Vesturbæjarblaðið - 01.06.2007, Blaðsíða 12

12 Vesturbæjarblaðið JÚNÍ 2007
Bernskuminningar úr Vesturbænum
Kjaftahornið fann sér leynistíga og uppskerur
Hér með biðst ég afsökunar
á öllum rabarbörunum, gulrót-
unum og radísunum sem ég tók
ófrjálsri hendi í görðum Vestur-
bæjar í gamla daga. Ég er Arna
Schram, blaðamaður og formað-
ur Blaðamannafélags Íslands.
Vesturbærinn er mitt heimili,
mitt þorp, minn griðarstaður.
Hér hef ég dvalið lengstan hluta
ævi minnar. Ég geri mér þó grein
fyrir því að heimskt er heimaalið
barn. Því hef ég nú af og til farið
út fyrir „túngarðinn” minn. Til
dæmis hef ég búið í Danmörku
og í Kanada. Og já jafnvel í því
merka bæjarfélagi; Seltjarnar-
nesi. En alltaf hefur mér fundist
gott að koma heim - í Vesturbæ-
inn. Hér tók ég mín fyrstu skref,
hér eignaðist ég mína traustu
æskuvini og hér kom ég frá námi
í Danmörku, til að eignast barnið
mitt. Og hér ætla ég að rækta
garðinn minn þegar ég er orðin
gömul.
Fyrstu æviárin mín, eða allt
til fjögurra ára aldurs, bjó ég á
Kaplaskjólsveginum, í einni
blokkinni á móti KR-vellinum.
Í minningunni var alltaf sól og
ég að leika mér í garðinum fyr-
ir framan blokkirnar. Stundum
stalst ég þó yfir götuna á heima-
völl Vesturbæjarliðsins. Þar
fannst mér gaman að fylgjast
með æfingum strákanna. Já ég
endurtek: Æfingum strákanna,
því stelpur voru ekki í fótbolta
hjá KR þegar ég var lítil. Ég lét
mér því nægja hliðarlínuna - á
þeim tíma - seinna ákvað ég þó
að blanda mér í leikinn -þótt um
aðra leiki en fótbolta væri að
ræða. En það er önnur saga.
Ég var þó ekki alltaf góða og
þæga stelpan, sem lék sér bara
í garðinum eða horfði á fótbolta.
Eitt sinn, sennilega við þriggja
ára aldur, ákvað ég nefnilega að
strjúka að heiman. Mér fannst ég
þurfa að skoða betur hinn stóra
heim, sem beið mín - spennandi,
en um leið ógnvekjandi - fyrir
utan, KR-blokkirnar. Ég verð þó
að játa - og það er ekki auðvelt
í ljósi þess að ég hef alltaf talið
mig mjög sjálfstæða - að ég var
ekki ein um þessa ákvörðun. Að
henni kom nefnilega líka strákur,
í næstu blokk, lítt eldri en ég,
sennilega um fimm til sex ára.
“Flóttinn mikli”
Flóttinn mikli fólst í því að
smjúga sér í gegnum gat á stórri
girðingu austan KR-blokkanna,
og kanna svæðið í austari hluta
borgarinnar. Strákurinn hafði
fundið þessa flóttaleið og skipu-
lagði förina. Ég var til í allt en lét
hann um „smáatriðin.” Eini undir-
búningur minn fólst í því að fara
í alltof stóra klossa af mömmu
- ekki man ég hvers vegna. Senni-
lega hefur mér fundist vissara
að vera vel búin til fótanna og
slá þar með aðra flugu í sama
höggi, það er að hafa eitthvað
til minningar um hana móður
mína og mitt fyrra líf, ef illa færi.
Skemmst er frá því að segja að
„flóttinn mikli” endaði í Vestur-
bæjarlauginni, skammt frá heima-
slóðum. Ekki ofaní henni, heldur
inni í húsinu, þar sem afgreiðsl-
an er.
Ég man þetta eins og það
hefði gerst í gær. Ég skoðaði af
miklum áhuga þessi nýstárlegu
húsakynni sundlaugarinnar,
kíkti í gegnum glerið og sá fólkið
busla í lauginni. Á þessum tíma-
punkti var fylgdarsveinn minn,
strákurinn í næsta húsi, horfinn.
