Dagblaðið Vísir - DV - 18.08.2009, Blaðsíða 21

á þ r i ð j u d e g i
Kóbrur og fótboltastelpur
G.I. Joe: The Rise of Cobra var vinsælasta myndin í kvikmyndahúsum
landsins um liðna helgi. Ríflega 4900 manns keyptu sig inn á hana sam-
kvæmt talningu Smáís. Næst vinsælasta myndin var hin umtalaða Karl-
ar sem hata konur en tæplega 34 þúsund áhorfendur hafa nú séð hana
frá því hún var frumsýnd fyrir um mánuði. Stelpurnar okkar, heimildar-
mynd um íslenska kvennalandsliðið í knattspyrnu, sem frumsýnd var á
föstudaginn, er í sjöunda sæti listans með 659 selda miða.
Nýtt smásagNa-
safN ÞórariNs
eldjárNs
Von er á nýrri bók eftir rithöfundinn
Þórarin Eldjárn, smásagnasafninu
Alltaf sama sagan. Bókin kemur út
á afmælisdegi höfundarins, 22. ág-
úst, eða næsta laugardag. Þann dag
fagnar Þórarinn jafnframt sextugs-
afmæli sínu. Þórarinn er margverð-
launaður höfundur og landskunnur
fyrir smásögur sínar en hann hefur
einnig skrifað ljóð, skáldsögur og
leikrit auk þess að fást við þýðingar.
Nýverið kom safnrit með völdum
ljóðum Þórarins, Kvæðasafn, sem
geymir allar útgefnar ljóðabækur
hans, átta talsins, og úrval úr fimm
barnaljóðabókum en síðasta smá-
sagnasafn Þórarins kom út fyrir sjö
árum.
barNaleiKrit
með Naglbíts-
tóNlist
GRAL, Grindvíska atvinnu-
leikhúsið, æfir nú nýtt íslenskt
barnaleikrit eftir Berg Þór Ing-
ólfsson og Guðmund Brynjólfs-
son. Verkið heitir Horn á höfði og
verður frumsýnt 11. september.
Verkið fjallar um tvo vini, Björn
og Jórunni. Björn litli vaknar einn
morguninn með horn á höfðinu
og hann fær Jórunni til að hjálpa
sér að komast að ástæðunni fyrir
því. Í leit sinni að sannleikan-
um renna þau inn í atburðarás á
mörkum ævintýris og veruleika.
Leikarar eru Víðir Guðmunds-
son, Sólveig Guðmundsdóttir
og Sveinn Ólafur Gunnarsson,
Bergur Þór leikstýrir og tónlistina
semur Vilhelm Anton Jónsson,
betur þekktur sem Villi Naglbítur.
Miðasala er hafin á midi.is.
Viðeyjarhöfð-
iNgi lóðsar
Sr. Þórir Stephensen, fyrrverann
dómkirkjuprestur og staðarhald-
ari í Viðey, leiðir göngu um Viðey í
kvöld. Þórir er einn af höfðingjum
Viðeyjar og fáir sem þekkja eyna og
sögu hennar betur. Hann mun leiða
gesti í allan sannleika um ábúendur
Viðeyjar sem hafa, hver á sinn hátt,
haft áhrif á sögu og vöxt Reykjavík-
ur. Siglt er frá Skarfabakka klukkan
19.15 og er miðað við að yfirferðin
um eyna taki um tvær klukkustund-
ir. Gjald í ferjuna er 1000 krónur
fyrir fullorðna, 500 kr. fyrir 6-18 ára,
í fylgd fullorðinna, og frítt fyrir börn
yngri en 6 ára.
Það er sannarlega ekkert kreppu-
hljóð í ungu íslensku leiklistarfólki
– eða sviðslistafólki, ætti maður
víst öllu heldur að segja. Á fögrum
síðsumardögum galdrar það fram,
eins og ekkert sé, heila leiklistar-
hátíð, artFart (eins gott að stafsetja
rétt), með sýningum á víð og dreif
um miðborgina, en höfuðstöðvar í
gömlu bakhýsi við Hafnarstræti 1.
Ég var í fríi úti á landi þegar hátíðin
hófst og missti þess vegna af fyrstu
sýningunum, en það var nóg eftir;
hátíðin enn í fullum gangi og stend-
ur til mánaðamóta, dagskrá er hægt
að nálgast á heimasíðunni www.
artfart.is. Nú fyrir helgi náði ég að
sjá þrjá leiki sem ég ætla að kvitta
fyrir í stuttu máli.
