Morgunblaðið - 02.02.2015, Side 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 2. FEBRÚAR 2015
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Afbrigðileg kúariða greindist nýlega
í 15 ára gamalli norskri kú. Norska
matvælastofnunin (Mattilsynet) seg-
ir að norskum neytendum stafi engin
hætta af veikindum kýrinnar.
Matvælastofnun (MAST) segir að
Ísland sé í hópi landa sem Alþjóða-
dýraheilbrigðisstofnunin (OIE) hef-
ur viðurkennt sem kúariðulaust
land. Afbrigðileg gerð kúariðu hefur
greinst víða, m.a. eitt tilfelli í Svíþjóð
2006 og nú í Noregi. MAST segir að
þessi gerð kúariðu sé mjög sjaldgæf
og aðeins um eitt tilfelli greinist í
hverri milljón sýna. „Talið er að
þessi gerð kúariðu sé vegna breyt-
inga sem gerast af sjálfu sér á pró-
teinum í heilanum í gömlum grip-
um,“ segir í frétt MAST um málið.
Þá segir MAST að norska tilfellið
hafðði fundist við rannsókn á sýnum
sem tekin voru samkvæmt lögbund-
inni eftirlitsáætlun.
Norðmenn rólegir
Sigurður Jóhannesson, deildar-
stjóri hjá Norilia í Ósló, sagði að öll-
um hefði verið létt þegar í ljós kom
að um var að ræða afbrigðilega gerð
kúariðu, sem ekki er smitandi, en
ekki hefðbundna smitandi kúariðu.
„Menn eru mjög rólegir yfir
þessu. Þetta kom upp á einu býli og
var ekki smitandi, mjög einangrað
tilfelli. Um var að ræða 15 ára gamla
kú, hún var ekkert unglamb. Hún
var það sem kallað er „amningsku“
eða uppeldiskýr. Hún bar kálfum
sem svo gengu undir henni. Kýrin
var því ekki mjólkuð til manneldis,“
sagði Sigurður.
Norilia AS er dótturfyrirtæki
Nortura SA sem er stærsta fyrir-
tækið á norskum kjötmarkaði. Nor-
ilia selur m.a. ull, garnir, húðir o.fl.
Deildin sem Sigurður stýrir annast
söfnun og útflutning ýmissa auka-
afurða sláturdýra.
Tímabundin lokun til Japans
Sigurður sagði að sér sýndist sem
þetta einangraða kúariðutilfelli
myndi ekki hafa önnur áhrif í hans
deild en þau að Japansmarkaður lok-
aðist tímabundið fyrir ákveðnar
dýraafurðir frá Noregi. Því réði
ákvörðun japanskra stjórnvalda
vegna kúariðutilfellisins.
Um er að ræða markað fyrir
hringvöðva sem skorinn er á sér-
stakan hátt úr vömbum stórgripa og
þykir mikið lostæti í Japan. Um 100
tonn hafa verið flutt frá Noregi til
Japans á ári af þessari afurð.
Kúariðutilfelli hefur lítil áhrif
 Afbrigðileg kúariða, sem ekki er
smitandi, greindist nýlega í kú í Noregi
Morgunblaðið/Eggert
Íslenskar kýr Ísland er í hópi þeirra landa sem Alþjóðadýraheilbrigðis-
stofnunin (OIE) hefur viðurkennt sem kúariðulaust land.
Davíð Már Stefánsson
davidmar@mbl.is
Áhrif síldar á fuglalíf við Snæfells-
nes hafa gengið til baka að hluta til.
Þetta er meðal þess sem kemur
fram í árlegri talningu Nátt-
úrustofu Vesturlands, Rann-
sóknaseturs Háskóla Íslands á Snæ-
fellsnesi og fuglaáhugamanna á
vetrarfuglum við norðanvert Snæ-
fellsnes sem lauk í síðustu viku.
Síðastliðna vetur hafa síld-
argöngur haft talsverð áhrif á
fuglalífið á norðanverðu Snæfells-
nesi sem hefur verið einkar fjöl-
skrúðugt af þeim sökum. Síld-
argöngur á svæðinu hafa þó farið
minnkandi og fuglalífið haldist í
hendur við það. Það eimir þó eftir
af áhrifum síldarinnar á fuglalífið,
því mun meira er af fuglum en áður
en síldargöngur hófust árið 2006
líkt og Stykkishólms-Pósturinn
bendir á á vef sínum.
