Dagblaðið Vísir - DV - 11.04.2011, Blaðsíða 14

Hellisbúafæði er matarstefna sem
á rætur sínar að rekja til Bandaríkj-
anna og var fyrst farið að fylgja henni
á áttunda áratug síðustu aldar. Stefn-
an gengur aðallega út á að fara aftur
til náttúrunnar í matarvali sínu og
líkja sem mest eftir því sem mann-
kynið borðaði hér á öldum fyrr. Það
hafa ýmis nöfn verið notuð yfir þess
konar matarstefnu svo sem stein-
aldarmataræði eða veiðimanna- og
safnaramataræði en fræðilega heit-
ið er þó paleo-fæði. Gunnar Nelson,
baradagaíþróttakappi, er einn þeirra
sem hefur fylgt þessari stefnu.
Lausir við lífsstílstengda
sjúkdóma
Hellisbúa- eða paleo-fæði byggir á því
að nútíma fólk sé erfðafræðilega séð til
þess fallið að borða eins og forfeðurn-
ir. Erfðamengi mannsins hefur lítið
sem ekkert breyst síðan hellisbúarnir
réðu ríkjum og því er þetta mataræði
kjörið fyrir heilbrigðan og góðan lífs-
stíl. Fylgjendur þessa mataræðis segja
að þeir sem neyti fæðu sem svipar til
hellisbúafæðisins séu að miklu leyti
lausir við lífsstílstengda sjúkdóma.
Einskonar leiðarvísir
„Ég fer eftir þessu að mestu leyti og
hef gert það í nokkur ár. Ég heyrði fyrst
um þetta fyrir allnokkru og fór þá að
viða að mér ýmsum fróðleik um „pa-
leo diet“. Það má segja að þegar ég var
um 19 ára fór ég að hugsa meira um
hvað ég lét ofan í mig og rakst á þetta.
Ég nota þetta þó mest sem eins konar
leiðarvísi,“ segir Gunnar Nelson bar-
dagaíþróttamaður.
Púslar í kringum það græna
Hann segir að mataræðið gangi að
vissu leyti út á að fara aftur til náttúr-
unnar eða að vera eins nálægt henni
og mögulegt er. Það sé helst græn-
meti, ávextir, kjöt, fiskur, egg og hnetur
sem maður borði þegar maður fylgir
paleomataræðinu. Hann reynir að
sneiða algjörlega hjá unnum kjötvör-
um og er á því að maður eigi að borða
sem mest af grænmeti. „Það fer vel í
mann og ég einblíni á létta og græna
fæðu og púsla svo í kringum það.“
Kenningar um mataræðið
Hann segir að það séu ákveðnar
kenningar fólgnar í mataræðinu svo
sem að maður eigi ekki að borða
mjölvörur, kartöflur, hrísgrjón og
mjólkurvörur. Ástæðan fyrir því sé að
við getum eiginlega ekki melt þessi
hráefni almennilega hrá. Kenning-
arnar séu þær að meltingarfæri okk-
ar séu ekki hönnuð fyrir þessa hluti.
Gunnar bendir einnig á að það sé allt
of mikið framboð af mjölvörum og ef
maður ætli að neyta þeirra þá skuli
gera það í lágmarki. Fólk borði allt of
mikið af hrísgrjónum og brauði og í
rauninni miklu meira en við ættum
að gera.
Fólk þarf að finna jafnvægið
Aðspurður hvort að hann finni mun
á sér eftir að hann fór að fylgja pa-
leo segir hann svo vera og mikil-
vægt sé að hafa jafnvægi á mataræð-
inu. „Ég finn mun á mér ef ég borða
hollt og ég er líka farinn að taka eftir
því hvaða áhrif mismunandi matvæli
hafa á mig.“ Gunnar segir að sum
matvæli hafi slakandi áhrif á fólk og
önnur meira eins og örvandi áhrif.
Hann er einnig sannfærður um að
ef maður borðar mikið af ákveðnum
fæðutegundum, hvað sem það er, þá
fari maður úr jafnvægi sem geti haft
afleiðingar.
Mataræðið má ekki stressa
Þótt Gunnar noti kenningar um pa-
leo-mataræðið sem leiðbeining-
ar segir hann að til sé fólk sem fylgi
því eins og Biblíunni. Sumir hafi
mikla trú á þessu og séu í rauninni
bókstafstrúarmenn þegar kemur að
matar æðinu. „Sjálfur tek ég stundum
tímabil þar sem ég fer mjög strangt
eftir þessu en mér finnst það kannski
ekki skipta öllu máli. Maður má ekki
verða stressaður yfir öllu sem maður
setur ofan í sig heldur verður mað-
ur að getað einnig slakað á. Það má
segja að það skipti máli hvað maður
setur ofan í sig í um það bil 90 pró-
sent af tímanum. Skúffukaka hjá
mömmu er alveg leyfileg inn á milli.“
Þekkjum áhrifin
Hann segir að frekar en að fylgja
leiðbeiningum of stíft eða kenning-
um paleo eigi fólk heldur að reyna
að gera sér grein fyrir því hvað það
borðar og hvaða áhrif það hafi á lík-
amann. Líkt og hann sjálfur, þá séu
margir sem stundi íþróttir og þurfi
að passa sig að vera ekki að rokka of
mikið í þyngd. Þá þurfi maður að vita
hvaða matvæli hafa áhrif og hvaða.
