Morgunblaðið - 09.05.2015, Síða 30

30 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. MAÍ 2015
Alþjóðasamtök fóta-
aðgerðafræðinga, FIP,
lýsa yfir að maímán-
uður ár hvert sé helg-
aður fótavernd og fóta-
heilbrigði. Það er gert
í þeim tilgangi að
vekja athygli á því
þýðingarmikla hlut-
verki sem heilbrigðir
fætur gegna í lífs-
gæðum mannsins og
þeirri brýnu þörf að allir geti átt að-
gang að meðferð til að bæta mein
fóta sinna og með því komið í veg
fyrir skerðingu lífsgæða.
Að þessu sinni er gaumur gefinn
að fótaheilbrigði unglinga. Lengi
býr að fyrstu gerð og verum minnug
þess að barnafætur verða fullorðins-
fætur. Það er mikið undir því komið
hvernig hlúð er að fótunum frá upp-
hafi hversu vel og klakklaust þeir
komast í gegnum lífið. Sum fóta-
mein eru meðfædd en mörg hver
eru áunnin. Má ýmsu um kenna, svo
sem slæmum fótabúnaði, þröngum
sokkum og skóm, miklu álagi eða að
ekki er gefinn gaumur að góðri fót-
hirðu. Foreldrar leggja sig fram við
að velja góðan fótabúnað fyrir börn-
in þegar þau eru lítil en þegar fram í
sækir, börnin eldast og mynda sjálf-
stæðar skoðanir á því hveju þau
vilja klæðast er oft gefið eftir í gæð-
um og tískustraumar
verða ráðandi. Það
sakar ekki að vera
stöku sinnum í támjó-
um skóm með háum
hælum eða tauskóm
sem gefa lítinn stuðn-
ing ef það er ekki lang-
tímum saman en oftar
verið í fótvænum skóm
með gott tárými, góðan
stuðning og dempun.
Það er líka gott að
skipta oft um skó og
vera ekki í sömu skón-
um allan daginn.
Algengustu fótamein unglinga,
sem fótaaðgerðafræðingar annast,
eru inngrónar neglur, vörtur, svepp-
ir og sigg. Inngrónar neglur eru oft
afleiðing þess að ekki hefur verið
rétt staðið að því að klippa þær. Auk
þess sjáum við fótaaðgerðafræð-
ingar þetta vandamál hjá unglingum
sem stunda íþróttir þar sem mikið
álag er á fætur eins og t.d. í fótbolta,
handbolta, dansi og hlaupum. Mik-
ilvægt er að hlúð sé vel að fótum eft-
ir íþróttaiðkun og ekki verið í
íþróttaskónum lengur en nauðsyn
krefur. Ef eymsli myndast við nögl
og grunur leikur á að hún sé e.t.v.
að vaxa inn í holdið er ráðlegt að
leita þegar í stað til fótaaðgerða-
fræðings en reyna ekki að fást við
vandann sjálf. Fótaaðgerðafræð-
ingar hafa séð of mörg þjáningarfull
vandamál af þessu tagi sem hefði
mátt koma í veg fyrir ef nógu
snemma hefði verið brugðist rétt
við. Ég vil hvetja unglinga til þess
að skoða fætur eldra fólks og gera
sér grein fyrir hvernig þeir geti
annast sína fætur með tilliti til þess
að þeir aflagist ekki og haldist heil-
brigðir. Margt eldra fólk hefur góða
fætur og má taka til fyrirmyndar
hvernig það hefur annast þá. Aðrir
hafa ýmis fótamein sem geta verið
ættgeng og er lítið við því að gera.
Þau geta líka verið afleiðing slæms
fótabúnaðar í uppvextirnum sem
hægt er að læra af.
Fótaaðgerðafræðingar gefa
ráð og leiðbeina um rétta
umhirðu fóta.
Fæturnir eru undirstaða líkam-
ans. Heilbrigðir fætur eru undir-
staða líkamlegrar vellíðunar. Öll
viljum við hafa heilbrigða fætur til
æviloka. Gefum gaum að fótunum
og höfum þá í fyrirrúmi.
Maí – alþjóðlegur fótverndarmán-
uður – tápmiklar tær táninga!
