Dagblaðið Vísir - DV - 07.02.2011, Blaðsíða 22

22 | Nærmynd 7. febrúar 2011 Mánudagur
E
nginn hefur setið jafn lengi
við völd í Egyptalandi, síðan
Muhammad Ali Pasha var og
hét, og Hosni Mubarak. Áður
en hann lét að sér kveða í stjórn-
málum lands síns hafði hann, líkt
og fjöldi leiðtoga þessa heimshluta,
skapað sér feril innan hersins og
var yfirmaður egypska flughersins
frá 1972 til 1975. Árið 1975 söðlaði
Mubarak um þegar hann var skip-
aður varaforseti en árið 1981 dró til
tíðinda. Á hersýningu þann 6. októ-
ber 1981 var forseti landsins, Anwar
Sadat, ráðinn af dögum og fjórum
dögum síðar tók Mubarak við emb-
ætti forseta landsins og hefur ekki
sleppt valdataumunum síðan.
Snemma beygðist krókurinn
Muhammad Hosni Sayyid Mubarak
fæddist 4. maí 1928 í Kafr-El-Mes-
elha. Að loknu menntaskólanámi
snéri hann sér til herskólanna, fyrst
til herskóla Egyptalands og síðan
flugherskólans og útskrifaðist sem
flugmaður árið 1950.
Mubarak kom víða við sem flug-
maður í egypska flughernum en
einhvern tímann á sjötta áratug síð-
ustu aldar gerðist hann kennari í
akademíu egypska flughersins auk
þess sem hann hlaut frekari þjálfun
í Sovétríkjunum árin 1959 til 1961.
Hápunktur ferils Mubaraks inn-
an raða flughersins var þegar hann
var skipaður yfirmaður flughers-
ins og aðstoðarvarnarmálaráðherra
landsins árið 1972.
Neyðarlög og spilling
Sem fyrr segir hefur Mubarak verið
forseti Egyptalands síðan 1981, í um
þrjátíu ár, og stjórnað í skugga neyð-
arlaga sem hafa verið í gildi allar
götur frá 1967, að undanskildu átján
mánaða tímabili sem endaði með
morðinu á Sadat.
Lítil áhöld eru um að líf í skugga
neyðarlaga er engin lautarferð og
slík valdstjórn býður upp á spillingu
innan embættismannakerfisins og
skert mannréttindi almennings. Sú
hefur orðið raunin í Egyptalandi í
valdatíð Mubaraks.
Í innanríkisráðuneyti Egypta-
lands ku spilling hafa aukist verulega
þá áratugi sem Mubarak hefur verið
við völd. Til að tryggja viðvarandi
setu sína á forsetastóli hefur hann
hert tak sitt á stofnunum landsins og
hefur spilling haft í för með sér fang-
elsun pólitískra andstæðinga og að-
gerðasinna. Pólitískar skoðanir hafa
ráðið mannaráðningum á fjölmiðl-
um, í menntastofnunum og víðar.
Skert borgaraleg réttindi
Neyðarlögin heimila að borgaraleg
réttindi séu skert og ritskoðun sé
beitt. Strangt til tekið eru mótmæli
bönnuð og stjórnmálasamtök þurfa
viðurkenningu stjórnvalda. Talið er
að um 17.000 manns sitji í varðhaldi
vegna neyðarlaganna og að fjöldi
pólitískra fanga sé um 30.000.
Lögin heimila stjórnvöldum að
fangelsa fólk í ótakmarkaðan tíma,
fyrir nánast engar sakir, án þess að
þar komi réttarhöld við sögu.
Nú virðist sem egypska þjóðin
hafi fengið sig fullsadda af stjórnar-
háttum liðinna áratuga og hafa tug-
ir þúsunda fylkt liði á götum stærstu
borga landsins og krafist brotthvarfs
Mubaraks og lýðræðislegri stjórnar-
hátta. En Hosni Mubarak hefur ekki
setið með hendur í skauti, enda með
gráðu í hernaðarvísindum og ára-
tuga reynslu í pólitík.
Herkænska Hosnis
Í mótmælum undanfarinna daga
virðist sem herinn hafi haldið að sér
höndum að mestu leyti. Eitthvað
mannfall hefur verið, en lítið virð-
ist hafa verið um alvarlegar róst-
ur á milli andstæðinga forsetans og
stuðningsmanna.
Um tíma leit jafnvel út fyr-
ir að herinn væri fylgjandi þessum
sögulegu mótmælum. Því var ekki
að undra að Barack Obama, for-
seti einnar helstu bandalagsþjóðar
Egyptalands, Bandaríkjanna, bland-
aði sér í málið með þeim afleiðing-
um að Mubarak tilkynnti að hann
hygðist ekki bjóða sig fram til endur-
kjörs í kosningunum í september.
