Iðnaðarmál - 01.06.1967, Qupperneq 35

Samband rannsókna
og atvinnulíffs
Eftir Þóri Einarsson, viðskiptafrœðing
Á hverjum vetri gangast landsdeildir Norrœna sumarháskólans fyrir um-
rœðuhópum í háskólaborgum Nórðurlandanna, þar sem fjallað er um ýmis
málefni á mörkum ólíkra frœðigreina. Eiga allir háskólamenntaðir menn
kost á að taka þátt í umrœðuhópunum. A sumrin er svo efnt til móts í ein-
hverju Norðurlandanna, þar sem fulltrúum frá einstökum umrœðuhópum
gefst kostur á að rœða viðkomandi mál að nýju og þœr niðurstöður, sem
hver hópur komst að. Eitt þeirra efna, sem tekið var fyrir til umrœðu af
íslandsdeild Norrœna sumarháskólans á sl. vetri, var samband rannsókna og
atvinnulífs. Þátttakendur í umrœðuhópnum voru alls 12, flestir verkfrœðingar
frá rannsóknastofnunum og hagfrœðingar og viðskiptafrœðingar úr atvinnu-
lífinu. Stjórnandi hópsins var Þórir Einarsson, viðskiptafrœðingur IMSÍ.
Fara hér á eftir helztu niðurstöður umrœðuhópsins um samband rannsókna
og atvinnulífs.
Mikilvægi rannsókna fyrir atvinnu-
lífiS
UmræÖuhópurinn fjallaði einungis
um raunvísindalegar rannsóknir í
þágu atvinnuveganna og þar með
þann hluta atvinnulífsins, sem slíkar
rannsóknir eru stundaðar fyrir.
Áhuginn á sem beztu sambandi
milli rannsókna og atvinnulífs stafar
af því, að skilningur er að glæðast
á mikilvægi svokallaðrar rannsókna-
og þróunarstarfsemi á vegum fyrir-
tækja fyrir samkeppnishæfni þeirra.
Þessi þáttur í starfsemi fyrirtækja
miðar að því að finna eða þróa upp
kerfisbundið nýjar eða endurbættar
vinnsluaðferðir, vörutegundir og hrá-
efni.
Sjaldnast er það á færi eins fyrir-
tækis að sinna öllu þessu, nema það
sé mjög stórt. Þannig eru rannsóknir,
sem leiða til algjörra nýjunga á þess-
um þremur þáttum, hráefni, vinnslu-
aðferðum og vörutegundum, sjaldn-
ast á meðfæri smærri eða meðalstórra
fyrirtækja. Geta þeirra á rannsókna-
og þróunarsviðinu takmarkast frekar
við endurbætur.
Vegna smárra rekstrareininga í ís-
lenzku atvinnulífi heyrir það til und-
antekninga, að rannsókna- og þró-
unarstarfsemi sé verulegur þáttur í
heildarstarfsemi þeirra. Því er það
hlutverk rannsóknastofnana fyrir ein-
staka atvinnuvegi að annast þjónustu
á þessu sviði fyrir fyrirtæki innan at-
vinnuvegarins.
Hópurinn lagði áherzlu á, að sá
aðili, sem kostar rannsókna- eða þró-
unarverkefni, þurfi að meta þau á
hagrænan og tæknilegan mælikvarða,
svo að unnt sé að gera sér grein fyrir
hagkvæmni þeirra fyrir fyrirtæki, at-
vinnuveg og þjóðarheild. Er á þann
hátt unnt að stilla upp forgangsröð
fyrir ólíkar lausnir á sama vandamáli
og einnig að velja á milli hagkvæm-
ustu lausna á ólíkum vandamálum,
ef fjármagn, vinnuafl eða tækjakost
skortir til að leysa öll vandamál í
einu.
Umræðuhópnum varð tíðrætt um
Operations Research sem hjálpartæki
við slíkar athuganir, en með 0. R. er
átt við stærðfræðilegar aðferðir til
að auðvelda ákvarðanir um rekstrar-
og stjórnunarvandamál.
Skipulagsbygging rannsóknastarf-
semi í þágu atvinnuveganna
1. Rannsóknir í þágu atvinnuveg-
anna eiga sér stað í ríkisstofnunum,
og var þessi tegund rannsóknastarf-
semi endurskipulögð með lögum frá
1965. Samkvæmt þeim var sett á
stofn:
Hafrannsóknastofnunin
Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins
Rannsóknastofnun iðnaðarins
Rannsóknastofnun byggingariðn-
aðarins
Rannsóknastofnun landbúnaðarins
2. Fjár til þessara stofnana er að-
allega aflað með framlögum á fjár-
lögum. Auk þóknunar, sem stofnan-
irnar taka fyrir unnin verkefni að
beiðni fyrirtækja, hafa nokkrar stofn-
anir aðra tekjustofna einnig. Þannig
er lagt gjald á byggingarefni, og
rennur það til rannsóknastofnunar
byggingariðnaðarins, og gjald á út-
borguð laun í öðrum iðnaði rennur
til rannsóknastofnunar iðnaðarins.
3. Verksvið rannsóknastofnananna
eru ekki einungis rannsókniríþrengri
merkingu, sem skilgreindar hafa ver-
ið sem skipuleg leit að eða fram-
leiðsla á nýrri þekkingu, heldur kem-
ur einnig til miðlun á þekkingu, sem
fyrir er innanlands og erlendis til
lausnar á ákveðnum vandamálum at-
vinnuveganna á sviði rannsókna og
þróunar. Þá eru einnig umfangsmikl-
ar prófanir starfræktar á þessum
rannsóknastofnunum fyrir viðkom-
andi atvinnuvegi.
Stór hluti af rannsóknaverkefnum
stofnananna er tekinn upp að þeirra
eigin frumkvæði, og niðurstöðurnar
eru frjálsar öllum til aðgangs og
IÐNAÐARMÁL
105