Dagblaðið Vísir - DV - 07.07.2009, Blaðsíða 8

Þriðjudagur 7. júlí 20098 Fréttir
Ósamkvæmni Davíðs
Davíð Oddsson, fyrrverandi seðlabankastjóri, lofaði Icesave-reikninga Landsbankans og dró taum bankans
en snerist gegn því að skuldir óreiðumanna í útlöndum yrðu greiddar af almenningi eins og hann orðaði það
sjálfur. Á fundi í London í febrúar í fyrra reyndi Davíð að sannfæra erlenda bankamenn um ágæti Icesave-
reikninganna. Landsbankinn ryksugaði innanlandsmarkaðinn af ríkistryggðum bréfum í fyrra og veðsetti
þau fyrir 85 milljarða króna hjá Seðlabanka Evrópu sem nú innheimtir einn milljarð í vexti á mánuði.
Fram kemur í endursögn Seðla-
banka Íslands af fundum með æðst-
ráðendum nokkurra erlendra við-
skiptabanka íslensku bankanna,
talsmönnum matsfyrirtækja og emb-
ættismanna í London í febrúar í fyrra
að matsfyrirtækin höfðu veruleg-
ar áhyggjur af íslensku bönkunum.
Seðlabankinn létti trúnaði af end-
ursögninni 23. mars síðastliðinn, en
glöggir menn telja að hún sé samin
af Davíð Oddssyni, þáverandi seðla-
bankastjóra. Þar segir meðal ann-
ars um áhyggjur matsfyrirtækjanna:
„Moody’s hafði með sama hætti
áhyggjur af öllum bönkunum, en þó
einna mest af einum þætti, sem snýr
að Landsbanka Íslands, en þar er um
að ræða hve hinn mikli innlánsreikn-
ingur Icesave kunni að vera kvikur og
háður trausti og trúnaði á markaði
og ekki aðeins trausti á Landsbanka
Íslands, heldur Íslandi og íslenska
bankakerfinu, og jafnframt hve sam-
keppni á þessum markaði færi nú
mjög harðnandi vegna lokunar ann-
arra markaða.“
Af þeim orðum sem á eftir koma
má ráða að seðlabankamenn hafi á
fundunum í London gert sér far um að
eyða áhyggjum erlendu bankamann-
anna af Icesave-reikningum Lands-
bankans: „Seðlabankamenn fóru yfir
þau rök sem væru gegn því að þessir
innlánsreikningar væru jafnótraustir
og Moody’s hefði áhyggjur af, en ekki
er líklegt að öllum efasemdum þeirra
hafi verið eytt.“
Í minnisblöðum Seðlabank-
ans er lýst miklu vantrausti mark-
aðarins vegna íslensku bankanna;
erlendu bankamennirnir hefðu
fyrst og fremst áhyggjur af Glitni og
Kaupþingi: „Skýringafundir Lands-
bankans voru vel heppnaðir og for-
ustumenn hans komu fram með
trúverðugum hætti og virtust geta
svarað spurningum leikandi og und-
anbragðalaust. Landsbankinn stæði
einnig að öðru leyti hvað fjármögnun
varðar best, en hann væri hins vegar
berskjaldaður, ef hinir færu illa.“
Kaupþing og Glitnir
vondu bankarnir
Niðurstaðan í minnisblöðum Seðla-
bankans er á þá leið að ljóst sé að
íslensku bankarnir „Kaupþing og
Glitnir alveg sérstaklega, hafa stefnt
sér og það sem verra er, íslensku
fjármálalífi, í mikla hættu, jafnvel í
hreinar ógöngur, með ábyrgðarlausri
framgöngu á undanförnum árum“.
Í ljósi þess sem síðar gerðist verð-
ur ofangreint mat Seðlabankans frá
því í febrúar í fyrra að teljast sér-
kennilegt. Fyrir þinginu liggur frum-
varp um að ríkið ábyrgist endur-
greiðslu á 705 milljarða króna skuld
við Breta og Hollendinga vegna Ice-
save-reikninga Landsbankans. Enn
sem komið er hefur ríkið ekki þurft
að gangast í slíkar ábyrgðir erlendis
vegna innistæðna sparifjáreigenda í
Glitni og Kaupþingi.
Innistæður tryggðar eða ekki?
Fram kemur í viðtali við Davíð Odds-
son síðastliðinn sunnudag í Morgun-
blaðinu að hann hafi átt orðastað við
bankastjóra Landsbankans snemma
árs í fyrra. „Þið getið út af fyrir sig sett
Björgólf Guðmundsson á hausinn
og eruð sjálfsagt komnir langleiðina
með það, en þið hafið ekkert leyfi til
þess að setja íslensku þjóðina á haus-
inn,“ sagði Davíð við þá Halldór J.
Kristjánsson og Sigurjón Þ. Árnason,
bankastjóra Landsbankans, á fundi í
Seðlabankanum, en þar voru rædd
sjónarmið Landsbankans um að rík-
ið bæri ábyrgð á Icesave-skuldbind-
ingunum.
