Dagblaðið Vísir - DV - 11.11.2009, Page 11

neytendur 11. nóvember 2009 miðvikudagur 11
Fólk geti skil-
að lyklunum
Lilja Mósesdóttir, þingmaður VG, mælti
í gær fyrir frumvarpi til laga um að fólk
geti skilað yfirveðsettum eignum sínum
og orðið þannig skuldlaust við bank-
ann. Hún segir um mikið réttlætismál
að ræða, sérstaklega fyrir ungt fólk sem
nýlega hafi keypt sér húsnæði.
„Þetta frumvarp gengur fyrst og
fremst út á að ekki sé leitað út fyr-
ir hina veðsettu eign til að fá upp
í skuldina. Fólk á þannig að geta
haldið bílunum sínum, inneign-
um á bankabókum og húsgögnum.
Þetta snýst um að fólk geti skilað
lyklunum og labbað út án þess að
missa allt,“ segir Lilja Mósesdóttir,
þingmaður Vinstrihreyfingarinnar
- græns framboðs.
Lilja mælti á Alþingi í gær fyr-
ir frumvarpi til laga þar sem sú
grundvallarbreyting að lánveitandi,
sem lánar fé gegn veði í fasteign,
megi ekki ganga að öðrum eignum
lántakans en viðkomandi fasteign.
Fólk geti þannig skilað lyklunum að
íbúð sinni og losnað við allar eftir-
stöðar.
Laust allra mála
„Við takmörkum þetta við fasteign
vegna þess að við erum að ganga á
eignarrétt kröfuhafa. Við teljum ekki
rétt að yfirfæra þetta á bifreiðar eða
aðrar eignir. Fólk sem leggur bíl eða
aðrar eignir að veði verður að bera
ábyrgð á því,“ segir Lilja.
Frumvarpið breytir því ekki að
ef foreldrar hafa til dæmis lagt hús-
næði sitt að veði vegna íbúðarkaupa
barns, getur kröfuhafi gengið að því
veði. Hún segir enn fremur að frum-
varpið gagnist helst þeim sem nýlega
hafi keypt sér íbúð og sjái ekki fram
á að eignast húsnæðið, í fyrirsjáan-
legri framtíð. Í ljósi forsendubrests
sé það mikið réttlætismál, ekki síst
fyrir ungt og vel menntað fólk sem
nýlega hafi stofnað til skulda, að
hafa val um það hvort það reynir að
eignast húsnæðið eða ekki. „Þetta er
spurning um einstaklingsfrelsi auk
þess sem skuldurum er gefið val á
kostnað kröfuhafa,“ segir hún en
bætir við að frumvarpið muni valda
því að fleiri fari í þrot. Henni finn-
ist hins vegar sjálfsagt að leyfa ungu
fólki að labba út.
Skuldarinn aldrei spurður
Lilja segir að í þeim aðgerðum sem
ríkisstjórnin samþykkti í haust, í
þágu heimilanna, hafi skuldar-
inn ekki verið spurður að því hvort
hann vildi halda áfram að greiða
af húsinu. Fólk sem sjái ekki fram
á að eignast húsnæði hafi enga
samningsstöðu gagnvart bankan-
um. Í sértækri skuldaaðlögun eru
skuldir færðar að raunvirði eigna og
greiðslugetu en ekki greiðsluvilja.
Því næst sé ákveðið hversu mikið
viðkomandi ráði við að borga. „Þetta
frumvarp getur losað um fasteigna-
markaðinn. Þú getur flutt út á land,
skilið, farið á leigumarkaðinn eða
flutt til útlanda. Þú ert ekki bundinn
af yfirveðsettri eign,“ útskýrir Lilja og
bætir við að kröfuhafar bankanna,
þeir sem munu eignast þá, séu afar
ósáttir við þetta frumvarp.
