Dagrenning - 01.10.1950, Blaðsíða 19

Roosevelts forseta, þegar sendiherra hans í
Kína, Patrick J. Plurley, sneri heim til Wash-
ington (1945) og sagði af sér er hann hafði lýst
yfir opinberlega, að verk hans hefðu verið
gerð ónýt af flugunrönnum kommúnista, sem
í valdatíð Roosevelts hefðu þvrpst í utan-
ríkisráðuneyti Bandaríkjamanna og í
utanríkisþjónustuna. í uppnáminu, sem af
þessu lciddi, var Marshall hershöfðingi send-
ur til Kína. Hann þekkti ekki landið og hann
var umkringdur álíka ráðgjöfum, sem sögðu
að kínversku kommúnistamir væru aðeins
„rnenn, er vildu umbætur á landbúnaðinum
<3g hefðu ekkert samband við Moskvu."
Chiang Kai-Shek var um þetta leyti einn af
þeim fáu bandamönnum úr stríðinu, sem enn
hafði ekki verið alveg svikinn. Marshall taldi
hann á að undirskrifa vopnahlé við komm-
únista 10. jan. 1946. Hinn 14. apr. 1946, rufu
kommúnistar samninginn með því að ráð-
ast á Changchun. Þeir voru vel búnir vopn-
um, þar sem þeir höfðu fengið ameriskar
birgðir frá Sovét. Eftir þetta bannaði Mars-
hall alla frekari hemaðaraðstoð handa stjórn
Chiang Kai-Shek! Hann fullyrti seinna, að
„það væri í rauninni verzlunarbann á her-
gögnum,“ og það stóð til 1949, en þá var líka
sigur kommúnista öruggur og næsturn alger.
Þannig endurtókst í Kína sagan frá Evrópu
um „stríðið bak við stríðið“ eftir að styrjöld-
inni lauk. Bannið við vopnasendingum var
jafnr el bvggt á því, að Chiang Kai-Shek vildi
ekki leyfa kommúnistum aðgang að stjóm
sinni!
Um leið og hið mikla samsæri var full-
komnað í Kína sáust rnerki um frekari út-
þenslu þess í Evrópu. Sú uppgötvun var gerð,
að kommúnistaeinvaldurinn í Jugoslavíu,
„Tito“, maður af jafn dularfullum upp-
runa og Hitler, væri annarskonar kommúnisti
en Stalin, og 1949 var farið að láta honum í té
amerískan stuðning í ýmsum myndum. Þar
sem hann var óvinur Grikkja tók nú skuggi
að falla á þennan síðasta af stríðsbanda-
mönnum okkar. Sá möguleiki opnaðist nú,
að ef „stríðið gegn kommúnismanum“ skylli
á, væru samtök andkommúnista í sambandi
við einn kommúnistaeinvaldinn, og þá
mundi enginn maður í rauninni vita fyrir
hvaða málstað væri barizt. Ef svo revndizt,
að deilan aftur á móti milli Stalins og Titos
væru látalæti ein, þá kænmst amerísk her-
gögn beina leið til innstá virkis kommúnista.
Þetta datt engum ráðandi mönnum í hug,
þrátt fyrir það sem á undan var gengið, eða
þá að komið var af ráðnum hug í veg fyrir
opinberar umræður um málið.
Frásögn W. Bullitts, af öðrurn þættinum
í áhrifamesta leik þessarar aldar, er studd af
nokkrum amerískum bókum. Ein þeirra er
sérstaklega eftirtektarverð vegna hins bar'ns-
lega sakleysis, sem kemur fram í frásögn
hennar, en það er „Roosevelt og Hopkins“,
eftir Robert E. Sherwood. Þessi einkenni-
legi leynisendiboði (Hopkins), sem flaug
um í miðjum skarkala stríðsins til þess að
ræða nrálefni, er liann bar ekki skyn á, við
ókunna menn á ókunnum stöðurn, lætur í
þcssari bók í ljós skoðun sína á hinni óheilla-
vænlegu Yalta ráðstefnu. Hann segir:
„Við trúðum því í raun og veru í hjarta
okkar, að nú væri farið að birta af hinum nýja
degi, sem við höfðum allir beðið um og talað
um í svo mörg ár. Við vorum svo algerlega
vissir um það, að við hefðum unnið hinn
fyrsta, mikla sigur friðarins — Rússar höfðu
sýnt það, að þeir gátu verið sanngjamir og
víðsýnir og það var enginn minnsti vottur
efasemda í huga forsetans eða nokkurs okkar,
um að við gætum ekki átt friðsamlega sambúð
við þá, eins lengi og okkur gat órað fvrir.
En þó var okkur öllum Ijóst, að við gæt-
um ekki sagt fyrir hver árangurinn mundi
verða, ef eitthvað skyldi koma fyrir Stalin.
Við vorum vissir um það, að við gætum reitt
okkur á, að hann mundi verða sanngjarn,
DAGRENN I NG 17