Þjóðlíf - 01.11.1986, Qupperneq 52

Hin ósæta
verkalýðshre
Á undanförnum árum hefur ís-
lensk verkalýðshreyfing átt mjög í
vök að verjast. Andstæðingarnir, at-
vinnurekendur og ríkisvald, hafa
ekki af henni ótta og fólkið ber ekki
ást í brjósti til hennar. Öllum virðist
standa nokk á sama um hana.
í umfangsmikilli könnun sem fyrir-
tækið Hagvangur gerði var meðal
annars spurt um traust fólks á verka-
lýðsfélögum. Ríflega helmingur
launafólks sagðist ekki treysta þeim
„mjög mikið“ eða „alls ekkert“. f>essi
afstaða var ekki hluti af almennu van-
trausti fólks á allt og alla:
menntakerfið, dómskerfið og Alþingi
nutu meira trausts en verkalýðsfé-
lögin, en verkalýðsfélögum var þó
meira treyst en dagblöðunum og stór-
fyrirtækjum í landinu.
Það má spyrja hvort fólk telji
verkalýðsfélögin of valdamikil og
þeim sé þar af leiðandi ekki
treystandi - hvort fólk líti ekki á þau
sem fulltrúa valdamikilla sér-
hagsmuna. Um þetta var reyndar
Eftir Svan Kristjánsson
spurt í könnun Hagvangs og kom í
ljós, að fólk telur verkalýðsfélögin
almennt ekki hafa óeðlilega mikil
völd. Einungis um 10 prósent launa-
fólks taldi verkalýðsfélögin hafa
óeðlilega mikil völd og aðeins einn af
hverjum fimm atvinnurekendum
taldi félögin hafa of mikil áhrif. Mjög
margt launafólk var þeirrar skoðun-
ar, að verkalýðsfélögin ættu að vera
valdameiri en þau eru nú, og meira
að segja þriðjungur atvinnurekenda
var sömu skoðunar.
Verkalýðsfélög
í vanda
Nú ber að fara gætilega í að túlka
skoðanakannanir. Þannig gæti hugs-
ast, að fólk sé ánægt með sitt verka-
lýðsfélag, en óánægjan beinist að
stöðu verkalýðshreyfingarinnar í
heild. í Hagvangskönnuninni var
einnig spurt: „Hversu vel eða illa
finnst þér þitt stéttarfélag gæta
hagsmuna þinna á vinnumarkaðn-
um?“ Um helmingur launafólks lýsti
sig óánægðan með hagsmunagæslu
síns félags, fjórðungurinn sagðist
ánægður og afgangurinn var þarna
mitt á milli.
Varla þurfa þessar niðurstöður að
koma okkur á óvart. Verkalýðsfé-
lögin eru augljóslega í miklum vanda
stödd. Margir leita skýringa á þessu í
atburðum síðustu ára. Launakjör
voru skert og samningsréttur verka-
lýðsfélaga fótum troðinn í nafni
„neyðarréttar stjórnvalda til að forða
efnahagslífinu frá hruni“, eins og það
var nefnt. Á vinnumarkaðnum sýndu
síðan atvinnurekendur, að kjara-
skerðingin var „óhófleg“ og skiluðu
hluta hennar til baka í formi yfirborg-
ana. Verkalýðsfélögin eru nú miklu
síður en áður viðsemjendur um kaup
og kjör í landinu; samningar eru í
ríkum mæli gerðir milliliðalaust milli
atvinnurekenda og einstaklinga eða
einstakra hópa launafólks. Eftir situr
taxtaþjóðin. Misréttið hefur vaxið
hröðum skrefum og nú er ekki fjarri
lagi, að um fjórðungur þjóðarinnar
búi við allsnægtir, um helmingur við
þolanleg lífskjör með miklu og vax-
andi vinnuálagi, en um fjórðungur
íslendinga búi við hreinustu fáfækt.
52 ÞJÓÐLÍF