Læknablaðið - 15.11.2006, Síða 51

UMRÆÐA & FRÉTTIR / MÁLÞING
„Þetta hefur ekki ennþá gengið eftir og lítill
pólitískur vilji virðist vera fyrir hendi og ekkert
hefur gerst í fjögur ár, “ sagði Elínborg en taldi
góðu fréttirnar þær að 20% fjölgun hefði orðið í
FÍH frá árinu 1973 og væru þeir nú 204. Meðaltal
sjúklinga á hvern heimilislækni í Reykjavík væri
um 1500 en 1000 í dreifbýli. „Það má kannski velta
fyrir sér hvort það sé ekki of há tala þar sem ým-
islegt kemur til, lengd viðtala, vaktabyrði lækna og
aukinn fjöldi sjúklinga með langvinna sjúkdóma
sem heimilislæknar þurfa að sinna og í framtíðinni
verður hver heimilislæknir ineð færri sjúklinga en
nú er meðal annars út af þessu. Mín framtíðarsýn
er sú að við verðum að hafa kerfi með samvinnu
heilbrigðisstétta, fólk verður eldra og lifir lengur
með sína sjúkdóma, það eru gerðar kröfur um að
fólki sé sinnt og það verður ekki gert nema í teym-
isvinnu og með samvinnu heilbrigðistétta. Þróunin
er sú að einingar stækka. Eg held að sveitarfélög
rnuni í vaxandi mæli reyna að ná stjórn heilsugæsl-
unnar til sín og reka hana í einhverjum mæli. Oft
er vandinn fólginn í misvitrum stjórnendum sem
hafa lítinn skilning á faglegu starfi og horfa um
of á fjármál og rekstur. Eg vonast til að sjá fleiri
þjónustusamninga og að heimilislæknar verði
sjálfstæðari í starfi. Fjölbreytnin er góð, bæði fyrir
sjúklinga og lækna. Eg geri ennfremur ráð fyrir að
upplýsingakerfi um sjúklinga verði heildstæðara
en nú er þar sem læknar geta nálgast allar upplýs-
ingar um sjúklinga í lokuðu tölvutæku formi.”
Elínborg sagði að lokum að greinilegt væri að
áhugi unglækna á námi í heimilislækningum væri
að aukast og því væri engin ástæða til annars en að
vera bjartsýnn.
Tvær stefnur
Jóhann Agúst Sigurðsson prófessor í heimilislækn-
ingum við læknadeild HI dró upp skemmtilega
mynd af þeim tveimur meginstefnum sem heim-
ilislæknar aðhyllast. Hann kynnti til sögunnar
sjúkling sem gæti farið til doktor húmanista eða
til læknis sem hefur meiri áhuga á lífefnafræðilega
þættinum. Jóhann dró upp mynd af því hvernig
móttökur sjúklingurinn fengi hjá þessum heim-
ilislæknum þar sem doktor húmanisti hefði meiri
áhuga á frásögn sjúklingins og lífssögu og samtalið
er mikilvægur þáttur í meðhöndluninni. „Hinn
læknirinn byggir greiningu sína á gagnreyndri
læknisfræði (evidence based medicin) þar sem
rannsóknir á hópi fólks eru yfirfærðar á einstak-
linginn. Þessi læknir reynir líka að sýna sjúklingn-
um áhuga og bera virðingu fyrir því sem hann
hefur fram að færa. Viðtalið er þó með öðrum
áherslum, byggir meira á skoðun, blóðþrýstingur
mældur og þyngdarstuðull reiknaður út og lækn-
irinn segir: Þú ert of feitur og stressaður og hætta
er á því að þú fáir hjartasjúkdóm, hefurðu áhuga
á frekari rannsókn? Sjúklingurinn þiggur það
og læknirinn ráðleggur megrun og segulómun á
hjarta. í þessu dæmi fylgir sögunni að læknirinn sé
nýkominn frá Bandaríkjunum og líki það frelsi að
geta gert allt í hvelli. Niðurstaðan af þessu tveimur
nálgunum er hvaða þekking skiptir máli og hvern-
ig ætlum við að beita henni til að komast að því
hvað hrjáir sjúklinginn í rauninni. Þetta er í hnot-
skurn umræðan sem við reynum að skapa til að fá
unglækna til að hugsa gagnrýnið um fræðin. Það
er áhyggjuefni að þróunin er í þá átt að gagnreynd
læknisfræði verður markmið í stað þess að vera
hjálpartæki og hefðbundin persónuleg læknisfræði
er látin víkja. Þá snýst meðferð um að hleypa sem
flestum í gegnum maskínuna án þess að tala mikið
við þá. Hættan er sú að þá stökkvi fólk í allar áttir
og leiti til hjálækna sem eru tilbúnir að hlusta og
veita fólki jafnvel betri líðan með því eingöngu,”
sagði Jóhann Ágúst Sigurðsson að lokum.
Námið er alltof sjúkrahúsmiðað
Hallgrímur Hreiðarsson lauk námi frá læknadeild
HÍ 1995. Stundaði framhaldsnám í heimilislækn-
ingum í Noregi og hefur starfað við HÞ frá 2003.
Hallgrímur hefur starfað ásamt Sigurði Hall-
dórssyni sem leiðbeinandi námslækna í heimilis-
lækningum og í erindi sínu fjallaði hann um fram-
haldsmenntun í heimilislækningum. „Við höfum
góða reynslu af því að mennta námslækna hér við
Heilbrigðisstofnunina þó flestir þeirra sem hyggi
á framhaldsnám í heimilislækningum sækist eftir
því að stunda námið í Reykjavík. Við þurfum að
kenna fólki að það sé hægt að stunda heimilislækn-
ingar utan Reykjavíkur. Hluti af vandanum er að
læknanám á Islandi er gríðarlega sjúkrahúsmiðað
og uppbyggt af sérfræðingum utan heilsugæsl-
unnar. Læknar venjast í sínu námi mikilli þjónustu
og teymisvinnu sem er ólíkt venjulegum degi hjá
heimilislækni og í Reykjavík hafa námslæknar
ekki vaktskyldu og læra þess vegna ekki um bráða-
vandamál. Þetta auðveldar þeim ekki flutning út á
land þar sem þeir eru fjarri neyðarbfl og hafa enga
þjálfun í bregðast við bráðatilfellum.
Ég tel einnig hættulegt fyrir heimilislækna
að skilgreina frá sér ákveðna hluti, eins og að
barnavandamálum eigi barnalæknar að sinna og
kvennavandamálum eigi öllum að vísa til kven-
lækna. Það er hagkvæmt að byggja upp námið utan
Reykjavíkur því kennsluþekkingin er vissulega
til og þetta er ekki dýrt enda nýtist vinnuframlag
námslæknis og dregur úr álagi á læknum sem fyrir
eru. Einnig er mikilvægt að stytta sjúkrahúshluta
heimilislæknanáms. Við erum að mennta mini-sér-
Pétur Pétursson.
Læknablaðið 2006/92 799