Eftir Margréti
Jónsdóttur » Það er mikið undir
því komið hvernig
hlúð er að fótunum frá
upphafi hversu vel og
klakklaust þeir komast í
gegnum lífið.
Margrét Jónsdóttir
Höfundur er fótaaðgerðafræðingur.
Ég er búin að vera
alvarlega lasin í tæp
20 ár. Ég hef notið
hefðbundinnar með-
ferðar, verið svipt
sjálfræði mörgum
sinnum, fengið lyf,
sum hafa virkað, önn-
ur ekki og ég hef mis-
notað þau. Vegna
veikinda sem sam-
anstóðu af rang-
hugmyndum og sturl-
un einangraðist ég. Ein
birtingarmynd minna veikinda var
að ég var hlaupandi og keyrandi út
um alla Reykjavík vegna þess að
raddirnar í höfðinu á mér sögðu
mér að gera það.
Ég átti erfitt með að halda uppi
samræðum við fólk. Fjölskylda mín
heimsótti mig reglulega til að
spjalla um daginn og veginn. Ég
vildi helst að þau færu bara sem
fyrst. Ég hafði ekkert að tala um,
átti erfitt með að vera innan um
fólk, gat ekki lesið eða horft á sjón-
varp og átti ekki tölvu. Ég var fangi
einangrunar og eigin hugsana og
vissi ekki hvernig ég átti að losna úr
viðjum þeirra. Fjölskyldan reyndi
eftir fremsta megni að fara með
mig út, t.d. á kaffihús eða að bjóða
mér heim. Ég entist mjög stutt í
þessum boðum. Stundum þegar við
fórum í Kringluna hélt ég út í 3-4
mínútur en þá var ég komin með
kvíðakast og var keyrð heim.
Dagarnir voru lengi að líða. Ég
gat ekki gert neitt. Í hvert sinn sem
ég opnaði augun á morgnana hellt-
ist yfir mig kvíði vegna komandi
dags. Á kvöldin beið ég eftir að
svefninn miskunnaði sig yfir mig.
En þá varð ég fyrir miklum von-
brigðum því það endaði alltaf með
því að ég varð andvaka. Það er sagt
að svefnleysi drepi mann ekki, en
það getur svo sannarlega gert
mann sturlaðan. Ég hefði aldrei
trúað því hversu mikil líkn svefn er
nema af því að ég hef reynt það
sjálf.
Í desember 2009 fór frænka mín
með mig í Hlutverkasetur. Ég var
óviljug að fara, en ég var komin á
þann stað að ég varð
að gera eitthvað þó að
ég kviði fyrir því og
væri full vanmáttar.
Tekið var vel á móti
okkur í Hlutverkasetri
og staðurinn kynntur.
Ég skimaði yfir stað-
inn og rak augun í
gamalt grænt sófasett
sem mér fannst mjög
vinalegt. Full dagskrá
var í boði fimm daga
vikunnar og alls kyns
námskeið í boði.
Strax morguninn
eftir fór ég niður í Hlutverkasetur.
Það var ekkert annað í stöðunni. Ég
varð að prófa eitthvað þó að það
félli mér ekki í geð. Ég talaði mjög
takmarkað við fólkið og leið illa, en
ég var þó í það minnsta innan um
fólk. Ranghugmyndirnar voru mikl-
ar. Ég hélt mig við tölvuna og hlust-
aði aðallega á tónlist. Ég sveiflaðist
á milli þess að halda að ég hefði
samið hana yfir í það að vita vel að
svo var ekki.
Ég upplifði mikla skömm og gjó-
aði augunum á fólkið til að fylgjast
með hvort það sæi hvað ég væri vit-
laus.
Tíminn leið og ég fór að fara á
hverjum degi niður í Hlutverka-
setur. Ég hlakkaði svo til þegar
mánudagarnir komu því þá gat ég
farið aftur niður eftir. Ég hef fengið
að gera hlutina á mínum hraða.
Það þýðir samt ekki að það séu
ekki neinar reglur, þær eru en mjög
fáar. Þarna er fólki hjálpað á þess
eigin forsendum. Það eru mörg flott
námskeið í boði, en þau hentuðu
mér ekki og tekið var tillit til þess.