Fyrst sá ég nýjan einleik eft-
ir Þorvald Þorsteinsson, Ellý, allt-
af góð, fluttan af Ævari Erni Bene-
diktssyni undir stjórn Hlyns Páls
Pálssonar. Áhorfendur eru leiddir
í hóp úr Hafnarstrætinu upp í Ing-
ólfsstræti; þar eru þeir lóðsaðir upp
á efstu hæð í gömlu húsi og vísað til
stofu. Skemmtilegt rými, timbur-
þiljað hið neðra en opið upp í rjáfur
efra. Þarna býr ungur maður, sem
starfar sem öryggisvörður hjá Sec-
uritas. Eftir að við erum sest líður
stutt stund, þá kemur hann heim að
vinnu lokinni og setur Ellý Vilhjálms
á fóninn. Hann á í einhverjum erfið-
leikum með sjálfan sig og hefur leit-
að til sálfræðings sem sendir hann
heim með dúkku til að spjalla við.
Út af því spinnst leikurinn. Þetta er
hálftíma verk, lipurlega skrifað og
áhugavert, en væntanlega er hægt
að gera það mun áleitnara en varð
í þessum flutningi. Ég er ekki alveg
viss um að Ævar Örn, sem er enn í
Leiklistarskólanum, að því er ég best
veit, sé rétt týpa í hlutverkið; hann
er kannski einum of sléttur og felld-
ur í útliti og framgöngu – og ég tek
fram að Ævar Örn er efnilegur leik-
ari, ég hef séð nóg til hans áður, til
að geta sagt það. Hins vegar er sjald-
an heppilegt að óreyndur leikstjóri,
sjálfur nýbúinn í námi, aðstoði jafn
óreyndan leikara í átökum við kröfu-
hart viðfangsefni; og það hygg ég að
hafi sannast að þessu sinni. Raunar
er ég ekki heldur viss um að leikar-
inn þurfi að vera svo bráðungur sem
Ævar Örn er. Maður sá, sem hér er
lýst, er bersýnilega í mikilli sálar-
angist; á mörkum þess að hverfa inn
í veröld eigin hugaróra, og reyndar
kominn langleiðina þangað inn, að
því er best verður séð. Ævar Örn fet-
aði sig í gegnum þetta á snyrtilegan
en líflítinn hátt, gaf sem minnst upp
um það sem í vændum var, maður
hrökk í mesta lagi svolítið við, þeg-
ar hann tók kast undir lokin, en það
vakti enga ógn með manni. Því mið-
ur. Þegar upp var staðið voru húsa-
kynnin það eftirminnilegasta við
þessa heimsókn.
Þá var það gestaleikurinn The
Destruction of Experience: Klamm´s
Dream, sem var fluttur af hópi sem
nefnir sig Fimbulvetur. Höfundur
og leikstjóri er Breti, Mischa Twich-
in, einn af stofnendum og eigend-
um SHUNT-leikhússins í London,
sem að sögn sýningaskrárinnar er
„án vafa athyglisverðasta og fram-
sæknasta leikhús Lundúna“. Það er
sem sagt ekkert verið að draga úr
því. Leikurinn er kallaður „einræða
fyrir tvær raddir“, saminn upp úr
Kafka, og fór fram á háalofti bak-
hýssins við Hafnarstræti 1. Flytj-
endur eru tveir karlmenn, annar
þeirra er reyndar hann Guðmund-
ur Ingi Þorvaldsson, sem er um
þessar mundir að læra gerningalist
í London og að sjálfsögðu fróðlegt
að sjá hann spreyta sig á nýjum vett-
vangi. Áhorfendur eru látnir sitja í
hring, þar sem flytjendurnir (mað-
ur hikar við að kalla þá leikend-
ur) sitja einnig, svo slokkna ljós og
mennirnir taka að þylja á víxl eða í
sameiningu örstutta textabúta sem
teknir eru úr ýmsum skrifum Kafka.
Þeir kveikja á eldspýtum og slökkva
aftur á þeim, einnig er ljós á stórri
rafmagnsperu sem sveiflast um í
miðju hringsins, og lifnar og dofn-
ar til skiptis. Allt ákaflega hófstillt,
„in the British way“, og upp rifjast
framúrstefnulegar útvarpsdagskrár
í Radio 3, þegar úr hátölurum berast
örstutt brot úr tónlistar- og texta-
upptökum með vísun í miðevrópsk-
an heim Kafka: horfna veröld Gyð-
inganna sem hann var kominn úr,
heim nasistanna sem hann og fólk
hans var á leið inn í. Þetta er ekki
frumleg hugmynd; það er freistandi
og liggur beint við (kannski of beint
við) að nálgast sagnaheim Kafka í
ljósi reynslunnar, sjá í honum spá-
sögn um afmennskaða veröld nas-
ista og kommúnista – við skulum
ekki heldur gleyma þeim, þó að
nasisminn hafi verið „teatralskari“
en bolsévisminn. Þau í Vesturporti
voru síðast að leika sér með þessar
tengingar í útfærslu sinni á Ham-
skiptunum, sem við sáum í Þjóð-
leikhúsinu í hitteðfyrra; hér var það
gert á talsvert annan hátt, fágaðan
og vitsmunalegan; þetta var snyrti-
lega unnið og áhugavert, þó að ugg-
laust næði maður ekki öllu við eina
hlustun – reyndar skildist Bretinn
alla jafna betur en Guðmundur Ingi
sem var stundum full upptekinn
af því að vanda sig við enskuna. Ég
hefði gjarnan viljað vera viðstaddur
umræður með leikstjóra og höfundi
á föstudagskvöldið, en þá var ég
kominn á aðra leiklistarhátíð vestur
á Ísafirði.
