Morgunblaðið - 20.03.2015, Blaðsíða 11

Morgunblaðið/Styrmir Kári
Reynsla Kjartan Pálmason er ráðgjafi hjá Lausninni. Hann þekkir meðvirkni af eigin raun og notast m.a. við per-
sónulega reynslu sína til að hjálpa öðrum að vinna úr þeim áföllum sem þeir hafa orðið fyrir í lífinu.
eftir þónokkra árekstra bæði við
yfirmenn og aðra, fór hún að átta sig
á að þetta gengi ekki upp,“ segir
Kjartan. Með þessu áframhaldi hefði
Mellody misst vinnuna og gerði hún
sér grein fyrir því. „Þannig að hún
fór að horfa í eigin barm og fór að
þreifa sig áfram með því að nota
ákveðna aðferðafræði og fór að sjá
árangur. Þegar þetta fór að virka
hjá henni sjálfri fór hún að prófa
þetta á skjólstæðingum og svo koll
af kolli.“
Eigin reynsla nauðsynleg
Mellody var afar meðvirk sjálf
og hefur að sögn Kjartans, greint frá
því að hún hafi orðið fyrir alvarlegu
ofbeldi þegar hún var fjögurra ára
gömul. „Og alla tíð hataði pabbi
hennar hana og fyrirleit. Þetta er
grófa myndin af Mellody en hún
þurfti náttúrulega að vinna sig út úr
þessu og bjó þessa aðferðafræði til.
Það sem gerir aðferðafræðina dálítið
sérstaka er að sá sem er að þjálfa
eða kenna hana verður að fara í
gegnum þetta sjálfur fyrst. Mellody
leggur mikla áherslu á að sá sem er
að hjálpa fólki í gegnum áföll hafi
unnið í sjálfum sér vegna eigin for-
tíðar og þetta mótar hún af persónu-
legri reynslu og reynslu í starfi,“
segir Kjartan.
Bókin byggist á módeli sem höf-
undur bjó til og er talað um kjarna-
einkenni í bókinni og má sjá hver
þau eru í ramma hér til hliðar. Kjart-
an kallar þau grunneinkenni við sína
vinnu og segir að um fimm fasta fleti
sé að ræða sem öll börn hafi. „Börn
eru í eðli sínu viðkvæm og í eðli sínu
verðmæt. Þau eru ófullkomin, háð,
hvatvís og opin. Þetta eru þessir
föstu fletir og Mellody horfir svo á
hvernig uppeldið hefur haft áhrif á
hvern og einn þessara þátta.“ Kjart-
an tekur verðmæti barns sem dæmi
og segir að sé barn vanvirt, niður-
lægt eða ekki viðurkennt sem verð-
mætur einstaklingur geti það haft
þau áhrif að barnið fari að upplifa sig
minna virði en aðrir eða meira virði.
„Það hefur áhrif á sjálfsmyndina því
þarna er komin skekkja á verðmæti
okkar og þá erum við orðin
meðvirk. Það fer að hafa
áhrif á allt okkar líf sem til
dæmis birtist í samanburði
okkar við annað fólk. Það
getur birst í valdabaráttu
inni á heimilum eða valda-
baráttu út á við,“ segir
Kjartan.
Mikilvægi
mótunaráranna
Af framangreindu má
ráða að sé sjálfsvirðing fólks ekki
byggð upp með réttum hætti á við-
kvæmu mótunarárunum getur það
birst í meðvirkni síðar á lífsleiðinni.
Kjartan talar um að fyrstu átta til
tíu ár ævinnar séu mikilvægustu
mótunarár einstaklinga. „Finna má
vísindalegar rannsóknir sem segja
að fyrstu átta árin hafi börn sérstaka
hæfileika til að nema. Þegar við
horfum á það að börn eru líka varn-
arlaus á þessum tíma, þá hlýtur að
skipta öllu máli hvernig umhverfið
er. Það er það sem við erum að skoða
varðandi meðvirknina og það sem
Mellody hefur gert svo vel,“ segir
hann. Kjartan ítrekar að vissulega
geti margt gerst seinna á ævinni
sem kyndi undir meðvirkni en segir
samt að vandann megi oftast rekja
til einhvers sem hefur gerst á fyrstu
átta til tíu árum ævinnar.
„Við vinnum gjarnan út frá því
að fara verði í upprunann, fara þang-
að sem breytingin varð eða stöðnun-
in á þroskanum varð til og það er
svolítið eins og maður þurfi að
hreyfa við því aftur til þess að koma
vextinum af stað. Það er stundum
talað um þetta sem enduruppeldi og
að það þurfi þá að endurala fólk
upp,“ segir guðfræðingurinn og ráð-
gjafinn Kjartan Pálmason sem hefur
góða reynslu af því að vinna á þeirri
skekkju sem hann segir að með-
virkni sé og það er að sama skapi
inntak bókarinnar Meðvirkni eftir
Piu Mellody.
Nánar má lesa um Mellody,
verk hennar og aðferðir á vefsíðunni
www.piamellody.com auk þess sem
fræðsluefni á íslensku um meðvirkni
er að finna á vef fjölskyldumiðstöðv-
arinnar Lausnarinnar, www.lausn-
in.is undir „fræðsla“.