Núna rúmum fimm árum seinna
hef ég náð miklum bata. Batinn hef-
ur komið í stökkum og stundum
hefur hann gengið til baka að hluta.
Ég þarf minna á staðnum að
halda núna. Ég hef þrisvar sinnum,
á þessu tímabili, reynt mig á vinnu-
markaði. Á fyrsta vinnustaðnum fór
ég í fulla vinnu sem ég stóð engan
veginn undir, á öðrum vinnustaðn-
um voru það fordómar vinnuum-
hverfisins. Ég skynjaði að ég pass-
aði ekki útlitslega séð, var ekki í
réttri stærð eða fötum. Vinnuveit-
andinn þar vildi styðja mig en fann
að ég hafði ekki kraft í að berjast
fyrir tilverurétti mínum. Á þriðja
vinnustaðnum, en þar fólst starfið í
því að styðja einstaklinga til sam-
félagsþátttöku, uppgötvaði ég að ég
þurfti að vinna meira í sjálfri mér. Í
dag stýri ég sjálfshjálparhópi einu
sinni í viku í Hlutverkasetri. Ég
nýti mér þann stuðning sem sam-
félagsteymi geðteymis LSH býður
mér. Á ákveðnum tímapunkti var
ég tilbúin að nýta mér námskeið
þar sem aðferðir leiklistar eru nýtt-
ar til að skilja betur eigin stöðu. Í
framtíðinni sé ég mig stunda hluta-
starf á almennum vinnumarkaði.
Ég hef verið hvött til að taka eig-
in ákvarðanir og vera við stjórn í
eigin lífi. Það hefur tekist býsna vel.
Ég er smátt og smátt að trúa því að
ég eigi sama rétt og aðrir. Ég
skammast mín ekki fyrir að vera
geðveik og minna og minna fyrir að
vera öryrki. Ég hef skoðanir á sam-
félagsmálum og þori að taka virkan
þátt. Ég mótmæli og samþykki með
mismunandi afleiðingum. Erfiðast
er að standa með sjálfri mér.
Hlutverkasetur hefur ekki aðeins
hjálpað mér í gegnum erfitt tímabil,
það hefur einnig hjálpað fjölskyldu
minni sem var undirlögð af veik-
indum mínum. Fjölskyldan mín hef-
ur fundið ákveðinn frið og ró við að
vita að ég er ekki ein. Þau hafa svo
sannarlega séð hvað Hlutverka-
setur hefur gert fyrir mig.
Um leið og ég óska Hlutverka-
setri til hamingju með 10 ára af-
mælið hinn 13. maí vil ég endilega
hvetja fólk sem er einangrað að
rjúfa hana og kíkja í heimsókn og
athuga hvort þetta sé staður fyrir
það. Hlutverkasetur er fyrir alla
sem vilja halda sér virkum og vera
innan um fólk til að auka lífsgæði
sín eða að nota staðinn í millibils-
ástandi einhverra hluta vegna.
Hlutverkasetur 10 ára
Eftir Ágústu Körlu
Ísleifsdóttur
Ágústa Karla
Ísleifsdóttir
ȃg var fangi ein-
angrunar og eigin
hugsana og vissi ekki
hvernig ég átti að losna
úr viðjum þeirra.
Höfundur er öryrki.
Í aðdraganda þess að Júlíus Sesar
var ráðinn af dögum þá mælti
hann hin fleygu orð og sín síðustu:
,,Og þú líka, Brútus, sonur minn?“
Sagan endurtekur sig, en þó aldr-
ei eins. Nú reyna Hafnfirðingar á
sér samræmda aðför, fyrst síðustu
ríkisstjórnar og ekki síður hinnar
núverandi. Sú hin fyrri útrýmdi
hinum 85 ára St. Jósefsspítala við
engan stuðning allra alþingis-
manna. Sú núverandi lagði niður
Fiskistofu, sem starfaði í Hafn-
arfirði, síðan lagði fyrrverandi
Hafnfirðingur niður embætti
sýslumanns í Hafnarfirði. En allt
er þá þrennt er, því nú hefur
menntamálaráðherra lagt niður
Iðnskóla Hafnarfjarðar. Líkt og
hjá Sesari þá var það ágreiningur
um trúarbrögð sem felldi hann.
