Morgunblaðið - 18.03.2015, Blaðsíða 20

BAKSVIÐ
Stefán E. Stefánsson
ses@mbl.is
Þegar borin eru saman meðallaun
fólks í Evrópu eftir menntun kemur í
ljós að hvergi er eins lítill munur og
hérlendis á launum þeirra sem lokið
hafa háskólanámi og þeirra sem ein-
vörðungu hafa lokið grunnskóla.
Þetta kemur fram í árlegri skýrslu
um lífskjör í Evrópu sem Hagstofa
Evrópusambandsins gefur út en
gögnin sem tengjast stöðu Íslands
eru sótt í lífskjararannsókn Hagstofu
Íslands. Þar er starfandi fólki skipt í
þrjá flokka, í fyrsta lagi þann hóp
sem aðeins hefur lokið skólaskyldu
eða grunnskólanámi, í öðru lagi þann
hóp sem lokið hefur framhaldsskóla,
öðru sambærilegu námi á borð við
iðnnám og svokölluðu viðbótarnámi
sem getur talist jafngilda allt að
tveggja ára háskólanámi. Í þriðja lagi
er það sá hópur sem lokið hefur að
minnsta kosti þriggja ára háskóla-
námi.
Tölurnar benda til þess að hér á
landi hafi þeir sem tilheyra fyrst-
nefnda hópnum haft meðaltekjur
sem svöruðu til 20.798 evra á árinu
2013, hópurinn sem lokið hafði fram-
haldsskólaprófi eða öðru sambæri-
legu námi hafi haft 22.388 evrur að
meðaltali og að háskólahópurinn hafi
að meðaltali verið með 24.086 evrur í
árslaun á sama tímabili. Munurinn
milli fyrstnefnda hópsins og þess síð-
astnefnda var því rétt um 3.288 evrur
eða rúmar 482 þúsund krónur á heilu
ári.
Meðfylgjandi tafla sýnir saman-
burð stöðunnar á Íslandi við átt önn-
ur Evrópuríki. Í Svíþjóð var staðan
líkust því sem hún reyndist hér á
landi. Þar var munurinn milli þeirra
sem voru með grunnskólapróf og
þeirra sem lokið höfðu háskólanámi
tæplega 6.000 evrur eða 880.000
krónur yfir árið. Í Danmörku, sem
gjarnan er litið til í samanburði hér á
landi, var munurinn milli þess hóps
sem stystrar skólagöngu hefur notið
og þess mest menntaða nærri þre-
faldur á við þann sem mældist hér á
landi. Í Danmörku er munurinn milli
hópanna rúmar 1,4 milljónir ís-
lenskra króna á ársgrundvelli. Jafn-
framt reyndist hann tæplega 1,7
milljónir í Noregi.
Jöfnuður mikill hér á landi
Vilhjálmur Egilsson, rektor Há-
skólans á Bifröst, segir að skýring-
anna á þeim litla mun sem er milli
hópanna þriggja hér á landi sé að
leita í samsetningu íslensks vinnu-
markaðar. „Þetta er fyrst og fremst
spurning um að jöfnuður hefur verið
mikill á Íslandi og það eru líka stéttir
sem hafa ekki endilega langskóla-
menntun sem hafa haft tiltölulega há
laun. Þar má nefna sjómenn og jafn-
vel iðnaðarmenn. Síðan eru háskóla-
menntaðar stéttir, stórar, sem eru
ekki með svo há laun, t.d. í mennta-
og heilbrigðiskerfinu.
Þegar litið er á þetta þannig þá
skýrir það sérstöðuna hér á landi.
Sjómenn eru mjög margir hlutfalls-
lega hérlendis, og svo framvegis.“
Þegar Vilhjálmur er spurður út í
hvort það sé áhyggjuefni hversu lítið
fólk ber úr býtum fyrir langskólanám
segir hann að það þurfi ekki að vera.
Nauðsynlegt sé að horfa á hlutina út
frá öðru sjónarhorni. „Ég tel þetta
ekki áhyggjuefni fyrir háskólasamfé-
lagið. Þetta er sérstaða íslensks þjóð-
félags og við eigum að einbeita okkur
að því að auka virði allra starfa. Það
skiptir miklu meira máli en það hvert
hlutfallið milli þessara hópa er. Það á
ekki að hugsa hlutina þannig að einn
hópur hækki eða lækki á kostnað
annars,“ segir Vilhjálmur. Þá bætir
hann því við að hinn litli munur milli
hópanna skapi ekki endilega ranga
hvata og dragi úr nennu fólks til að
sækja sér mikla menntun. „Það er
mikil eftirspurn eftir háskólanámi og
flestir leita uppi störf sem þeim líkar
vel við og hafa þokkalega afkomu af,“
segir Vilhjálmur.
Vinnuaflið er ungt hérlendis
Kolbeinn Stefánsson, sérfræðing-
ur á Hagstofu Íslands, segir að marg-
ar skýringar kunni að liggja að baki
þeim litla mun sem mælist á launum
hópa hérlendis eftir menntun. „Það
virðist nærtæk skýring að menntun
sé ekki metin eins mikils hlutfallslega
og annars staðar. Samsetning vinnu-
aflsins gæti líka skipt sköpum. Há-
skólavæðingin kann að hafa farið
seinna af stað hér á landi en í flestum
öðrum Evrópulöndum. Ýmislegt
bendir til að menntað vinnuafl sé
yngra hér á landi og þar sem laun
hafa tilhneigingu til að hækka eftir
því sem líður á ævina kann að vera að
við munum sjá meiri mun milli hóp-
anna á komandi árum.“
Minnstur ávinningur er af
aukinni menntun á Íslandi
 Hverfandi munur á milli þeirra sem lokið hafa grunnskólaprófi og háskólanámi
Meðaltekjudreifing eftir menntun 2013
Íþ
ús
un
du
m
ev
ra
Próf af grunnskólastigi Próf af framhaldsskólastigi og viðbótarnám Próf af háskólastigi (3 ár og lengra)
50
40
30
20
10
0
Noregur Danmörk Finland Svíþjóð Bretland Þýskaland Holland ÍslandSpánn
Heimild: Eurostat
20 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. MARS 2015
Skjól í amstri dagsins
Smiðjuvegur 9 • 200 Kópavogur • Sími 535 4300 • Netfang axis@axis.is • www.axis.is
EINRÚM Hönnuður: Sturla Már Jónsson Húsgagna og innanhúsarkitekt
 