Miklar efasemdir
Lilja talaði í sumar fyrir svipuðu
frumvarpi sem hlaut ekki braut-
argengi í þinginu. Hún er hóflega
bjartsýn þegar hún er beðin að
leggja mat á það hvort frumvarpið
verði að lögum nú. „Ég reyndi í sum-
ar og aftur í haust að fá Sjálfstæðis-
flokkinn og Samfylkinguna með í
þetta en þar voru miklar efasemdir.
Ég vonast til að það hafi breyst að-
eins þar sem í millitíðinni voru lög-
in um almenna greiðslujöfnun sam-
þykkt. það mun fjölga þeim sem sitja
uppi með yfirveðsettar eignir,“ segir
Lilja en með henni að frumvarpinu
standa þau Ásmundur Einar Daða-
son, Guðfríður Lilja Grétarsdóttir,
Þór Saari, Birgitta Jónsdóttir, Þráinn
Bertelsson og Eygló Harðardóttir.
Flutningsmenn frumvarpsins tóku
allir sæti á þingi í vor.
Ætlar sjálf í greiðslujöfnun
Árni Páll Árnason félagsmálaráð-
herra kynnti á dögunum ný lög
um greiðslujöfnun. Lilja segir erf-
itt að gefa almennar ráðleggingar
um hvort fólk eigi að fara þá leið.
„Greiðslujöfnun orsakar það að
sumt húsnæði verður yfirveðsett
næstu árin. Það borgar sig hins veg-
ar alltaf að reyna að fá það til baka
sem þú hefur sett í eignina,“ segir
Lilja og vísar þar til þeirra greiðslna
sem fólk hefur þegar innt af hendi
til að greiða af höfuðstól lána sinna.
Með því að skila íbúðinni verður
ekkert úr þeim eignarhlut.
„Það er ofboðsleg óvissa í
þessu. Ég ætla sjálf að fara í þetta,
mér finnst mér bera skylda til
þess. Greiðslubyrðin hjá mér hef-
ur þyngst verulega eins og hjá
öðrum. Ekki svo að skilja að ég sé
sjálf komin á bjargbrúnina. Ég ætl-
aði mér hins vegar aldrei að eign-
ast húsnæðið sem ég bý í. Ég ætl-
aði mér að búa vel á meðan barnið
mitt væri heima og svo ætlaði ég að
reyna að losna. Þess vegna borgar
það sig fyrir mig að fara í greiðslu-
jöfnun,“ útskýrir hún og bætir við
að þeir sem séu í svipuðum spor-
um og hún ættu að íhuga að fara í
greiðslujöfnun.
Frumvarp Lilju fer nú í allsherj-
arnefnd þar sem kallað verður eft-
ir álitum bankanna. Lilja bindur
vonir við að það gerist í næstu eða
þarnæstu viku.
BALDUR GUÐMUNDSSON
blaðamaður skrifar baldur@dv.is
Mætti miklum efasemdum Lilja
vonast til að vinna fleiri á sitt band
nú en þegar hún lagði frumvarpið
fram í sumar. MyND RAkeL
197 prósent.
Vert er þó að benda á að launavísi-
talan hefur lítið hækkað undanfarna
mánuði og ekki er útlit fyrir að laun
hækki mikið á allra næstu misserum.
Til lengri tíma virðist launavísitalan
hins vegar hækka hraðar en vísitala
neysluverðs.
Ef spár opinberra aðila um verð-
bólguþróun, launaþróun og at-
vinnustig ná fram að ganga hækkar
greiðslujöfnunarvísitalan minna en
verðbólga út árið 2013. Eftir það verð-
ur greiðslubyrði lána sem tengd eru
greiðslujöfnunarvísitölunni hærri
en verðtryggðra lána. Með öðrum
orðum má segja að greiðslujöfnun-
arleiðin sé aðeins skammtímalausn
ef horft er til þess að lækka greiðslu-
byrði.
Stofnun um fjármálalæsi við Há-
skólann í Reykjavík segir að mið-
að við spár verði greiðslubyrði láns,
sem tryggt er með greiðslujöfnunar-
vísitölunni, 45 prósentum hærra en
verðtryggt lán árið 2028. Þó sé ólík-
legt að til þess komi þar sem lántaki
greiði jafnt og þétt niður jöfnunar-
reikninginn um leið og greiðslujöfn-
unarvísitalan fari fram úr vísitölu
neysluverðs.
