Dagblaðið Vísir - DV - 25.06.2010, Blaðsíða 18

18 Úttekt 25. júní 2010 föstudagur
„Sæll Helgi minn ... ef þú snertir
Ólöfu aftur, þá muntu óska þess að
hafa aldrei fæðst.“ Á þessum orð-
um hófst frétt í DV um ofsóknir Páls
Þórðarsonar á hendur Helga Áss
Grétarssyni, stórmeistara í skák.
Páll er faðir þriggja barna Ólafar
Völu Ingvarsdóttur sem fór frá hon-
um og byrjaði með Helga Áss. Sjúk-
leg afbrýðisemi varð til þess að Páll
byrjaði að ofsækja Helga og Ólöfu
og var hann að lokum dæmdur
fangelsi.
Reglulega birtast fréttir um ein-
staklinga sem þurfa að sæta ofsókn-
um eltihrella og ofbeldismanna.
Söngkonan Björk Guðmundsdóttir
hefur til dæmis oftar einu sinni og
oftar en tvisvar þurft að þola slíka
áreitni og einu sinni ætlaði maður
að senda henni bréfasprengju. Eins
hefur Ragnheiður Clausen sagt frá
ofsóknum á hendur sér. Nú síðast
var greint frá því að Eivör Pálsdótt-
ir hefði óskað eftir nálgunarbanni á
íslenskan mann sem elti hana út um
allt og kom sér fyrir í tjaldi í garðin-
um hennar í Færeyjum. En ólíkt því
sem halda mætti verður venjulegt
fólk líka fyrir ofsóknum einstaklinga
sem eru þá helteknir af ást, sjúklega
afbrýðisamir eða vanheilir á geði.
Og þá er oft meira en lítið sem geng-
ur á. Eins og við fáum að heyra hér
aftar í greininni þegar nokkrir ein-
staklingar segja sögu sína.
Flestir áreittir af fyrrverandi
maka
„Svona mál koma alltaf upp öðru
hvoru og tengjast þá oft skilnaði
eða heimilisofbeldi,“ segir Björg-
vin Björgvinsson lögreglumaður.
En það að sitja fyrir einhverjum og
áreita hann er ekki refsivert athæfi
samkvæmt lögum. Í gagnagrunni
lögreglunnar er því erfitt að finna
upplýsingar um tíðni þessara mála,
sem falla oft undir brot á lögum um
ofbeldi, hótun, húsbrot, brot gegn
friðhelgi einkalífs, eignaspjöll og
fleira. Gróflega má áætla að fimm
slík mál hafi verið tilkynnt til lög-
reglunnar á höfuðborgarsvæðinu
árið 2009, þar sem um var að ræða
alvarlegar og ítrekaðar ofsóknir.
Ætla má að brotin hafi raunverulega
verið fleiri, en annaðhvort skráð
öðruvísi eða ekki verið tilkynnt.
Í flestum tilvikum var um að
ræða fyrrverandi maka eða ofsókn-
ir af hálfu fyrrverandi maka gegn
núverandi maka. Þessi mál tengd-
ust því oft heimilisofbeldismálum
og var í mörgum þeirra óskað eft-
ir nálgunarbanni í kjölfarið. Enda
leituðu um 30 konur til Kvennaat-
hvarfsins árið 2009 vegna ofsókna
og morðhótana og um 40 árið þar á
undan.
Af sömu ástæðum og lögreglan
gat Hulda Elsa Björgvinsdóttir hjá
ríkissaksónara ekki tekið saman
upplýsingar um tíðni þessara brota.
En hún hefur séð þetta í kynferðis-
brotamálum, þar sem menn hafa
brotist inn til kvenna og nauðgað
þeim. Í fáum málum samt. „En töl-
fræðinni yfir þetta er ábótavant og
sömuleiðis tölfræðinni yfir heimil-
isofbeldi. Það væri æskilegt að taka
þessi mál fastari tökum.“
Skemmdarverk á eignum
Karlar eru mun líklegri en konur
til að ofsækja fólk og þá aðallega
konur. Af 41 máli sem tekið var fyr-
ir í héraðsdómi á tímabilinu frá ár-
inu 2001–2008 var sett nálgunar-
bann á 39 karla og 2 konur. Aðeins
örsjaldan áreita karlar aðra karla
og þá yfirleitt vegna viðskipta eða
einhvers ágreinings. En konur eiga
það líka til, sjaldan samt, að áreita
aðrar konur eða karla. Þau mál eru
svo fá að það væri hægt að telja þau
á fingrum annarrar handar, segir
Björgvin. Þá eru það yfirleitt fyrrver-
andi makar að áreita gamla makann
sinn eða nýja makann hans. Eins og
í tilfelli Helga Áss.
Lögreglan hefur til dæmis fengið
ófá mál þar sem eltihrellirinn eyði-
lagði eignir þess sem fyrir áreitninni
varð. Rispaði bílinn, stakk í dekkin,
fiktaði í vélinni þannig að bíllinn
færi ekki í gang og því um líkt. Eins
hefur það komið fyrir að fólk fari inn
á heimili annaðhvort fyrrverandi
maka eða nýja makans. Yfirleitt í
annarlegu ástandi.
Útpæld hegðun
Flest þessara mála tengjast skilnaði
þar sem annar aðilinn er ósáttur. Þá
breytir það engu þótt fólk eigi börn
saman, það er engin hindrun fyrir
því að ofsækja fyrrverandi maka.
„Skilnaður er oft mesta áfall sem
manneskja lendir í. Fólk er misvel
í stakk búið til að takast á við slíkt
Finnst þér eins og það sé verið að horfa
á þig? Sumir búa við það að þeir eru
undir stöðugu eftirliti eltihrella, sem eru
ógnandi í fasi og valda ótta og vanlíðan
þess sem þarf að þola áreitnina. Samt
er það ekki lögbrot sem slíkt að áreita
annan einstakling og sjaldnast er nálg-
unarbanni beitt í þessum málum. Þessir
einstaklingar sem eru drifnir áfram af
afbrýðisemi og sjúklegri ástarþrá áreita
aðra af því að þeir komast upp með það.
Myndir Róbert Reynisson. Myndir eru sviðsettar
Sjúkleg þrá eftir áSt
Þetta býr í mann-skepnunni, heift,
hatur, öfund og afbrýði-
semi.
ingibjörg dögg kjartanSdóttir
blaðamaður skrifar: ingibjorg@dv.is