   
  
   
  

 




 
  

! "
#
$#%
%$%%
%$
#%%
"$!
#
"$%
&'()* (+(

 
   
,-&.&+/0 -'+(1(23& 45+(2/5
#
!""
#!%
%$
%%%#
%
$##
"%
##"
"%#
#$!
!"#"
# #
$!#
%$$
%%
#!$
"
"
"$!!
! ! #
Skannaðu kóð-
ann til að sjá
gengið eins og
það er núna á
● Tilkynnt var í gær að kaup Actavis
plc. á lyfjafyrirtækinu Allergan hefði
gengið í gegn fyrir um 70,5 milljarða
dala, en fyrst var greint frá fyrirhug-
uðum kaupum í nóvember. Kaupverðið
samsvarar liðlega 9.800 milljörðum ís-
lenskra króna. Actavis plc. er skráð í
Kauphöllina í New York og starfrækir
meðal annars starfsstöð í Hafnarfirði.
Í kjölfar sameiningarinnar verður fyr-
irtækið eitt af 10 stærstu lyfjafyrir-
tækjum í heimi með 23 milljarða dala
áætlaðar tekjur fyrir árið 2015 og starf-
semi í yfir 100 löndum. Actavis stefnir
að því að taka upp nafn Allergan síðar á
þessu ári.
Gengið frá kaupum
Actavis á Allergan
● Hagnaður sjávarútvegsfyrirtækja
dróst saman árið 2013 miðað við fyrra
ár samkvæmt nýrri útgáfu Hagtíðinda.
Hagnaður þeirra fyrir fjármagnsliði, af-
skriftir og skatta, EBITDA, af fiskveiðum
og vinnslu, án milliviðskipta, lækkaði úr
30% í 26,5%, af fiskveiðum úr 25% í
20,1% og í fiskvinnslu úr 17,2% í 17%.
Samkvæmt efnahagsreikningum
sjávarútvegsfyrirtækja námu heildar-
eignir þeirra í árslok 2013 tæpum 530
milljörðum og heildarskuldir þeirra voru
380 milljarðar króna.
Hagnaður sjávarútvegs-
fyrirtækja dróst saman
STUTTAR FRÉTTIR ...
Arion banki hyggst bjóða 13,25%
hlut í fasteignafélaginu Reitum til
sölu í tengslum við skráningu félags-
ins, en bankinn á nú um 22% eign-
arhlut. Útboð á hlutnum fer fram
dagana 25.-27. mars næstkomandi.
Stjórn Reita hefur svo óskað eftir því
að fyrirtækið verði skráð á aðal-
markað Kauphallarinnar hinn 9. apr-
íl næstkomandi.
Útboðið verður tvíþætt en 100
milljónir hluta verða í boði. Í öðrum
hluta útboðsins, svokallaðri tilboðs-
bók A, verður fjárfestum boðið að
skrá sig fyrir kaupum að andvirði
100 þúsund til 10 milljónir króna og
tekið verður við áskriftum á verð-
bilinu 55,5 til 63,5 krónur á hlut. Í
hinum hluta útboðsins, tilboðsbók B,
verður tekið við áskriftum sem nema
10 milljónum eða meira. Þar er lág-
marksverð 55,5 krónur en ekkert há-
marksgengi er þar tilgreint. Há-
marksgengi tilboðsbókar B verður
þó aldrei lægra en það sem ákvarðað
verður í tilboðsbók A.
Miðað við lágmarksverð útboðsins
nemur heildarstærð þess 5,55 millj-
örðum króna og svarar það til tæp-
lega 42 milljarða króna markaðsvirð-
is alls hlutafjár í Reitum.
Samhliða skráningu Reita á mark-
að hefur félagið óskað eftir því að
skuldabréfaflokkur sá sem það gaf
út og seldi til fagfjárfesta í lok síð-
asta árs verði einnig tekinn til við-
skipta í Kauphöllinni.
Ljóst er að í næsta mánuði munu
tvö fasteignafélög bætast á lista
þeirra fyrirtækja sem skráð eru í
Kauphöllina því Eik hefur áður til-
kynnt að það stefni á skráningu í síð-
ari hluta aprílmánaðar.
Morgunblaðið/Sigurgeir S.
Útboð Guðjón Auðunsson er for-
stjóri fasteignafélagsins Reita.
Reitir stefna á
markað 9. apríl
 Arion banki
losar um eignar-
hlut sinn í félaginu