Ekki veit ég hvað varð um hann
- enda kippti ég mér lítið upp við
það - ég gleymdi mér í mínum
eigin ævintýraheimi.
Eða allt þar til kona, í hvítum
sloppi, fór að skipta sér óþarf-
lega mikið af mér - að því er mér
fannst. Þar var komin starfs-
kona sundlaugarinnar. Hún fór
að spyrja mig um nafn, hverjir
foreldrar mínir væru og hvar ég
ætti heima. Ég man ég hugsaði
eitthvað á þessa leið: Hvað í ver-
öldinni kemur henni við hvað
ég heiti og hvað ég er að gera
hér. Ég hef þó sennilega svarað
henni samviskulega, þrátt fyrir
allt, því næsta sem ég man var
að hún leiddi mig að tíkallasíma
og hringdi heim og bað mömmu
vinsamlegast að koma og ná í
barnið sitt, sem væri að þvælast,
í alltof stórum klossum, í Vestur-
bæjarlauginni.
“Flóttinn mikli” endaði því
öðruvísi en lagt var af stað með
í upphafi. Mamma sótti mig og
ég lofaði sjálfri mér því að láta
stráka aldrei , aldrei aftur plata
mig út í svona misheppnaða
ævintýramennsku. Ekkert varð
um efndir í þeim efnum. En það
er líka enn önnur saga.
Kjaftahornið fann sér
leynistíga og óvæntar
uppskerur í görðum
nágrannanna
Ekki löngu eftir „flóttan mikla”
fluttist ég ásamt fjölskyldu minni
á Stýrimannastíg. Tveimur árum
seinna hóf ég göngu mína í Vest-
urbæjarskólanum, sem þá var
til húsa í gamla Stýrimannaskól-
anum, efst á Stýrimannastíg. Ég
bjó því beint á móti skólanum
og þótti það ekki verra. Ekki síst
vegna þess að þá þurfti ég ekki
að vakna fyrr en eina mínútu í
átta - eina mínútu áður en hringt
var inn. Sá tími nægði mér til að
fara í fötin og hlaupa yfir. Í fyrstu
frímínútum skaust ég svo heim
og borðaði morgunmat. Mér
fannst semsé óþarfi að vakna
fyrr en nauðsynlegt var á þeim
tíma.
Í Vesturbæjarskóla kynntist
ég æskuvinkonum mínum: Ýrri,
Heiðu, Láru, Dagnýju, Gullu,
Stínu, Hönnu og fleirum. Síðar
bættust í hópinn: Dídí, Inga Vala
og Birna. Við brölluðum ýmis-
legt saman og þóttum fjörugar
og hugmyndaríkar en helst til
málglaðar í skólanum. Kennar-
inn okkar, hún Guðrún, kallaði
okkur „Kjaftahornið.” Setningar
á borð við: “Þið þarna í kjafta-
horninu hættið þið nú að tala...”
glumdu frá henni daginn út og
daginn inn.
Eftir á að hyggja dáist ég að
þolinmæði hennar gagnvart okk-
ur. Við áttum það nefnilega líka
til að vera svolítið herskáar ef
okkur bauð svo við að horfa. Eitt
sinn gengum við til dæmis um
götur Vesturbæjarins, ég og Ýrr,
sennilega um sjö eða átta ára og
sungum: Guðrún í herinn og her-
inn burt! Úff, hvað krakkar geta
verið vanþakklátir. Það sé ég nú
og biðst forláts.
Gulræturnar á
Öldugötunni
Ég hef nú reyndar fleira á sam-
viskunni þegar ég lít til baka.
Við vinkonurnar vorum alltaf í
einhverjum leynifélögum og í
samræmi við það bjuggum við
til ýmsar leyniferðir um garða
Vesturbæjarins. Í þeim ferðum
uppgötvuðum við ýmislegt.
Meðal annars matjurtargarða
nágrannanna. Einn ræktaði til
að mynda gulrætur, annar radís-
ur og sá þriðji rabarbara. Þegar
við þræddum okkar leynistíga
meðfram girðingum, uppeftir
trjám og milli garða, kipptum
við stundum með okkur „nesti”
- úr þessum girnilegu matjurtar-
görðum.
