Dagblaðið Vísir - DV - 04.04.2011, Blaðsíða 3

Fréttir | 3Mánudagur 4. apríl 2011
„Ég tel að gjaldeyrishöftin verki eins og
lamandi hönd sé lögð á atvinnufyrir-
tækin. Þau skerða samkeppnisstöðu
þeirra og draga máttinn úr þeim,“ seg-
ir Ólafur Ísleifsson, lektor í hagfræði, í
samtali við DV. Áætlun Seðlabankans
og ríkisstjórnarinnar sem kynnt var
þann 25. mars um afnám gjaldeyris-
hafta hefur fengið misjafnar viðtökur.
Margir telja of mikið að framlengja
gjaldeyrishöftin til ársins 2015. Hafa
ýmsir aðilar innan viðskiptalífsins lýst
yfir vonbrigðum með það. Núverandi
lög um gjaldeyrishöft gerðu ráð fyrir
að þau yrðu felld úr gildi í ágúst næst-
komandi.
Að mati Ólafs gera gjaldeyrishöft-
in fyrirtækjum mun erfiðara um vik
við að efla starfsemi sína og minnka
möguleika þeirra til þess að bæta kjör
starfsfólks. „Höftin rýra þannig kaup-
máttinn. Á sína vísu varða gjaldeyr-
ishöftin veginn til fátæktar en ekki
hagsældar,“ segir hann. Með þessu á
Ólafur við að höftin geri það að verk-
um að fólk hefur minna á milli hand-
anna en ella.
Spáir höftum fljótlega aftur eftir
árið 2015
„Hættan til langs tíma er því sú að
vegna þess að við sækjumst ennþá í
erlent fjármagn þá munum við þurfa
gjaldeyrishöft á nýjan leik ekki löngu
eftir 2015,“ segir Ólafur Margeirs-
son hagfræðingur í pistli sem birtist á
fimmtudaginn á vefritinu Pressunni
um gjaldeyrishöftin. Ísland hafi ekki
verið laust við gjaldeyrishöft fyrr en
árið 1994 við innleiðingu EES-samn-
ingsins. Frjálst flæði fjármagns hafi
einungis staðið í 14 ár. „Miðað við
skuldastöðu landsins má satt best að
segja efast um að svo langur tími líði
eftir 2015 þangað til höftin eru komin
á nýjan leik,“ segir Ólafur í pistli sínum.
Sækja í erlent fjármagn
Hann telur vandamálið vera háa ávöxt-
unarkröfu íslenskra lífeyrissjóða sem
gera kröfu um 3,5 prósenta raunvexti
á ári og verðtryggingu. Það geri það að
verkum að Íslendingar sækist í erlent
fjármagn til þess að fá betri lánakjör.
Lausnina telur hann vera þá að leyfa
fyrirtækjum, heimilum og hinu opin-
bera að notast við íslenskt fjármagn
á viðráðanlegum vöxtum og án verð-
tryggingar. Þó ætti að verðtryggja sem
mest af skuldum hins opinbera.
„Skuldbreyting mun sjálfkrafa eiga
sér stað á erlendum og verðtryggðum
lánum með íslensku fjármagni þegar
slíkt verður mögulegt. Þegar það ferli
er langt komið má aflétta gjaldeyris-
höftum á mun auðveldari hátt og án
mikillar hættu á að þurfa að taka þau
upp aftur nokkrum árum síðar,“ segir
Ólafur Margeirsson í pistli sínum.
Skert starfsskilyrði fyrirtækja
Að mati Ólafs Ísleifssonar veldur óviss-
an um gjaldeyrishöftin því að starfs-
skilyrði fyrirtækja í atvinnurekstri á
Íslandi skerðast. „Þannig hafa þau
umtalsverð áhrif til að draga úr áhuga
erlendra aðila til að festa fé hér á
landi,“ segir hann. Íslendingar hafi þó
langa reynslu af haftabúskap. Rifjar
hann upp að með tilkomu Viðreisnar-
stjórnarinnar árið 1960 hafi höftum að
stórum hluta verið aflétt. „Þá var sem
þjóðarbúskapurinn leystist úr læðingi
og við tóku uppgangstímar í efnahags-
lífinu,“ segir hann.
Krónan festir höftin í sessi
Eins og áður var nefnt eru skiptar skoð-
anir um áætlanir Seðlabankans og
stjórnvalda um afnám gjaldeyrishafta.
Friðrik Sophusson, stjórnar formaður
Íslandsbanka, sagði á aðalfundi bank-
ans í vikunni að eitt mikilvægasta verk-
efnið núna væri að blása lífi í hluta-
bréfamarkaðinn. Það ætti að flýta fyrir
afnámi gjaldeyrishafta og koma í veg
fyrir fjármagnsflótta frá Íslandi.
