Dagrenning - 01.10.1950, Page 14

stefnunnar sagði eitt sinn: ,.Herra forseti,
ég hvet yður til að hafa augun opin fyrir
þeim möguleika, að meðal manna þeirra,
sem í kringum vður eru, kunni að vera
menn, sem vinna í sérstökum tilgangi,
sem yður er ekki kunnugt um“. Forsetinn
skopaðist að þessu og þverskallaðist við í
þrettán ár. í byrjun stríðsins leitaðist
Isaac Don Levine, mikilsvirtur rithöfundur
af gyðingaættum, við, með milligöngu tíu
embættismanna, að opna augu hans fyrir því,
að hásettir opinberir starfsmenn létu af hendi
leyniskjöl (sannað 1948) til Sovét (þá í
bandalagi við Hitler). Mennirnir, sem þama
áttu hlut að máli, sátu kyrrir í embættum
sínum eða hækkuðu i tigninni. Levine
gaf einnig brezka sendiherranum í Washing-
ton þær upplýsingar, að um þetta leyti væri
sovétnjósnari í leyndarskjaladeild brezka
ráðuneytisins og annar í landvarnar-
nefndinni (C. J. D.). Hann hafði fengið vitn-
eskju um þetta hjá Krivitsky hershöfðingja,
fyrrverandi yfirmanni levniþjónustu Sovét
ríkjanna í Vestur-Evrópu, er liann var flótta-
maður í Ameríku 1939. Lothian lávarður var í
fyrstu tortrygginn, en bað Levine seinna
hið ákafasta að reyna að telja Krivitsky
hershöfðingja á að fara til London. Ann-
ar njósnarinn var staðinn að verki, dæm-
ur fyrir landráð og skotinn í Tower
í London (ég veit ekki, hvernig fór
fyrir hinum). Krivitskv, sem fór aftur
til Ameríku í febrúar 1941, fannst skot-
inn til bana á hótelherbergi í Washington.
Ekkert af þessu hafði nein áhrif á Roosevelt
forseta. Allt frá því 1939 og þar til hann dó
var hann stöðugt varaður við þeim hættum,
er hann stofnaði ameríska lýðveldinu í, þó
var ekki hægt að fá hann til að tortryggja
mennina, sem hann hafði í kringum sig eða
tilgang þeirra. Eftir dauða hans var eftimiað-
ur hans stöðugt mótfallinni því að ljóstra
upp um þetta baktjaldamakk, sem afhjúpað
liefur verið að nokkru, en þó ekki að öllu,.
því það sem vitnast hefur, hefur verið grafið
upp smátt og smátt af þingmönnum og öðr-
um, er rannsökuðu þcssi mál, en áttu mikilli
andstöðu að mæta.
Það átti fyrir forsetanum að liggja að
stjórna í þrettán ár, og með alræðisvaldi
síðustu fjögur árin, en slíkt höfðu þeir ekki
séð fyrir, er sömdu amerísku stjómarskrána.
í október 1940, þegar hann bauð sig fram
í annað sinn, sagði hann: „Um leið og ég
ávarpa vður, þér mæður og feður, vil ég full-
vissa yður um eitt. Ég hefi sagt þetta áður,
en ég vil segja það aftur og enn á ný: Dreng-
irnir yðar skulu ekki verða sendir í neina er-
lenda styrjöld." Hann gerði þó þá undan-
tekningu, sem er eðlileg og mannleg, „að
þeir yrðu að berjast, ef á þá yrði ráðist.“ í
nóv. 194^ sat hann í forsæti á ráðuneytisfundi,
en frá þeim fundi hefur einn af ráðherr-
um hans, Stimson, skýrt: „Vandamálið,
sem h'rir ráðuneytinu lá var það, hvernig
vér gæturn komið Japan í þá aðstöðu, að þeir
lileyptu af fyrsta skotinu án mikillar hættu
fyrir oss sjálfa. Þarna var úr vöndu að ráða.“
Þetta varð upphaf hins mikla umboðs-
valds, og stríðið, sem nú hafði breiðst
stórkostlega út tók brátt aðra stefnu. Sag-
an er mjög blátt áfram sögð í greinaflokki,
sem skrifaður var af William C. Bull-
itt, er var amerískur sendiherra í Sovét-
ríkjunum eftir að Roosevelt forseti við-
urkenndi þau árið 1933, og síðar sendi-
lierra í Frakklandi þcgar Þjóðverjar gerðu
innrás þar. Þegar Bullitt sendiherra kom aft-
ur til Ameríku, komst hann að raun um það,
að hann var einn þeirra, sem forsetinn
vildi ekki virða viðlits. Bullitt segir, að
forsetinn hafi verið látinn vita löngu fyrir
fram um bandalagið milli Þjóðverja og Rússa
1939, sem varð til þess að seinna stríðið
hófst. Hann gaf skýrslu um það 1934, að Hitl-
er gæti komizt að þessu samkonmlagi hve-
12 DAGRENN ING