Til dæmis voru gulræturn-
ar í garði einum við Öldugötu,
smáar og gómsætar, í sérstöku
uppáhaldi hjá okkur. Mig grun-
ar að eigandinn hafi oftsinnis á
þessum tíma furðað sig á lélegri
uppskeru. En ástæðan var bara
þessi: Þarna voru á ferð litlir
óþekktarormar, ungar stúlkur
í Vesturbæjarskóla, sem þóttu
gulræturnar betra en nokkuð
annað. Við reyndum að borða
ekki of mikið af uppskerunni -
gerðum okkur grein fyrir því að
eigandinn ætti að fá eitthvað -
en við stóðumst samt ekki alveg
freistinguna. Til ræktenda gul-
rótanna og reyndar radísanna
og rabarbarana vil ég því segja
eftirfarandi, þótt kannski sé það
þrjátíu árum of seint:
Ég biðst forláts á því að hafa
tekið uppskeru ykkar ófrjálsri
hendi.
Vesturbærinn eins og
lítið þorp
Annað hef ég svo sem ekki á
samviskunni frá þessum árum.
Þetta var bara frábær tími. Fullt
af krökkum alls staðar og nóg
að gera. Við gátum leikið okkur
endalaust á skólalóðinni við Vest-
urbæjarskóla. Í „brennó”, „yfir”
og „hringinn í kringum húsið”,
eða hvað nú allir þessir leikir
hétu. Vesturbærinn var bara
eins og lítið þorp. Þar var allt til
alls: Góðir leikfélagar, sem var
mikilvægast á þessum árum,
lítill og sætur Vesturbæjarskóli
og hverfabúðir á öllum horn-
um: Maggabúð, mjólkurbúðin,
fiskibúðin og VBK, þar sem við
vinkonurnar keyptum flottustu
glansmyndirnar okkar. Af og
til vann maður sér inn nokkrar
krónur með því að ganga á milli
húsa og selja ýmis merki og ann-
an varning fyrir einhver góðgerð-
arsamtök. Og einstökum sinnum
höfðum við vinkonurnar sjálfar
frumkvæði að því að leggja góð-
um málefnum lið, með tomból-
um, hér og hvar í hverfinu.
Stundum var maður þó „neydd-
ur” í sjálfboðavinnu, ef svo má
að orði komast. Ekki fyrir góð-
gerðarsamtök heldur fyrir stjórn-
málasamtök. Þar var faðir minn
á ferð sem fékk mig til að dreifa
kosningabæklingum fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn í Vesturbæjarhús-
in. Ég man til dæmis eftir því að
hafa borið út kynningarbæklinga
Davíðs Oddssonar.
Tryggð við Vesturbæinn
Í sjálfu sér hefur ekki mikið
breyst í Vesturbænum síðan þá.
Flestar höfum við æskuvinkon-
urnar haldið tryggð við hverfið
með einum eða öðrum hætti.
Við búum hér margar enn - þótt
við höfum dvalið í ýmsum heims-
borgum í millitíðinni. Einhverjar
hverfabúðir eru enn til staðar
- þótt margar þeirra hafi horf-
ið og stærri matvöruverslanir
komið í staðin. Hér er enn allt
morandi af krökkum - þótt þeim
sé kannski betur snýtt en í gamla
daga. Og já, vel á minnst, pabbi
minn, stjórnmálamaðurinn geng-
ur um bæinn fyrir kosningar með
áróður sinn - þótt það sé reyndar
ekki lengur fyrir Sjálfstæðisflokk-
inn, heldur fyrir Samfylkinguna.
Í stórum dráttum er því allt eins
og það á að vera hér í Vesturbæ
Reykjavíkur.
Með pabba, mömmu og systur, á kosningamynd! Myndin er tekin fyrir Alþingiskosningar 1971 þar er
pabbi, Ellert Schram, sem heldur á systur minni, Aldísi Schram, mamma, Anna G. Ásgeirsdóttir, og ég
stend á milli foreldra minna.
Arna Schram.