Á fimmtudagskvöldið var svo
frumsýndur leikur sem nefnist
„Ganga“ í gamla kirkjugarðinum
við Suðurgötu. Það var blíðskapar-
veður sem betur fer; ég hefði síður
viljað vera þarna í roki og rigningu.
Leikurinn var fluttur af hópi sem
nefnir sig Fólk í fjarska, en hand-
rit og leikstjórn er í höndum Vík-
ings Kristjánssonar og Halldóru
Rutar Bjarnadóttur, eins og stend-
ur á heimasíðunni (ekki í prentaðri
sýningarskrá sem segir full lítið um
þetta). Þarna vorum við sem sé leidd
upp í kirkjugarð og vísað til sætis við
klukknaportið í miðju garðsins. Þar
situr ungur maður á bekk og á í erf-
iðleikum með sjálfan sig, ekki síður
en sá í Ingólfsstrætinu. Vinur hans
er nýdáinn, hann á að fara að halda
ræðu í erfisdrykkjunni sem fram fer
þarna rétt hjá; við sögu koma þrjár
konur sem tengjast hinum látna.
Manni skilst að margt hafi misfarist
í samböndum þeirra og samskipt-
um, en í það er lítt kafað og áhorf-
andinn að lokum skilinn eftir í lausu
lofti, þegar ungi maðurinn stendur
einfaldlega upp af bekknum og ark-
ar út úr garðinum. Sem betur fer var
Víkingur á staðnum, svo að públik-
um gat klappað á réttum stað. Hér
var langmest gaman að tveimur
furðufuglum, í „samveruteppi“ (læt
vera að lýsa því nánar), sem hugs-
anlega mátti sjá sem verur úr öðr-
um heimi, jafnvel engla, senda til að
hlúa að mannverunum, sárkvöldum
í sjálfhverfunni. Eða voru þetta bara
tveir hippar, villtir í tíma og rúmi,
jafn ruglaðir og hinir, þótt á annan
hátt væri? Leikendur skiluðu þessu
eins og til var ætlast, enda týpurnar
ágætlega valdar fyrir hlutverkin.
Þau sem standa að baki artFart
koma úr ýmsum áttum, langflest
eru þó í yngri kantinum, sum nýút-
skrifuð úr Listaháskóla Íslands eða
öðrum stofnunum. Tilgangurinn er
góður og göfugur, svo sem lesa má
í aðfaraorðum sýningaskrár; fólk vill
spyrja stórra spurninga um „stöðu
og gildi sviðslista innan samfélags-
ins“, hvort þær hafi „glatað mætti
sínum“, hvort við getum skapað
„nýtt leikhús sem skýtur rótum sín-
um í samtímanum og blómstrar“
og ekki sé „dæmt til að veslast upp
í skugga stuðlabergsins.“ Mér finnst
nú, satt að segja, ekki fallegt að vera
með svona skot á Þjóðleikhúsið,
og tæpast alveg heiðarlegt held-
ur; alltént hef ég ekki orðið annars
var en ungt leikhúsfólk, framsækið
og tilraunaglatt, hafi tekið því feg-
ins hendi þegar Þjóðleikhúsið hef-
ur opnað dyr sínar fyrir því – með
harla misjöfnum árangri sem þarf-
laust er að vera að rifja upp hér og
nú. Fögru sumri hallar, veturinn fer
bráðum að, og þá ljúka leikhúshall-
irnar upp dyrum sínum sem öllum
virðist þykja sjálfsagt að séu læstar
á sumrin. Ætli okkur fari ekki bara
best „að lifa og láta lifa“ í þessum
harða heimi, þakka fyrir hvern góð-
an dag sem gefst og reyna að taka líf-
inu með hæfilegum húmor, eftir því
sem okkur er það unnt. Þau í artFart
gera með framtaki sínu sitt til þess
að auðvelda okkur það og fyrir það
eiga þau þakkir skildar.
Jón Viðar Jónsson
Leikhúsbatteríið:
Ellý, alltaf góð
eftir þorvald þorsteinsson
Fimbulvetur: the destruction of
experience: klamm´s dream eftir
Mischa twichin
Leikhúsbatteríið og Fólk í fjarska:
ganga eftir Víking kristjánsson og
halldóru rut bjarnadóttur
leiklist
fóKus 18. ágúst 2009 Þriðjudagur 21
artfart á
fullri fart
Ellý, alltaf góð Lipurlega skrifað og áhugavert verk, segir gagnrýnandi, „en væntan-
lega er hægt að gera það mun áleitnara en varð í þessum flutningi.“
Mynd Sigurður Þór óSkarSSon