnóðum. Það var meginatriði og átti
að tryggja þriðja atriðið sem var samfella í starfi,
ekki hvað síst á vöktum. I fjórða lagi vildum við fá
bætta aðstöðu til aðgerða hvað húsnæði, tækjakost
og aðstoðarfólk varðaði og í fimmta lagi vildum
við bætta aðstöðu til rannsókna. I sjötta lagi hugð-
umst við með þessu rjúfa einangrun lækna og
tryggja þeim tíma til endurmenntunar, tómstunda
og fjölskyldulífs og þar með meiri starfsánægju.
Við vorum mjög meðvitaðir um eitt atriði sem þá
var oft til umræðu en það var fullt frelsi til lækn-
inga. Ekki er víst að allir kannist við þetta núna en
okkur var afar ofarlega í huga að læknirinn hefði
fullt frelsi til að annast sína sjúklinga og það væri
enginn sem andaði yfir öxlina á honum og gæfi fyr-
irmæli um hvað ætti að gera.
I fyrstu miðuðum við hugmyndir okkar ekk-
ert sérstaklega við heimilislækna, við litum svo á
að sérfræðingar í lyflækningum, skurðlækningum,
barnalækningum og kvensjúkdómum væru vel-
komnir í hópinn ef það byðist og aðstæður leyfðu.
Þegar við hófum störf á Húsavík var ekki hægt
að fullnægja öllum þessum skilyrðum en bygging
nýs sjúkrahúss gaf fyrirheit um það. Húsvíkingar
stóðu við samkomulagið og fyrsti vísir að lækna-
miðstöð komst á koppinn haustið 1966. Minn fyrsti
starfsdagur var 17. október og Ingimar kom mán-
uði síðar og allt gekk nokkurn veginn eftir okkar
væntingum.”
Læknamiðstöðin varð að fyrirmynd
Gísli og Ingimar fylgdu hugmyndum sínum eftir
með því að fara hvor í sína sérgrein sem myndi
nýtast sem best. Ingimar í röntgengreiningu og
Gísli fór í svæfingar og gjörgæslu.
„Það fór svo að heilbrigðisyfirvöld tóku hug-
myndina um læknamiðstöð upp á sína arma með
lagabreytingu sem tók gildi 1. janúar 1974,” sagði
Gísli. „Auðvitað var blæbrigðamunur, stofnanirn-
ar hlutu nafnið heilsugæslustöðvar og þar var lögð
meiri áhersla á fyrirbyggjandi starf og þær voru
auðvitað ekki eins læknamiðaðar. - Fertugur full-
orðnaður segir í gamalli þulu,” rifjar Gísli upp.
„Stofnunin okkar er nú að ná fertugsaldri. Ég tel
að hún hafi fullorðnast fyrir löngu og er ánægður
og stoltur yfir þróun hennar og framgangi. Ým-
islegt hefur þó valdið vonbrigðum undanfarin ár
og flest í tengslum við fólksfækkun og samdrátt
úti á landsbyggðinni. Enginn vafi er á að allt hefur
orðið erfiðara við það að yfirstjórn og fjárhagsleg
ábyrgð hefur flust suður. Ráðuneytismenn virðast
afar uppteknir af stórum stofnunum og allt sem
er stærra á að vera betra. Það er að minnsta kosti
enginn efi í mínum huga að ef heimamenn hefðu
ekki haft tögl og hagldir á stjórn stofnunarinnar
á Húsavík fyrir 40 árum hefði aldrei risið lækna-
miðstöð hér og spurning hvernig þróunin hefði
796 Læknablaðið 2006/92