Ólafur Ísleifsson telur að áætlun
Seðlabankans felist í því að festa höft-
in í sessi á komandi árum og jafnvel
um ókomna tíð svo lengi sem krónan
sé gjaldmiðill landsins. „Út af fyrir sig
má telja nöturlegt að peningamála-
yfirvöld lýsi áliti sínu á gjaldmiðlinum
með þessum hætti en skýrslu bankans
má einnig líta á sem hreinskilnislega
yfirlýsingu um að hann telji krónuna
ekki geta risið undir þeim kröfum sem
gerðar eru af alþjóðlegu viðskiptaum-
hverfi samtímans með markaðsverð-
myndun á verðmæti gjaldmiðla og
óheftum viðskiptum með gjaldeyri og
fjármagn,“ segir hann.
Forsenda stöðugleika
Paul Rawkins, forstjóri matsfyrirtæk-
isins Fitch Ratings, sagði eftir að Ólaf-
ur Ragnar Grímsson, forseti Íslands,
synjaði nýju Icesave-lögunum stað-
festingar öðru sinni, að mikilvægt væri
að leysa deiluna til að ná stöðugu efna-
hagsástandi. Eina leiðin til að koma á
stöðugu ástandi hér á landi í efnahags-
lífinu væri að leysa deiluna. Lausn
hennar væri meðal annars forsenda
þess að hægt væri að aflétta gjaldeyris-
höftunum. Nú er útlit fyrir að þeim
verði ekki aflétt fyrr en í fyrsta lagi árið
2015. Þá er fullyrt innan stjórnarflokk-
anna, eins og fram kom í helgarblaði
DV, að Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
verði áfram hér á landi falli Icesave-
málið í þjóðaratkvæðagreiðslu.
HÖFTIN
HAFA
AF ÞÉR
PENINGA
n Ólafur Ísleifsson telur gjaldeyrishöftin virka
sem lamandi hönd á fyrirtæki n Þau rýri
kaupmátt fólks n Ólafur Margeirsson telur
að ekki líði mörg ár frá afnámi hafta árið
2015 þar til þau verði tekin upp aftur„Höftin rýra þannig
kaupmáttinn. Á
sína vísu varða gjaldeyris-
höftin veginn til fátæktar
en ekki hagsældar.
Annas Sigmundsson
blaðamaður skrifar as@dv.is
Fljótt aftur höft Ólafur Margeirsson
hagfræðingur telur að stutt verði í að
gjaldeyrishöft verði tekin upp að nýju eftir
afléttingu árið 2015. Það sýni skuldastaða
landsins.
Festir höftin í sessi
Ólafur Ísleifsson, lektor í
hagfræði, telur að áætlun
Seðlabankans festi
gjaldeyrishöftin í sessi
um komandi ár svo lengi
sem krónan sé
gjaldmiðill Íslands.
vissu bankaráðsmenn og banka-
stjórar eða máttu vita að bankinn var
ógjaldfær... Með vísan til þess sem að
framan er vikið er ljóst að bankaráðs-
menn og bankastjórar LBI hafa sýnt
af sér saknæma háttsemi með því að
gera ekki ráðstafanir til að tryggja að
ekki væru greiddar úr bankanum svo
stórar fjárhæðir.“
Í bréfinu segir jafnframt að hin
meinta saknæma háttsemi stjórn-
enda Landsbankans felist meðal ann-
ars í meintum brotum á lögum um
hlutafélög, lögum um fjármálafyrir-
tæki og lögum um gjaldþrotaskipti
auk þess sem á þeim hvíli trúnaðar- og
eftirlitsskyldur sem þeir hafi brugðist:
„Bankaráðsmönnum og bankastjór-
um bar því við þessar kringumstæð-
ur að gefa þeim starfsmönnum bank-
ans, sem höfðu heimildir til að greiða
út verulega fjármuni, fyrirmæli um að
slíkar greiðslur skyldu ekki fara fram
nema með samþykki bankaráðs og
bankastjórnar.“
Telja má fremur ólíklegt að slita-
stjórnin og skilanefndin fari í mál
við alla þessa aðila sem fengu bréf
frá þeim. Þeir sem eru líklegastir til
að eiga yfir höfði sér málsókn eru
bankastjórarnir Halldór J. Kristjáns-
son og Sigurjón Árnason en báðir
voru þeir yfirheyrðir hjá sérstökum
saksóknara vegna þessara viðskipta
fyrr á þessu ári og sat sá síðarnefndi í
gæsluvarðhaldi í tengslum við rann-
sókn málsins. Þetta mun væntan-
lega skýrast von bráðar. Bankastjór-
arnir gætu því hugsanlega átt yfir
höfði sér málsókn frá ákæruvaldinu
og eins hugsanlega frá Landsbank-
anum sjálfum.
Íhuga málaferli fyrir
„saknæma“ hegðun