Morgunblaðið - 18.03.2015, Blaðsíða 16

16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. MARS 2015
bestalambid.isBeztu uppskriftirnar okkar
Enn einn dagur
í Paradís
Bez
t á k
júklinginn
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Landssamband kúabænda (LK) vill að
horfið verði frá kvótakerfi í mjólkur-
framleiðslu og að greitt verði sama
verð fyrir alla innlagða mjólk. Þá verði
opinberri verðlagningu til bænda hætt
en áfram verði opinber verðlagning á
vinnslu- eða heildsölustigi.
Þessi stefnumörkun kemur fram í
áherslum og samningsmarkmiðum
LK vegna búvörusamninga sem
framundan eru á milli ríkis og bænda.
Sigurður Loftsson, formaður Lands-
sambands kúabænda, bendir á að
mismunandi verð hafi verið greitt fyr-
ir mjólk, eftir því hvort hún er fram-
leidd innan eða utan kvóta. Það er
vegna þess að minni verðmæti hafa
fengist fyrir umframmjólk sem notuð
hefur verið í framleiðslu sem flytja
hefur þurft úr landi. Að auki hefur
meginhluti stuðnings ríkisins verið
greiddur út á kvótamjólkina í formi
beingreiðslna.
Þetta hefur verið að breytast. Auk-
in eftirspurn á innanlandsmarkaði
hefur orðið til þess að afurðastöðvarn-
ar sækjast eftir meiri mjólk og greiða
fullt afurðastöðvaverð fyrir alla mjólk
nú um stundir. Þá hefur verðmæti út-
fluttra afurða aukist, sérstaklega með
aukinni eftirspurn eftir skyri.
Kvótinn hefur kostað mikið
Sigurður segir að kvótakerfið hafi
sætt gagnrýni. Það hafi einnig kostað
greinina verulega fjármuni með kvóta-
framsali. „Kvótakerfið var fyrst og
fremst sett upp til að halda aftur af
framleiðslu, til að halda utan um verð-
lagningu til bænda. Ef það verður lagt
af er ekki hægt að festa verðið. Þetta
fylgist að,“ segir Sigurður um breyt-
inguna. „Hugsunin er sú að fara frá
þessu fyrirkomulagi yfir í það að mark-
aðsaðstæður stýri verðlaginu meira.
Við eigum eftir að útfæra það frekar í
viðræðum hvernig það kemur út gagn-
vart bændum. Það þarf að vera til stað-
ar ákveðið öryggisnet fyrir bændur,
þannig að þeir lendi ekki í verðhruni.“
Hann segir að það net fengist með því
að halda opinberri verðlagningu á
vinnslu- eða heildsölustigi.
Segir Sigurður að núverandi fyr-
irkomulag sé hugsað til að tryggja
hagsmuni neytenda og bænda. Mik-
ilvægt sé að gera það áfram, þótt fyr-
irkomulagi verði breytt.
Sigurður segir að miklar breyting-
ar í eftirspurn eftir mjólkurvörum
kalli á meira svigrúm greinarinnar
til að bregðast við. Það hafi sýnt sig í
þeim sviptingum sem orðið hafa síð-
ustu tvö árin. Þá falli út mikill kostn-
aður vegna greiðslumarksviðskipta.
Loks nefnir hann að ef öll mjólk
verði greidd sama verði aukist hvati
vinnslunnar til að auka verðmæti út-
flutnings.
Mismunandi áhrif á bændur
Gert er ráð fyrir að næsti búvöru-
samningur gildi til lengri tíma en áð-
ur, eða að minnsta kosti til tíu ára.
Samþykkt kúabænda felur í sér að
horfið verði frá kvótakerfinu á þeim
tíma. Kvótakerfið hefur verið notað í
vel á fjórða áratug.
Afnám kvótakerfisins mun hafa
mismunandi áhrif á bændur, eftir því
hvar þeir eru staddir í lífinu. Margir
bændur hafa fjárfest í greiðslumarki
til að geta aukið framleiðslu. Aðrir
hafa litið á kvótann sem afkomu-
tryggingu fyrir efri árin.
„Fyrst og fremst þarf að greiða úr
málum í umbreytingunni gagnvart
bændum sem hafa ekki hugsað sér
að bæta við heldur frekar að fara úr
greininni. Það breytir miklu fyrir þá
að greiðslumarkið er ekki lengur
söluvara. Í tilfelli þeirra sem hafa
verið að byggja upp, nýliðanna í
greininni, verður þetta frekar til að
styrkja þá. Það er okkar sannfæring
að ef vel tekst til við að útfæra breyt-
ingarnar verði þær til að auka
framþróun í greininni til lengri
tíma,“ segir Sigurður Loftsson.
Horfið verði frá kvótakerfi
og dregið úr verðstýringu
 Eykur framþróun til lengri tíma, segir formaður Landssambands kúabænda
Morgunblaðið/Eggert
Kúabóndi Björgvin Guðmundsson, bóndi á Vorsabæ í Austur-Landeyjum,
hugar að kúnum. Miklar breytingar gætu orðið á rekstrarumhverfinu.
