Dagrenning - 01.12.1946, Blaðsíða 24

jörðunum og voru þær hýstar í samræmi við
það, að þar byggi prestur eftir prest. Á
prestssetrinu voru því tvö aðalhús: Prests-
setrið sjálft og prestsekkjuhúsið. Sú kvöð
fylgdi nefnilega prestsembættinu, að ekkja
hins gamla prests skyldi búa áfram til æfi-
loka á móti hinurn nýja presti eða hafa viss
hlunnindi af prestssetrinu. Framan af leystu
flestir prestar þetta spursmál á þann hátt
að þeir blátt áfram giftust hinum gomlu
prestsekkjum, þó að aldursmunur væri oft
mikill. Tóku þeir sér svo hjákonur, yngri
og sprækari, er þeim þótti hinar fara að eld-
ast, og var þetta látið gott heita, enda var
hægt að kornast hjá öllurn skiptum og út-
gjöldum á þennan hátt öðru en þeirn að
fæða og klæða hina gömlu maddömu. Prests-
ekkjuhúsið stendur ofurlítið afsíðis og er allt
miklu minna en prestssetrið sjálft. Þar er
öllu vel fyrir kornið og húsi hennar fylgir
fast innbú, sem geymist þar rnann fram af
manni.
Prestsetrið sjálft er stórt og veglegt hús
og búið beztu húsgögnum á forna vísu.
Skrifstofa eða bænaherbergi prests er með
guðsorðabókum og helgimyndum og helgi-
táknum. Þar er stór ofn, sem þó er þannig
fyrirkomið, að hitann leggur líka fram í dag-
stofuna, en þar ræður maddaman ríkjum að
öllum jafnaði. Sérstakur bekkur er þar, sem
umrenningum og flækingum er ætlaður, því
að þeir voru venjulega svo lúsugir eða óþrif-
legir á annan hátt, að ekki þótti rétt að þeir
kæmu of nálægt öðru fólki. En á prestsetr-
unurn mátti ekki vísa þeim á dyr. Þar varð
að gefa þeim mat og veita þeim gistingu,
ef þá bar að garði. Bciningamannabekkur-
inn var því stundum all-Iangur á stærri
prestssetrum, þó vafalaust hafi enginn kom-
ist jafnlangt í þeim efnum í Noregi eins og
Guðmundur góði Hólabiskup komst hér á
landi.
Á einum stað er safnað saman verk-
stæðum mörgum, myllum og öðrum hand-
verkstækjum. Yrði of langt að lýsa því hér
að nokkru ráði. Eru þessi verkstæði urn 50
að tölu og eru sum í einni stórri byggingu,
en önnur í eigin húsum, t. d. garvaríið frá
Faaborg og litunarverkstæðið frá Tretten.
Öll sýna þessi verkstæði samanlagt þróun
liinna ýmsu handiðna þarna í byggðarlaginu
og er þar mikinn fróðleik að fá fyrir þá, sem
eitthvert skyn bera á slíka hluti.
*
Þegar ég kom lieim á hótelið um kvöldið,
fór ég að hugsa um hvílíkur auður það er í
raun og veru, sem þarna var saman kominn
á einn stað, og hve mikið við íslendingar
ættum eftir að læra í þessum efnum. Vafa-
laust verður þessu öðruvísi h'rir komið öllu
hér en þar, en sú kynslóð, sem nú ræður
ríkjum hér, má ekki láta undir höfuð leggj-
ast að hefja alvarlega sókn einmitt á þessu
sviði. Mörgum þessum gömlu verðmætum
er hægt að bjarga enn, ef vilji og skilningur
er fyrir hendi. En ég held að til þess að
svo rnegi verða, þurfi að vekjast upp meðal
vor einhver maður líkur Andrési Sandvig —
manninum með „lausu skrúfuna“, sem allir
hlógu að, þegar hann ók með „skran“ sitt
eftir Stórgötunni á Litlahamri í lok siðustu
aldar.
ER HITLER DAUÐUR?
Ný saga um endalok Hitlers hefir enn komizt á
kreik. Ilún er á þá leið, að Hitler hafi farizt með
kafbát á leið til Spánar 9. nóvember 1945. Stafar
saga þessi frá flöskuskeyti, sem rak nálægt Ilróars-
keldu í Danmörku fyrir skemmstu. Segist höfundur
flöskuskeytisins liafa verið háseti á kafbátnum og
bjargazt, er hann fórst. Kafbáturinn á að hafa komið
frá Finnlandi.
Lítill trúnaður verður á þetta lagður, en eitt er
vist, að enn ligg/a engar sönnur fyrir um að Hitler
só dauður.
DAGRENNING