Eins og upplýst er í viðtalinu ritaði
Davíð bréf til Geirs H. Haarde, þáver-
andi forsætisráðherra, 22. október í
fyrra. Þar gagnrýnir hann stjórnvöld
harðlega fyrir að ætla að taka á sig
erlendar skuldbindingar sem slig-
að geti íslenskan almenning. „Þetta
eru ekki skuldbindingar íslenska rík-
isins, þetta eru ekki skuldbindingar
íslenskra borgara, þetta eru skuldir
Landsbankans.“
Icesave lofsvert framtak
Um svipað leyti og Davíð Oddsson
fór til London í febrúar í fyrra til að
kynna sér neikvætt mat alþjóðasam-
félagsins á stöðu íslensku bankanna
kom hann fram á bresku Channel
Four-sjónvarpsstöðinni. Þar fullviss-
aði hann fréttamann í viðtali um ör-
yggi innistæðna í Landsbankanum;
hann væri virtur og hættulaust að
leggja sparifé inn í bankann. Í við-
talinu fór Davíð orðum um það að
það væri lofsvert af íslenskum bönk-
um (Landsbankanum) að endurfjár-
magna sig með því að sækjast eft-
ir innlánum frekar en að fjármagna
reksturinn á markaði.
Loks hefur Davíð lagt áherslu á að
stjórnvöldum beri að fara dómstóla-
leiðina með Icesave-deiluna.
Af ofangreindu má ráða að þrennt
standi upp úr í málflutningi Davíðs. Í
fyrsta lagi að söfnun innlána í formi
Icesave sé lofsverð og ekkert við hana
að athuga.
Í öðru lagi lagði hann það mat á
stöðu bankanna í febrúar í fyrra að
einkum Kaupþing og Glitnir hefðu
með ábyrgðarlausri framgöngu
„stefnt sér og það sem verra er, ís-
lensku fjármálalífi, í mikla hættu,
jafnvel í hreinar ógöngur“.
Í þriðja lagi að íslenska þjóðin
eigi ekki og geti ekki ábyrgst innlán
íslensku bankanna erlendis. Að svo
miklu leyti sem sú ábyrgð sé fyrir
hendi skuli skorið úr um þá ábyrgð
fyrir dómstólum.
Þindarlaus leit að
erlendum gjaldmiðli
Nú blasir við að 705 milljarða ábyrgð
þjóðarinnar á innistæðum verð-
ur enn sem komið er einvörðungu
rakin til Landsbankans og Icesave-
reikninganna. Þá er ótalin sú byrði
sem ríkið tók á sig vegna yfirvofandi
gjaldþrots Seðlabankans í kjölfar
bankahrunsins. Þannig tók ríkissjóð-
ur við verðlitlum kröfum á íslensku
bankana í byrjun þessa árs fyrir alls
um 345 milljarða króna. gegn yfir-
töku þessara krafna greiddi ríkis-
sjóður 270 milljarða króna með verð-
tryggðu skuldabréfi til fimm ára á 2,5
prósenta ársvöxtum. Tap Seðlabank-
ans er meðal annars til komið vegna
endurhverfra viðskipta með bréf sem
Landsbankinn gaf út og seldi á inn-
anlandsmarkaði. Andvirði bréfanna
notaði Landsbankinn til stórfelldra
kaupa á ríkisskuldabréfum. Um mitt
ár í fyrra hafði Landsbankanum tek-
ist að leggja ríkistryggð bréf og hús-
næðisbréf sem veð fyrir sem svarar
85 milljörðum króna í erlendri mynt.
Milljarður á mánuði
Þetta var gert í gegnum Avens B.V.-
fjármálafyrirtæki sem Landsbankinn
hafði stofnað í Hollandi. Þegar leiðir
til fjármögnunar voru að lokast aug-
lýsti Avens skuldabréfaútboð fyrir
allt að 10 milljarða dollara. Í gögnum
Avens kemur fram að 57 milljarðar
króna voru með tryggingum í íbúða-
bréfum Íbúðalánasjóðs. 28 milljarðar
til viðbótar voru skuldabréf sem rík-
ið ábyrgðist, það er ríkisskuldabréf.
Samanlagt gat Landsbankinn boð-
ið hugsanlegum erlendum lánveit-
endum ríkisábyrgðir á 85 milljörðum
króna. Þessu tilboði tók Seðlabanki
Evrópu sem nú á 85 milljarða kröfu á
íslenska ríkið og Íbúðalánasjóð vegna
fjáröflunar Landsbankans í fyrra.
Fram hefur komið að að Seðlabanki
Evrópu innheimtir liðlega einn millj-
arð króna á mánuði í vexti af kröfum
sínum á hendur íslenska ríkinu.
DV bíður svara Seðlabankans
um fyrirgreiðslu við Landsbankann
í fyrra. Þá hefur DV óskað eftir því
við Fjármálaeftirlitið að fá aðgang
að bréfi sem Halldór J. Kristjánsson
og Sigurjón Þ. Árnason, bankastjór-
ar Landsbankans, sendu hollenska
seðlabankanum 23. september í
fyrra. Fjármálaeftirlitið synjaði DV
um aðgang að bréfinu á sama tíma
og stjórnvöld birtu 68 trúnaðarskjöl
um Icesave-málið.
Jóhann hauKssOn
blaðamaður skrifar: johannh@dv.is
Davíð Oddsson þáverandi seðlabanka-
stjóri Hvernig var hægt að sannfæra
erlenda bankamenn um að icesave væru ör-
uggir reikningar en halda því fram að þjóðin
bæri ekki ábyrgð á innistæðum bankans?
„Seðlabankamenn
fóru yfir þau rök sem
væru gegn því að þess-
ir innlánsreikningar
væru jafnótraustir og
Moody’s hefði áhyggj-
ur af, en ekki er líklegt
að öllum efasemdum
þeirra hafi verið eytt.“
sigurjón Þ. Árnason Helsti
frumkvöðull icesave. davíð
hældi icesave erlendis og
reyndi að eyða tortryggni
bankamanna í garð
innistæðureikninganna.