„Ég hefði kosið að menn færu
gætilegar. Ég er búinn að vera í
þessum búskap í bráðum 36 ár
og ég og aðrir starfandi kúa-
bændur höfum varið miklum
fjármunum í að kaupa þessi
réttindi. Svo er kannski ekki
fengur í að hleypa allt of mörg-
um af stað, við lendum þá í bull-
andi offramleiðslu og útflutn-
ingi,“ segir Eiríkur Egilsson á
Seljavöllum.
Egill lagði til á fundi kúa-
bænda að orðalag um að hverfa
frá kvótakerfinu yrði mildað og
að ekki yrði hætt við opinbera
verðlagningu á mjólk til bænda.
Tillögur hans voru felldar. Hann
segir það einkennilega stöðu að
bændur séu að verða fyrir heil-
mikilli tekjurýrnun í bullandi eft-
irspurn eftir mjólk. Því ætti
frekar að virkja betur það kostn-
aðarlíkan sem verðlagningin
byggist á. „Annaðhvort eigum
við að vera með opinbera verð-
lagningu til bænda og á iðnaðar-
stiginu eða gefa verðlagningu
frjálsa og láta eftirspurnina
ráða,“ segir Eiríkur.
Vildi fara gætilegar í breytingu
BREYTINGARTILLÖGUR FELLDAR
Félagsfræðingafélag Íslands og
Félagsvísindasvið Háskóla Íslands
standa fyrir málþingi um op-
inbera umræðu um innflytjendur
á Íslandi í dag, miðvikudaginn
18. mars, kl. 16:45-18:15 í Odda
101, Háskóla Íslands.
Yfirskrift málþingsins er:
Hvernig ræðum við um útlend-
inga á Íslandi? Hvað má og hvað
má ekki í umfjöllun um innflytj-
endur?
Erindi flytja: Elfa Ýr Gylfadótt-
ir, framkvæmdastjóri fjölmiðla-
nefndar, Claude Ashonie Wilson,
lögfræðingur og Henry Alexand-
er Henrysson, verkefnastjóri hjá
Siðfræðistofnun.
Að fyrirlestrum loknum verða
pallborðsumræður þar sem Terry
Gunnel, prófessor í þjóðfræðum,
situr fyrir svörum auk fyrirles-
ara.
Fundarstjóri verður Helga
Ólafs, doktorsnemi og stunda-
kennari við Háskóla Íslands.
Aðgangur er ókeypis og eru
allir velkomnir.
Ræða opinbera um-
ræðu um innflytj-
endur á Íslandi
Samþykkt var í borgarráði í fyrra
tillaga um að hafnar yrðu viðræður
við innanríkisráðuneytið um flutning
Héraðsdóms frá Lækjartorgi á
Hlemm. Dagur B. Eggertsson, nú-
verandi borgarstjóri en á þeim tíma
formaður borgarráðs, áleit að vegna
þeirrar stefnu ríkisstjórnarinnar að
koma ætti á nýju millidómstigi skap-
aðist færi á að stokka upp í húsnæð-
ismálum dómskerfisins. Hann taldi
að Héraðsdómur „sogaði til sín alla
orku“ við Lækjartorg og gæfi ekkert
jákvætt frá sér.
Byggja mætti yfir héraðsdóm,
millidómstig og embætti ríkislög-
reglustjóra á lögreglustöðvar-
reitnum við Hverfisgötu. Ef dóm-
urinn færi af Lækjartorgi myndi
vera hægt að laða að torginu versl-
anir.
Rætt var við Dag í gær og sagði
hann að málið væri nú til meðferðar í
sameiginlegum starfshópi innanrík-
isráðuneytisins og Reykjavík-
urborgar. „Ég vonast til þess að
hann fari að skila niðurstöðum sín-
um og held að það sé stutt í þær,“
sagði Dagur. „Þetta er mjög spenn-
andi mál sem er enn í vinnslu. Ég sé
fyrir mér að það séu mörg tækifæri
sem gætu fylgt þessu, fyrir Hlemm
en líka fyrir Lækjartorg.“
kjon@mbl.is
Morgunblaðið/Ómar
Til öryggis Snjónum sópað frá dyrum Héraðsdóms við Lækjartorg.
Starfshópur ræðir
flutning Héraðsdóms
Miðvikudaginn
18. mars kl.
12:00-13:30 verð-
ur haldinn opinn
fundur á vegum
Alþjóðamála-
stofnunar Há-
skóla Íslands í
samstarfi við
Evrópustofu.
Heiti fundarins
er: Staða og
horfur EES-samningsins.
Aðalerindið flytur Sverrir Hauk-
ur Gunnlaugsson, fyrrverandi
ráðuneytisstjóri utanríkisráðuneyt-
isins og fyrrverandi sendiherra.
Hann var stjórnarmaður í Eftirlits-
stofnun EFTA í Brussel 2010-13.
Eftir erindi Sverris Hauks verða
pallborðsumræður með fulltrúum
stjórnmálaflokkanna. Fundarstjóri
verður Ólafur Þ. Harðarson, pró-
fessor.
Fundurinn er haldinn í Hátíð-
arsal Háskóla Íslands og er hann
öllum opinn.
Ræða stöðu og horf-
ur EES-samningsins
Sverrir Haukur
Gunnlaugsson