Iðnaðarmál - 01.06.1967, Blaðsíða 45

því að greiða arð, jafnvel þótt tap
yrði í náinni framtíð. En ekkert er
því til fyrirstöðu (t. d. í bókhalds-
lögum), að fasteignin yrði í fyrra til-
vikinu hækkuð síðar, til þess að hægt
yrði að halda uppi arðgreiðslum
þrátt fyrir taprekstur og án þess, að
gengið væri á „skattfrjálsa“ vara-
sjóðinn. — Enn annar möguleiki
væri sá að færa alla fjárhæðina, 4,1
m. kr., debet í höfuðstólsreikning,
þannig að debetmismunur myndaðist
á reikningnum, um 1,6 m. kr. Gæti
verið, að félagið vildi ekki hrófla við
hókfærðu virði fasteignarinnar. Verð-
ur ekki séð, að hægt væri að meina
félaginu slíka færslu, enda mundi fé-
lagið þá ekki geta greitt arð nema
með upplausn „skattfrjáls” varasjóðs,
fyrr en hreinn ágóði, að greiddum
sköttum, væri kominn fram yfir 1,6
m. kr.
3. Hagur af útgófu jöínunarhlutabréfa
Sterk rök hníga að því, að hlut-
höfum sé hagkvæmt, að út séu gefin
jöfnunarbréf í svo ríkum mæli sem
leyfilegt er. Það, sem (óbreyttur)
hluthafi væntir sér af eign í hluta-
félagi, eru arðgreiðslur og/eða verð-
hækkun hlutabréfa. Má segja, að það,
sem ráði afstöðu manns til hluta-
bréfa, sem hann á eða getur eignazt,
sé sá peningastraumur, sem hann
býst við, að renni til sín í framtíð-
inni vegna eignar hlutabréfanna. Nú
hefur hlutabréfaeign og þær greiðsl-
ur, sem af henni leiða, áhrif á skatt-
greiðslur mannsins, og skiptir það
hann meginmáli, hve mikið situr eftir
hjá honum af þessum greiðslum. Til
þess að skýra áhrif útgáfu jöfnunar-
hlutabréfa á hagsmuni liluthafa skal
tekið dæmi af handahófi. Sýnishorn-
ið byggir á margvíslegum forsendum,
sem nefndar verða jafnóðum og
þeirra er þörf. í lokakafla verður
rætt um raungildi þeirra. Eina þess-
ara forsendna er þó rétt að taka til
meðferðar þegar í stað. Hún er sú,
að allir hluthafar greiði tekju- og
eignarskatt og tekju- og eignarútsvar
samkvæmt liœstu töxtum, sem í gildi
eru; ákvörðunin um það, hvort jöfn-
unarbréf skuli gefin út eða ekki, hafi
ekki áhrif á það, hve hátt þeir komist
hæst í skattstigunum. Ef útgáfa jöfn-
unarbréfa er hagstæð slíkum hlut-
höfum, ætti hún að vera enn hagstæð-
ari þeim, sem minna telja fram sem
hreinar skattskyldar tekjureðahreina
skattskylda eign.
Þegar útgáfa jöfnunarbréfa er tek-
in til athugunar, lítur efnahagsreikn-
ingur fyrirtækisins svo út:
Ejnahagsreikningur 1/1, tilf. A
(Þús. kr.)
Vmsir fjármunir........... 30.000
30.000
Skuldir ..................... 13.000
Hlutafé ...................... 2.000
„Skattfrjáls“ varasjóður .. 7.000
Höfuðstóll.................... 8.000
30.000
Félagið hefur fengið staðfest, að
heimilt sé að gefa út jöfnunarbréf að
fjárhæð 8 m. kr. (Höfuðst. gæti hafa
staðið óbreyttur í 3 ár og fjármunir
gætu hafa verið bókfærðir á hæsta
virði, sem til greina kemur í þessu
sambandi).
Við hugsum okkur nú, að þennan
sama dag — 1/1 — gætu verið gefin
út jöfnunarbréf, þannig að efnahags-
reikningurinn liti þá út semsvo (þessi
reikningur er nefndur tilfelli B til að-
greiningar frá hinum fyrri, tilfelli A):
Ejnahagsreikningur 1/1, tilf. B
(Þús. kr.)
Ýmsir fjármunir........... 30.000
30.000
Skuldir ..................... 13.000
Hlutafé ..................... 10.000
„Skattfrjáls11 varasjóður .. 7.000
30.000
Fyrir komandi ár hefur verið gerð eftirfarandi áætlun um rekstur:
Rekstrarreikningur
(Þús. kr.)
Ýmisgjöld................. 50.000 Tekjur.................... 53.000
Agóði, áður en tekjuskattur
og tekjuútsvar hafa verið
frádregin............... 3.000
53.000 53.000
Ágóðinn er um 18% af eigin fé
(17 m. kr.). Þessi ágóði er j afn hrein-
um skattskyldum tekjum. Til einföld-
unar og án tjóns fyrir gildi niður-
staðnanna verður hér gert ráð fyrir,
að tekjuskattar séu á lagðir og
greiddir sama ár og hinar skattskyldu
tekjur myndast og að eignarskattar,
álagðir og greiddir hið sama ár, séu
vegna hreinnar eignar í upphafi árs-
ins.
Áður en hægt er að gera saman-
burðarútreikninga á tveim aðalkost-
unum — að gefa út jöfnunarbréf eða
ekki -— verður að tilgreina forsend-
ur um ráðstöfun þess hluta ágóða,
sem ekki fer í tekjuskatta. Hér verða
tveir möguleikar kannaðir. Annar er
IÐNAÐARMÁL
115