Áskrifendur að
launahækkunum
Ingólfur segir þetta þýða að ef launa-
þróun verði hægari en verðlagsþróun
næstu þrjátíu árin muni fólk alltaf á
endanum borga minna en það hefði
annars gert. Laun þurfi að hækka
minna eða hægar en verðlag til að
eitthvað verði fellt niður. „Á manna-
máli þýðir þetta varanleg fátækt. Það
verður dýrara og dýrara fyrir þig að
lifa vegna þess að launin þín hanga
ekki í verðlaginu. Ef sú verður þró-
unin þá verður eitthvað af láninu af-
skrifað í lokin,“ segir Ingólfur og held-
ur áfram: „Ef við verðum bjartsýn
og segjum að laun hækki hraðar en
verðlagið, þá kemur að því einhvern
daginn að þú ferð að borga jafn mik-
ið af láninu og þú hefðir annars gert
við óbreyttar aðstæður. Þú borgar þá
líka til baka af því sem er á jöfnun-
arreikningnum. Með öðrum orðum:
Bankinn verður áskrifandi að launa-
hækkuninni þinni.“ Hann bætir við
að fólk verði að gera það upp við sig
hvort því hugnist það fyrirkomulag.
Stétt á móti stétt
Hagsmunasamtök heimilanna hafa
gagnrýnt harðlega það fyrirkomu-
lag sem ríkisstjórnin hefur fest í lög.
Gagnrýnin hefur meðal annars beinst
að því að með þessu móti sé verið
að egna Íslendingum saman. Stétt-
ir sem berjist fyrir launahækkunum
njóti ekki stuðnings í samfélaginu
vegna þess að þá muni greiðslujöfn-
unarvísitalan hækka. Þetta geti skap-
að úlfúð.
Ingólfur tekur undir þetta. „Það
hlýtur að gerast. Þetta er bundið við
vísitölu sem breytist við launahækk-
anir, jafnvel þó þær gerist ekki nema
hjá hluta launamanna. Afborgun-
in hækkar jafnvel þó þú sitjir sjálfur
eftir,“ segir Ingólfur og bætir við að ef
við verðum svo heppin, eða óhepp-
in, eða atvinnuleysi hverfi, þá hækki
greiðslubyrði lánsins. „Það er því
spurning hvort þú eigir að óska þess
að atvinnuleysi verði mikið eða lítið.
Þetta er sérkennileg staða,“ útskýrir
hann.
Þeir sem velja greiðslujöfnun geta
sagt sig frá henni hvenær sem er. Sú
upphæð, sem safnast hefur upp á
jöfnunarreikninginn, bætist þá við
höfuðstólinn þannig að greiðslu-
byrðin hækkar enn frekar. „Það er
dýrt að vera fátækur í þessu sem
öðru. Þeir sem þurfa ekki á þessu að
halda eiga að segja sig frá þessu,“ ráð-
leggur Ingólfur lántakendum.
„Það er dýrt að vera fátækur“
Ingólfur segir að fólk sem
ráði við greiðslurnar
eigi að segja sig
frá greiðslujöfn-
un.
MyND RAkeL ÓSk
Jólablað DV
Stórglæsilegt og veglegt
sérblað um jólin fylgir DV
föstudaginn 27. nóvember.
Auglýsendur!
Pantið fyrir klukkan 16:00,
mánudaginn 23. nóvember
í síma 512 7050 eða í gegnum tölvupóst
á auglysingar@dv.is
Jólaskreytingar
Jólaförðun
Jólaspil
Jólaglögg
Kreppukransar
Jólauppskriftir
Jólaherbergi barnanna
Jólaföt
Jólagjöfin hennar
Jólagjöfin hans
:::
:::
:::
:::
:::
:::
:::
:::
:::
:::
Meðal efnis er:
Ásamt öllu hinu
sem fylgir jólahátíðinni.