Ægir - 01.08.2001, Blaðsíða 33

33
E F T I R L I T
Kostir og gallar kerfis-
breytingarinnar
Helstu kostir nýja eftirlitskerfis-
ins fram yfir það gamla eru;
• Ábyrgðin á heilnæmi og gæð-
um framleiðslunnar er alfarið færð
yfir á herðar vinnsluleyfishafa.
• Dregið er úr eftirliti hins opin-
bera og því aðallega beint að því
að tryggja heilnæmi afurðanna.
• Skráð innra eftirlitskerfi gert að
skyldu, sem gerir eftirlitsaðila
fært að skoða vinnsluumhverfið
aftur í tímann.
• Faggildum skoðunarstofum
falið að annast framkvæmd skoð-
ana í umboði Fiskistofu. Þetta
hefur orsakað fækkun skoðunar-
manna þrátt fyrir fjölgun heim-
sókna.
• Faggilding skoðunarstofanna
hefur leitt til faglegri og vandað-
ari vinnubragða.
Að mínu mati hefur nýja kerfið
einungis kosti samanborið við það
gamla ef miðað er við að mark-
miðið með opinberu eftirliti sé
einungis að tryggja heilnæmi ís-
lenskra sjávarafurða. Ég tel eðli-
legt að afskipti hins opinbera nái
ekki lengra og að eftirlit með
gæðum eigi að vera í höndum
framleiðenda sjálfra.
Til þess að tryggja enn frekar að
íslenskar sjávarafurðir standist
væntingar viðskiptavina sinna
ætti seljandi og/eða kaupandi í
ríkari mæli að fela óháðum mats-
aðilum að meta gæði afurðanna
áður en þær eru sendar úr landi.
Þetta myndi veita framleiðandan-
um aðhald og hvetja hann til að
vanda sig við framleiðsluna.
Einnig tel ég að slíkt mat myndi
stórlega draga úr kvörtunum frá
kaupendum og spara þannig öll-
um hagsmunaaðilum stóra fjár-
muni.
Í nokkrum tilfellum og þá sér-
staklega í ákveðnum tegundum
afurða, hefur það verið krafa kaup-
enda og/eða seljenda eða ósk fram-
leiðanda að afurðamat fari fram til
að tryggja að varan sé af þeim
gæðum sem að var stefnt. Þannig
eru nær öll grásleppuhrogn sem
söltuð eru í landinu, metin af
matsmanni. Sama er að segja um
saltfisk og skreið. Japansloðnan er
einnig framleidd undir ströngu
eftirliti kaupenda eða umboðs-
manna þeirra. Reynslan af þessu
fyrirkomulagi hefur verið góð og
ekki að heyra að vilji sé til
breytinga þó þessu fylgi að sjálf-
sögðu einhver kostnaður. Hann er
þó harla lítill í samanburði við
það fjárhagstjón sem verður ef
miklu magni afurða er hafnað
vegna ónógra gæða.
Í þessu sambandi er einnig vert
að benda á mikilvægi þess að
þekking á fiskmati hverfi ekki. Ég
tel að á því sé ákveðin hætta og
því nauðsynlegt að þeir sem hafa
tileinkað sér þessa þekkingu hafi
möguleika á að viðhalda henni og
færa hana áfram til komandi kyn-
slóða. Því miður eru menntunar-
mál starfsmanna í fiskiðnaði langt
frá því að vera í þeim farvegi sem
þessi mikilvæga atvinnugrein á
skilið.
Samherji hf. hyggst reisa og reka fisk-
eldisstöð í Reyðarfirði sem gengur
undir vinnuheitinu Reyðarlax. Miðað
er við sex þúsund tonna ársframleiðslu.
Skipulagsstofnun úrskurðaði í lok nóv-
ember í fyrra að forsenda rekstrarleyfis
fyrir slíka eldisstöð í Reyðarfirði væri
mat á umhverfisáhrifum. Þennan úr-
skurð staðfesti Siv Friðleifsdóttir, um-
hverfisráðherra, fyrr á þessu ári. Í fram-
haldi af þessari ákvörðun umhverfis-
ráðherra liggur nú frammi tillaga að
matsáætlun vegna mats á umhverfisá-
hrifum sex þúsund tonna sjókvíaeldis-
stöðvar í Reyðarfirði.
Í tillögu að matsáætlun sem starfs-
menn Samherja hf. hafa unnið í sam-
starfi við ráðgjafarstofnanir og opin-
berar stofnanir kemur fram að tilgang-
ur fyrirtækisins með byggingu fiskeld-
isstöðvar í Reyðarfirði sé að styrkja
stöðu þess á alþjóðamarkaði og auka
tekjumöguleika fyrirtækisins til lengri
tíma að teknu tillliti til þeirrar öru al-
þjóðlegu þróunar sem orðið hafi á fisk-
veiðum og fiskeldi á síðustu árum.
Samherji hf. gerir ráð fyrir að á bilinu
30 til 40 manns starfi við fiskeldið
sjálft og slátrun og við frekari full-
vinnslu á laxi, flökun og pökkun verði
til enn fleiri störf.
Fyrir liggja viðamiklar rannsóknir
sem Reyðarál hefur staðið fyrir vegna
hugsanlegrar álbræðslu í Reyðarfirði.
Allar þessar rannsóknir mun Samherji
hf. fá afnot af og er hugsanlegt að hluti
þeirra verði nýttur í matsskýrslu vegna
fiskeldis í Reyðarfirði. En auk þess
hyggst Samherji fara í sértækar rann-
sóknir og útreikninga sem lúta að
áhrifum fiskeldis á umhverfi Reyðar-
fjarðar. Í fyrsta lagi mun óháður aðili
gera úttekt á hugsanlegum áhrifum
eldislaxa á náttúrulega laxastofna. Í
öðru lagi verða rannsökuð botnsýni af
tíu stöðum í Reyðarfirði til þess að
varpa ljósi á botndýralíf og lífríki fjöru
á eldissvæðinu. Í þriðja lagi mun Haf-
rannsóknastofnunin taka í haust sjó-
sýni í Reyðarfirði til þess m.a. að meta
uppsöfnun næringarefna undir sjókví-
unum og gera viðbragðsáætlanir varð-
andi ofauðgun næringarefna m.t.t.
þörungablóma og fleiri þátta. Í fjórða
lagi verður reynt að meta hvort nálægð
við annað fiskeldi eystra, t.d. í Mjóa-
firði, hafi áhrif til dæmis hvað varðar
sjúkdóma og mengun. Jafnframt verð-
ur reynt að meta möguleg áhrif efna frá
hugsanlegu álveri Reyðaráls á fiskeld-
ið.
Matsskýrsla í desember
Gert er ráð fyrir að endanleg mats-
skýrsla Samherja hf. vegna fyrirhugaðs
fiskeldis í Reyðarfirði liggi fyrir eigi
síðar en 1. desember nk. Skipulags-
stofnun mun væntanlega leggja fram
sitt álit á framkvæmdinni í mars á
næsta ári og samkvæmt því gæti úr-
skurður umhverfisráðherra legið fyrir í
síðasta lagi í maí 2002. Gangi þetta
eftir og framkvæmdin verði samþykkt
miðar Samherji við það að setja fyrstu
seiðin í sjókvíar í Reyðarfirði í júní á
næsta ári.
Samherji hf. hyggst reisa og reka fiskeldisstöð í Reyðarfirði:
Tillaga að matsáætlun