En þar með er sagan ekki öll, því
hann nánast skoraði þjóðina á hólm
með því að tilkynna að hann hygðist
sitja sem fastast í næstu níu mánuði.
Leiddar hafa verið að því líkur,
í ljósi viðbragða hersins – sem er
ómissandi í hverri byltingu – að
hann myndi jafnvel snúa baki
við æðsta yfirmanni sínum og að
Mubarak yrði fjarlægður úr embætti
með fulltingi vopnavalds.
Þögul viðurkenning
En Hosni Mubarak hefur ekki hald-
ið um stjórnartaumana í Egypta-
landi með silkihanska á höndunum
enda má segja að upphaf valdatíð-
ar hans hafi markast af ofbeldi og
hann sjálfur var aðeins steinsnar frá
springandi handsprengjum og vél-
byssuskothríð þegar forveri hans
var ráðinn af dögum.
Eitt af hans fyrstu verkum var að
uppræta þá sem stóðu að baki bana-
tilræðinu við Sadat og beitti hann
leyniþjónustu landsins óspart við
það.
Undir lok síðustu aldar hafði
Mubarak loks betur í baráttunni
við öflug íslömsk samtök sem stað-
ið höfðu að baki vopnuðum átökum
í fátækrahverfum Kaíró, morðum
á fjölda lögreglumanna og fjölda-
morðunum á hátt í sextíu ferða-
mönnum í borginni Luxor árið 1997.
Síðan þá hefur Mubarak óspart
notað múslímagrýluna til að rétt-
læta þá heljargreip sem hann hefur
haldið þjóðinni í – að sú óöld hæf-
ist að nýju ef hann, með fullri hörku,
tryggði ekki „röð og reglu“.
Samskipti hans við aðrar þjóðir
hafa jafnvel einkennst af þögulli við-
urkenningu erlendra sendifulltrúa
sem kjósa frekar að eiga samskipti
við áreiðanlegan einvald en horfa
upp á Egyptaland feta sömu stigu og
til dæmis Íran, eða steypast í borg-
arastyrjöld.
Ekki af baki dottinn
Þótt mótmæli liðinna daga hafi far-
ið friðsamlega af stað eru nú blikur
á lofti. Í viðtali við BBC sagði Tom
Porteous, forstjóri Human Rights
Watch-samtakanna í Bretlandi, að
kúgun og misþyrming hins opin-
bera kæmi nú „út úr pyntingaklef-
unum og út á göturnar“.
Fulltrúar erlendra fjölmiðla,
þeirra á meðal BBC og CNN, hafa
orðið fyrir ofsóknum og ofbeldi af
hálfu óeinkennisklæddra „hrotta“
sem styðja Mubarak. Íslenskur kvik-
myndatökumaður, Jón Björgvins-
son, fór ekki varhluta af því.
Því má ljóst telja að Hosni Muba-
rak sé ekki alveg af baki dottinn og
hefur hann vakið máls á afleiðing-
um þess ef hann léti af völdum of
skyndilega – Egyptaland gæti fallið í
hendur íslamskra öfgahópa.
n Enn getur brugðið til beggja vona
vegna krafna mótmælenda um að
Hosni Mubarak láti af embætti
n Mubarak segist „uppgefinn“ á að
vera forseti n Hefur gamla hauka úr
hernum næst sér n Segir að óreiða
skapaðist ef hann hyrfi á braut
Fæddur: 4. maí 1928 í Kafr-El-Meselha
Fullt nafn: Muhammad Hosni
Sayyid Mubarak
Eiginkona: Suzanne Mubarak
Börn: Alaa Mubarak og Gamal Mubarak
Trú: Súnní-múslími
n Hosni Mubarak hlaut Jawaharlal
Nehru-verðlaunin árið 1995 sem viður-
kenningu fyrir „… hans einstæða hlutverk
í að stuðla að stöðugleika og framförum
í landi sínu, að treysta málstað araba,
að vinna að friði og skilningi í heimshlut-
anum.“
n Hosni Mubarak er í 20. sæti hjá
Parade-tímaritinu á lista ársins 2009 yfir
verstu harðstjóra veraldar.
n Árið 2007 var reist minnismerki til
heiðurs Mubarak í Xirdalan í Aserbaídsjan.
Hosni Mubarak
ÞAULSÆTINN ÞJÓÐARLEIÐTOGI
„ Í viðtali við BBC sagði Tom Porteous, forstjóri
Human Rights Watch-samtakanna í Bret-
landi, að kúgun og misþyrming hins opinbera kæmi
nú „út úr pyntingaklefunum og út á göturnar“.