Óvenjumargir fýlar og skarfar
Þar kemur einnig fram að þegar
fuglalífið er borið saman á þeim ell-
efu talningarsvæðum þar sem talið
hefur verið árlega frá 2009 til 2014
vekur athygli að sú fjölgun fugla
sem varð á árunum 2011 til 2013 er
gengin til baka og fjöldi fugla orð-
inn svipaður og árin 2009 til 2010.
Þess ber þó að geta að sveiflurnar
skýrast af tilflutningi fugla milli
svæða, ekki sveiflum í stofnum
þeirra. Síðustu sex ár hafa 33 til 39
fuglategundir sést í talningunni á
Snæfellsnesi, fæstar 2009 og flestar
2011. Að þessu sinni sáust 35 teg-
undir. Sé litið á þróun einstakra
tegunda á svæðinu, þá sáust nú
óvenjumargir fýlar, skarfar, urt-
endur, rauðhöfðaendur, gulendur
og tjaldar en fáir svartbakar, hvít-
máfar, starar og straumendur.
Morgunblaðið/Ómar
Fuglalíf Mikið er af fýl á
norðanverðu Snæfellsnesi í ár.
Fuglunum
fækkar í takt
við síldina
 Þó fleiri fuglar en
fyrir síldargöngurnar
SVIÐSLJÓS
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Um 4% íslenskra barna eru með
kæfisvefn, að sögn barnalæknis sem
vinnur að svefnrannsóknum. Sé
kæfisvefninn ekki meðhöndlaður
getur það m.a.
leitt til sykursýki
2, hækkaðs blóð-
þrýstings og
sjúkdóma í
hjarta- og æða-
kerfi barnanna,
auk ýmissa hegð-
unarvandamála
sem geta haft
áþekk einkenni
og ADHD.
„Margir tengja kæfisvefn ein-
göngu við fullorðið fólk,“ segir
Michael Clausen barnalæknir, sem
er einn þeirra lækna og heilbrigð-
isstarfsmanna sem starfa við svefn-
rannsóknir á vegum Hins íslenska
svefnrannsóknarfélags. Hann segir
að þeim börnum fjölgi ár frá ári sem
komi til rannsókna hjá félaginu.
„Hrotur eru merki um kæfisvefn
hjá barni, rétt eins og hjá full-
orðnum. Þá er verið að tala um við-
varandi hrotur, ekki eina og eina
nótt eða þegar barnið er með kvef,“
segir Michael og segir að íslensk
rannsókn sem gerð var fyrir um 20
árum hafi sýnt að 16% barna hrjóti
og að þeim gangi verr í skóla en
þeim börnum sem ekki hrjóta. „For-
eldrar barna sem hrjóta gera sér
ekki alltaf grein fyrir því að hrot-
urnar geta verið merki um að eitt-
hvað sé að.“
Margar ástæður kæfisvefns
Michael segir ýmsa undirliggj-
andi þætti geta valdið kæfisvefni
eins og t.d. of stórir kirtlar sem
valdi þrengingum í öndunarvegi, of-
næmi sem orsaki bólgur í önd-
unarfærum, ýmsir meðfæddir sjúk-
dómar eða ofþyngd, en það
síðastnefnda er algengur orsaka-
valdur bæði hjá börnum og full-
orðnum. Séu þessir þættir útilok-
aðir er hægt að leita til
svefnrannsóknarteymisins, þar sem
gerðar eru svefnmælingar á
barninu. Þær eru gerðar á heimilum
hvers og eins og við þær er notað
lítið tæki, á stærð við snjallsíma,
sem mælir ýmsa þætti eins og súr-
efnismettun, hjartslátt og öndunar-
hreyfingar. Þessi gögn eru síðan
metin í tölvuforriti, lesið úr þeim af
svefnfræðingi en síðan leggja
læknar svefnrannsóknarfélagsins til
leiðir til úrbóta. Oft gagnast lyfja-
meðferð við kæfisvefni.
Michael segir að ómeðhöndlaður
kæfisvefn geti valdið einkennum
sem líkjast ADHD hjá börnum, þó
þau séu ekki greind með þá röskun.