DAGLEGT LÍF 11
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. MARS 2015
Pia Mellody, höfundur
bókarinnar Meðvirkni,
notar fimm kjarnaein-
kenni sem unnið er út
frá:
» Erfiðleikar við að upp-
lifa viðeigandi sjálfsvirð-
ingu.
» Erfiðleikar við að setja
mörk sem virka.
» Erfiðleikar við að gang-
ast við eigin veruleika.
» Erfiðleikar við að viðurkenna
og uppfylla eigin þarfir og lang-
anir og vera háð/ur öðrum inn-
byrðis.
» Erfiðleikar við að upplifa og
tjá veruleika okkar af hófsemi.
Kjarnaein-
kennin fimm
MERKI MEÐVIRKNI
Ferðaþjónustusamtökin
Norðurhjari á Norðaustur-
landi eru með ýmsa við-
burði dagana 16.-22.
mars. Í kvöld klukkan
19.30 sýna nemendur í
Öxarfjarðarskóla í Skúla-
garði í Kelduhverfi söng-
leikinn Bugsy Malone. Að-
gangseyrir er 2.000
krónur fyrir fullorðna og
1.000 krónur fyrir grunn-
skólanemendur. Ókeypis
er fyrir þau sem ekki eru
byrjuð í skóla. Boðið er
upp á kræsingar af kaffi-
hlaðborði í hléi og eru allir
velkomnir. Allar nánari
upplýsingar um viðburði
og umhverfið á Norður-
hjara má finna á vefsíð-
unni www.edgeofthearc-
tic.is/nordurhjari.
Endilega …
… fylgist með Norðurhjara
Morgunblaðið/Sverrir
Fjör Söngleikurinn um Bugsy Malone er sívinsæll.
Álöngum og hörðum vetri þarsem hver lægðin á fæturannarri hefur ruðst yfirlandið með miklum gaura-
gangi hef ég aðeins tvisvar fellt tár og
óskað þess afar heitt að vera komin
alla leið til Tenerife, Suður-Afríku
eða jafnvel til Færeyja. Það verður að
teljast gott, við vitum öll hvað vetur-
inn hefur boðið upp á.
Þetta var einn af þessum dögum í
vetur þegar færð á höfuðborgarsvæð-
inu var óðum að spillast vegna mik-
illar snjókomu, varað hafði verið við
stormi í hundraðfimmtugasta og
fimmta skiptið í vetur og snjógalli,
þrennir vettlingar og lambhúshetta
var staðalbúnaður. Líkt og sönnum
Íslendingi sæmir lét ég veðrið að
sjálfsögðu ekki stoppa mig og ók
hægt en örugglega að næsta stað sem
selur flatbökur.
Glöð í bragði steig ég út úr bílnum
og átti ekki nema tæp-
lega fimmtíu metra
ófarna að húsinu heima
þegar vindurinn reif
harkalega í heitan
pítsukassann, náði
honum úr höndum
mínum og slengdi hon-
um í næsta snjóskafl.
Í öngum mínum skóflaði ég
matnum og dágóðum skammti af
snjó aftur ofan í kassann og gekk
síðan með tárin í augunum inn í
húsið. Það er skemmst frá því
að segja að snjóblautar og örlít-
ið saltar sneiðarnar hurfu allar
á augabragði ofan í svangar og
bugaðar sálir.
Í liðinni viku hafði ég glöð
tekið að mér að baka pítsur fyrir
fund sem átti að halda á heimil-
inu. Allt var til reiðu, búið var
að kaupa hráefnið og ég
hafði meira að segja lagt á
borðið kvöldið áður. Þegar leið á dag-
inn fóru aftur á móti að renna á mig
tvær grímur. Gat verið að nú myndi
sjálfur vetur konungur hafa vinning-
inn?
Ég varð að standa alveg við
gluggann og píra augun til að sjá
prentsmiðjunni bregða fyrir úti í
snjóbylnum. Fregnir bárust af fimm-
tán fólksbílum sem sátu fastir í hring-
torginu við Hádegismóa og fljótlega
var ljóst að báðar akstursleiðirnar að
skrifstofum Árvakurs voru
ófærar. Samstarfsfólk mitt
komst sumt með herkjum á
kvöldvaktina og enn á ný var
búið að loka flestum leiðum
til og frá höfuðborgar-
svæðinu.
Þegar í ljós kom að
fresta þurfti fund-
inum vegna veðurs
runnu heit og sölt tár
niður kinnar á blaða-
manni sem var veður-
tepptur í öræfum.
Blaðamanni sem þráði
að komast heim í hlýjuna
og baka pítsu, blaðamanni
sem var ekki lengur sann-
færður um að Ísland væri
staðurinn til að búa á.
Nú er komið nóg. Ég geri
orð Ronju ræningjadóttur að
mínum og segi af öllu hjarta:
Hvítu vinir, það er komið vor.
»Í öngum mínum skófl-aði ég matnum og dá-
góðum skammti af snjó aft-
ur ofan í kassann...
Heimur Láru Höllu
Lára Halla Sigurðardóttir
larahalla@mbl.is
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA
–
1
5
–
0
5
9
0
PÁSKAÞRENNAP P
ÚR DÖLUNUM
Úrval af mildum og ómótstæðilegum
ostum á veisluborðið. Dala-Auður,
Dala-Kastali og Dala-Camembert
fullkomna veisluna.