Tímarit Máls og menningar - 01.06.1993, Síða 40

mönnunum að kyssa sig þegar náttar og einhver hefur sett á The blues
with afeeling og dansinn er ekki nema nafnið tómt, fólkið stendur og
vaggar sér og allt er gruggugt og skítugt og auvirðilegt og hvem einasta
karlmann langar að rífa í tætlur ylvolgan brjóstahaldarann meðan hend-
urnar gæla við bakið og stúlkumar eru með hálfopinn munn og gefa sig
á vald dýrðlegum ótta og nóttinni, þá ómar trompet og nemur þær í nafni
allra þessara karlmanna, hrifsar þær með einni heitri strófu svo þær falla
líkt og afskorin jurt í arma félaga sinna, og eru komnar á sprett þó allt
standi kyrrt, þær takast skyndilega á loft upp í næturhimininn og yfir
borgina, uns örveikt píanó snýr þeim að nýju til sjálfra sín og þær em
örmagna og sælar með óskertan meydóm fram að næsta laugardegi, allt
býr þetta í tónlist sem vekur ótta hjá frumsýningarliðinu, þeim sem taka
ekki mark á neinu því sem ekki fylgja prentaðar efnisskrár og sætavísur,
og svo líða dægrin og djassinn er lrkastur fugli sem flýgur burt eða flytur
sig um set, sest að í nýju landi eða fer land úr landi, hoppar yfir allar
hindranir og snýr á tollverði, hann ber hratt yfir og hann nemur ný lönd
og í kvöld syngur Ella Fitzgerald í Vín, en Kenny Clarke vígir nýjan cave
í París og í Perpignan dansa fingur Óskars Petersons, og Satchmo er
hvarvetna, gæddur þeirri náðargjöf almættisins að geta verið alls staðar
í einu, í Birmingham, Varsjá, Mflanó, Buenos Aires, Genf, í öllum
heiminum, þessi tónlist er óumflýjanleg, hún er regnið og brauðið og
saltið, henni stendur nákvæmlega á sama um gamla siði, helgar hefðir,
tungumál og þjóðhætti: ský sem hunsar öll landamæri, njósnari sem
smýgur loft og vatn, upprunaleg mynd, eitthvað frá liðnum tíma, úr
djúpunum, sem sættir Mexikana og Norðmenn og Rússa og Spánverja,
dregur þá að nýju inn í gleymdan og hálf-falinn lífsloga, færir þá stirða
og klaufska á ný að uppsprettunni sem þeir höfðu svikið, bendir þeim á
að kannski hafi verið völ á fleiri leiðum og að sú er þeir kusu var ekki sú
eina og ekki sú besta, eða kannski voru aðrar leiðir og sú sem þeir fóru
var sú besta, en kannski voru aðrar leiðir auðfarnari og þeir völdu þær
ekki, eða gengu þær til hálfs, og að maðurinn er alltaf meira en maður
og alltaf minna en maður, meira en maður, því í honum býr það sem
djassinn vísar til, gefur í skyn og vekur hugboð um, og minna en maður,
því úr þessu frelsi hefur hann búið til fagurfræðilegt eða siðferðilegt spil,
taflborð þar sem menn panta að vera riddari eða biskup, skýrgreiningu á
frelsinu sem er kennd í skólunum, einmitt í skólunum þar sem bömin

38
TMM 1993:2