Slík einkenni komi ekki fram hjá
fullorðnum. „Það eru hegð-
unarbreytingar eins og t.d. að vera
æst, uppskrúfuð og ör. Einnig ein-
beitingarskortur, sem leiðir til þess
að þeim gengur verr í skóla, svo og
ofvirkni. Svo verða þau syfjuð og
þreytt inn á milli. Ef ástandið er
meðhöndlað rétt, þá ganga einkenn-
in til baka,“ segir Michael.
Mikið heilsufarsvandamál
Gætu börn hafa verið misgreind
með ADHD, en verið í rauninni með
kæfisvefn? „Það gæti hugsanlega
verið, en ég get ekki fullyrt um
það,“ segir Michael. „En ef barn
sem greint hefur verið með ADHD
hrýtur á nóttunni, þá væri full
ástæða fyrir foreldra að láta kanna
hvort barnið er með kæfisvefn.“
Michael segir kæfisvefn mikið
heilsufarsvandamál. „Sér í lagi þeg-
ar um börn eru að ræða, þau eru að
vaxa og þurfa mikið á svefninum að
halda. Í ljósi allra þessara einkenna
sem geta komið fram, þá er mik-
ilvægt að opna augun fyrir því að
börn geta vel verið með kæfisvefn,
rétt eins og fullorðnir.“
Kæfisvefn getur valdið ADHD-
einkennum hjá börnum
 Einkenni kæfisvefns öðruvísi hjá börnum  Æsingur og einbeitingarskortur
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Svefn Um 4% íslenskra barna eru með kæfisvefn, segir Michael Clausen
barnalæknir. Ómeðhöndlað ástand getur valdið heilsufarsvandamálum.Michael Clausen
Agnes M. Sigurðardóttir, biskup Ís-
lands, setti í gær séra Þórhildi Ólafs,
prest í Hafnarfjarðarkirkju, inn í
embætti prófasts Kjalarness-
prófastsdæmis. Fjölmenni var við
athöfnina sem hófst klukkan 17.00.
Eftir messuna var boðið upp á veit-
ingar í Strandbergi, safnaðarheimili
Hafnarfjarðarkirkju.
Tveir forverar Þórhildar við Hafn-
arfjarðarkirkju voru einnig prófast-
ar Kjalarnessprófastsdæmis. Þeir
voru séra Árni Björnsson, fyrsti
prestur kirkjunnar, og séra Garðar
Þorsteinsson. Fleiri prófastar Kjal-
arnessprófastsdæmis hafa ekki kom-
ið úr Hafnarfirði. Embættinu hafa
einnig gegnt séra Bragi Friðriksson
í Garðasókn og séra Gunnar Krist-
jánsson á Reynivöllum, sem nýlega
lét af embætti prófasts.
Prófastsdæmi eru stjórnsýslu-
einingar innan kirkjunnar. Prófastur
er eins konar yfirprestur innan síns
umdæmis. Innan þjóðkirkjunnar eru
níu prófastsdæmi. Undir Kjalar-
nessprófastsdæmi heyra Hvalnes-
sókn, Kirkjuvogssókn, Hafnarfjarð-
arsókn, Ytri-Njarðvíkursókn, Kefla-
víkursókn, Víðistaðasókn, Grinda-
víkursókn, Lágafellssókn, Útskála-
sókn, Garðasókn, Ástjarnarsókn,
Kálfatjarnarsókn, Reynivallasókn,
Bessastaðasókn, Njarðvíkursókn og
Brautarholtssókn.
Prestarnir á myndinni eru f.v.:
Séra Þórhildur Ólafs, nýr prófastur,
séra Jón Helgi Þórarinsson, sóknar-
prestur í Hafnarfjarðarkirkju, séra
Gunnar Kristjánsson, fráfarandi
prófastur, og Agnes M. Sigurðar-
dóttir, biskup Íslands. gudni@mbl.is
Þrír prófastar úr Hafnarfirði
 Séra Þórhildur Ólafs, prestur í Hafnarfjarðarkirkju, sett inn í embætti prófasts
Morgunblaðið/Kristinn
Hafnarfjarðarkirkja í gær Biskup Íslands, prófastur og fráfarandi prófast-
ur Kjalarnessprófastsdæmis og sóknarprestur Hafnarfjarðarkirkju.