Við eigum að einbeita okkur að
matnum
Eins og fyrr segir þá fer Gunnar ekki
of bókstaflega eftir leiðbeiningum
um paleo og aðspurður hvort hann
noti skilningarvitin eins og mælt sé
með segist hann ekki gera það með-
vitað. Eitt gott ráð hafi hann þó til-
einkað sér og það sé sú regla að vera
í ró og næði þegar hann borðar.
„Maður á ekki að gera neitt annað
en að hugsa um matinn þegar maður
borðar. Það hefur þau áhrif að maður
meltir og nýtir hann betur. Ekki vera
í tölvunni eða í símanum á meðan
heldur einbeittu þér að því sem þú
ert að gera. Mér finnst það mjög rök-
rétt,“ segir hann.
Meiri vakning
Hann mælir eindregið með að þeir
sem hafi ekki kynnt sér paleo-fræðin
að geri það og prófi að fylgja þeim,
alla vega að mestu leyti. „Það er að
verða meiri vakning hér á landi. Ég
er alltaf að heyra meira og meira um
þetta og ég er sífellt meira spurður út
í paleo. Þetta er að verða vinsælla og
ég vil undirstrika að ef fólk áttar sig
á grundvallaratriðunum þá sé þetta
mjög jákvætt.
Tilbúið daginn
eftir
n Lofið fær hjólaverkstæðið Kría.
„Eftir ráðleggingar vina ákvað ég
að fara með reiðhjólið mitt í við-
gerð og leitaði til kriacycles.com. Ég
hringdi á undan mér og var tjáð að
það væri frekar mikið að gera,
en var sagt að koma með
hjólið engu að síður. Daginn
eftir var hjólið tilbúið og búið
að taka það í sund-
ur og herða, smyrja,
stilla gíra, rétta gjarðir,
skipta um ónýta teina.
Fyrir þetta borgaði ég
17.000 krónur og finnst
það vel þess virði því hjól-
ið er minn bíll.“
Umhverfismerki
Umhverfismerkingar hafa verið
töluvert í umræðunni undanfarið
og tekin hafa verið upp ný merki að
erlendri fyrirmynd. Tilgangur þess-
ara merkja er að upplýsa neytendur
um hvaða vörur séu umhverfisvænar
og hafi sem minnst áhrif á heilsuna
miðað við aðrar sambærilegar vörur.
Á nattura.is segir að umhverfismerk-
ing einstakrar vöru eða þjónustu sé
staðfesting þess að framleiðandinn
hafi uppfyllt fyrirfram skilgreind
skilyrði við framleiðslu vörunnar.
Þetta sé metið af óháðum úttektarað-
ila en ekki af fyrirtækinu sjálfu og
því sé mikilvægt að gera greinarmun
á vottuðu umhverfismerki og um-
hverfismerkjum framleiðenda.
Verðmerkingar
Nóatúns
n Lastið að þessu sinni fær Nóatún
í Austurveri en viðskiptavinur sendi
eftirfarandi orsendingu: „Nú þegar
það eru komin ný lög um verðmerk-
ingar á áleggi verð ég að fá að lasta
Nóatún. Ég fór þangað
um daginn og fannst
verðmerkingarnar á
áleggi og fyrirfram-
pökkuðum kjötvörum
alveg skelfilegar. Ég
veit ekki hvernig þetta
er í öðrum búðum Nóatúns
en væntanlega er það eins.“
SENDIÐ LOF EÐA LAST Á NEYTENDUR@DV.IS
LOF&LAST
Skráargatið væntanlegt „Neytendasamtökin eru mjög bjartsýn á
að Skráargatið verði fljótlega innleitt hér á landi enda erfitt að sjá hvað mælir gegn
því,“ segir á heimasíðu samtakanna. Þar segir að nýverið hafi þingsályktunartillaga
um merkið Skráargatið verið samþykkt á þingi og málið hafi í framhaldinu verið sent
landbúnaðar- og sjávarútvegsnefnd. Samtök, stofnanir og ýmsir hagsmunaaðilar munu
nú senda inn umsagnir. Í umsögn samtakanna segir að ástæðan fyrir því að Neytenda-
samtökin hafi lagt áherslu á innleiðingu Skráargatsins sé að merkið auðveldi neytendum
að velja hollan mat. Settar séu ákveðnar kröfur um magn sykurs, fitu, salts og trefja og
einungis hollustu matvörurnar, eða sú hollasta, í hverjum flokki fái að bera merkið.
14 | Neytendur Umsjón: Gunnhildur Steinarsdóttir gunnhildur@dv.is 11. apríl 2011 Mánudagur
E
ld
sn
ey
ti Verð á lítra 235,4 kr. Verð á lítra 239,3 kr.