Hið sama er hjá Illuga ráðherra,
sem í skjóli trúar sinnar á einka-
væðingu útrýmir þessari grónu
stofnun Hafnfirðinga. Þessi sami
ráðherra er þó fóstursonur Hafn-
arfjarðar og þar upp alinn. Því
spyrja Hafnfirðingar í sömu undr-
un og Sesar forðum: Og þú líka,
bróðir Illugi?
Ámundi H. Ólafsson, fyrrverandi flug-
stjóri á eftirlaunum.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Og þú líka, Illugi?
Hafnarfjörður Frá höfninni.
Mannúðarhreyfing
Rauða krossins og
Rauða hálfmánans
hefur ætíð lagt mikla
áherslu á að sam-
félög um heim allan
byggi á gildum og
hugsjónum sem end-
urspegla virðingu og
mikilvægi jákvæðra
og uppbyggjandi
samskipta. Á alþjóð-
legum degi Rauða krossins og
Rauða hálfmánans fyrir 50 árum
voru settar fram sjö grundvallar-
hugsjónir sem eru bæði lýsandi og
leiðbeinandi fyrir þá mannúðar-
starfsemi sem hreyfingin er þekkt
fyrir um allan heim. Síðan þá hafa
hugsjónirnar verið rauður þráður í
öllu starfi Rauða krossins og
Rauða hálfmánans. Ber sér-
hverjum starfsmanni og sjálf-
boðaliða hreyfingarinnar um heim
allan að starfa samkvæmt grund-
vallarhugsjónunum.
Mannúðin er kjarnahugsjón Al-
þjóðahreyfingar Rauða krossins
og Rauða hálfmánans. Hreyfingin
veitir þeim sem særst hafa á orr-
ustuvelli hjálp án manngreinar-
álits og reynir með alþjóðlegu
starfi og starfi landsfélaga að
koma í veg fyrir og létta þján-
ingar fólks hvar sem það er statt.
Hreyfingin er óhlutdræg og gerir
engan mun á milli manna eftir
þjóðerni þeirra, uppruna,
trúarbrögðum, kyni, stétt eða
stjórnmálaskoðunum. Hún reynir
að draga úr þjáningum ein-
staklinga og tekur þá eingöngu til-
lit til þarfa hvers og eins en veitir
forgang þeim sem
verst eru staddir.
Rauði krossinn og
Rauði hálfmáninn eru
hlutlausir svo hreyf-
ingin megi áfram njóta
almenns trausts. Gæta
hlutleysis í ófriði og
taka aldrei þátt í deil-
um vegna stjórnmála,
uppruna, trúarbragða
eða hugmyndafræði.
Hreyfingin er sjálf-
stæð. Þótt landsfélög
veiti aðstoð í mann-
úðarstarfi stjórnvalda og lúti lög-
um lands síns, verða þau ætíð að
varðveita sjálfstæði sitt svo þau
geti starfað í samræmi við
grundvallarhugsjónir hreyfing-
arinnar. Hreyfingin er borin uppi
af sjálfboðnu hjálparstarfi og læt-
ur aldrei stjórnast af hagnaðar-
von. Í hverju landi má aðeins vera
eitt landsfélag Rauða krossins eða
Rauða hálfmánans. Um félagið
skal ríkja eining, það skal vera öll-
um opið og vinna mannúðarstarf
um landið allt. Rauði krossinn og
Rauði hálfmáninn ná um heim all-
an og eru alheimshreyfing. Öll
landsfélög hafa jafnan rétt og
ábyrgð og sömu skyldur til gagn-
kvæmrar hjálpar.
Rauði krossinn og
Rauði hálfmáninn:
Grundvallarhug-
sjónir í 50 ár
Eftir Hermann
Ottósson
Hermann Ottósson
»Rauði krossinn og
Rauði hálfmáninn
eru hlutlausir svo hreyf-
ingin megi áfram njóta
almenns trausts.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Rauða krossins á Íslandi.