Bensín Dísilolía
Verð á lítra 235,2 kr. Verð á lítra 239,1 kr.
Verð á lítra 236,8 kr. Verð á lítra 239,7 kr.
Verð á lítra 235,1 kr. Verð á lítra 239,0 kr.
Verð á lítra 235,2 kr. Verð á lítra 239,1 kr.
Verð á lítra 235,4 kr. Verð á lítra 239,3 kr.
Algengt verð
Almennt verð
Algengt verð
Akureyri
Melabraut
Algengt verð
„Ég finn mun á mér
ef ég borða hollt
og ég er líka farinn að
taka eftir því hvaða áhrif
mismunandi matvæli
hafa á mig.
n Kenningar um heilbrigt mataræði og hvernig sé hægt að grennast eru á hverju strái
n Sumir hafa kosið að hverfa aftur til matarvenja frummannanna n Einn ástsælustu
íþróttamanna landsins fylgir að mestu leyti matarstefnu sem er kennd við hellisbúa
AFTUR TIL NÁTTÚRUNNAR
Gunnhildur Steinarsdóttir
blaðamaður skrifar gunnhildur@dv.is
Hellisbúafæði
Það eru heilmargar heimasíður sem eru tileinkaðar paleo eða hellisbúafæði þar sem
hægt er að nálgast upplýsingar af ýmsu tagi. Á einni þeirra er rætt um hvernig við
eigum að borða matinn og segir að mikilvægt sé að finna nándina við matinn. Eftir-
farandi upplýsingar eru af cavemanpower.com.
Finndu lyktina af matnum
Dragðu djúpt að þér ilminn af því sem þú ert að fara að borða. Leyfðu skilningarvitum
þínum að vera leiðbeinandi þinn; hvernig lyktar maturinn? Illa? Vel? Á endanum
munt þú læra að finna lykt af lífskraftinum í fæðunni.
Borðaðu með höndunum
Upplifðu hvernig það er að snerta matinn. Hvernig er snertingin? Náttúruleg?
Hnífapör voru fundin upp til að geta borðað heitan mat og það er hægt að segja að
þau ræni okkur snertingunni við matinn. Við erum eina dýrategundin sem fjarlægir
sjálf okkur frá matnum á þennan hátt. Snertu því matinn þegar þú getur.
Skoðaðu matinn
Skoðaðu matinn vel. Hvernig lítur hann út? Er hann girnilegur? Það mun koma þér á
óvart hvað okkur finnst óhollur matur líta vel út í fyrstu en örvæntið ekki því þetta er
nútímaheilkenni okkar. Á endanum muntu elska sjónina af spergilkáli, fiski og öðrum
mat sem er hollur fyrir líkamann.
Bragðaðu á matnum
Njóttu fyrstu bitanna, lokaðu augunum og reyndu að sjá fyrir þér bragðið. Hvernig
lætur þetta þér líða? Reyndu að sjá fyrir þér næringuna og lífskraftinn sem streymir
inn í líkama þinn.
Daðraðu við matinn
Oft hefur verið sýnt fram á að fólk noti mat sem huggun og sannarlega er hægt
að tengja tilfinningar við mat. Það er því einfalt að virkja tilfinningalegt samband
við matinn á heilbrigðan hátt. Líttu á það að borða sem samband; nærir maturinn
þig? Hjálpar hann til við að láta þér líða vel? Er þetta einnar nætur gaman (pítsa)
eða langtímasamband (grænmeti)? Hvernig er samband þitt við mat og hvaða
einkennum hans laðast þú að?
Þetta snýst allt um nánd við matinn!
Matur er lífið. Gleðstu yfir honum! Berðu virðingu fyrir honum, láttu þér þykja vænt
um hann og taktu á móti þessari gjöf sem er uppspretta óendanlegrar hamingju ef
hún er rétt notuð. Vertu náinn matnum og einblíndu á hann sem kraftaverk. Taktu
honum fagnandi eins og dýrin gera.
Hugmyndafræðin að baki fæðinu
Hellisbúafæðið líkir eftir því fæði sem hvert mannsbarn borðaði á jörðinni fyrir um
það bil 500 kynslóðum. Þessi fæða sem samanstendur af ferskum ávöxtum, græn-
meti, kjöti og fiski er uppfull af hollum næringarefnum sem stuðla að betra heilsufari
og bættari lífsgæðum, má þar nefna trefjar, andoxunarefni, vítamín og omega 3.
Með því að neyta þessarar fæðu er sneitt hjá unnum sykri, hveiti, transfitum, salti og
ýmiss konar unnum matvörum sem stuðla að þyngdaraukningu, hjartasjúkdómum,
sykursýki og fjölda annarra sjúkdóma. Hugmyndafræði hellisbúafæðisins hvetur
einnig fólk til að skipta mjólkur- og kornvörum út fyrir ferska ávexti og grænmeti sem
eru næringarríkari og að sjálfsögðu, algjörlega óunnin matvara.