Dagblaðið Vísir - DV - 05.08.2011, Qupperneq 26

A
lvarleg hungursneyð ríkir í
Afríku. 11 milljónir manna
þurfa bráðnauðsynlega á hjálp
að halda, þar af 700.000 börn
sem gætu dáið vegna vannæringar.
Ástandið versnar stöðugt og hjálpar­
samtök hafa sent út neyðarkall. Á
meðan er fimm hundruð svínum
slátrað á Íslandi til að þurrka út sam­
keppnisaðilann.
Einum þriðja af matvælafram­
leiðslu heimsins er hent, eða um 1,3
billjónum tonna af mat á ári, sam­
kvæmt Sameinuðu þjóðunum. Mat­
vælum er fleygt á framleiðslustigi, við
flutninga, á mörkuðum, í verslunum
og inni á heimilum. Ástæðurnar eru
margvíslegar, of mikið er framleitt,
verðið er of lágt og matvælin uppfylla
ekki útlitskröfur neytenda. Ávextir og
grænmeti þykir ólögulegt og brauð­
endar ógirnilegir. Og núorðið kunna
fæstir að kaupa inn samkvæmt þörf­
um fjölskyldunnar.
Aðeins þyrfti að nota einn fjórða af
því sem hent er í Bandaríkjunum og
Evrópu til að fæða alla þá sem svelta
víða um heim, sem telja um einn
milljarð manna. Þessi fjörutíu millj­
ón tonn sem enda í ruslinu í Banda­
ríkjunum einum saman myndu líka
duga til. Og vatnið sem er notað í að
rækta óþarfa matvæli gæti dugað fyr­
ir heimilishald hjá níu milljörðum
manna. Með neyslusamfélaginu,
sem er drifið áfram af græðgi, ofur­
skömmtum og tískustraumum, hef­
ur okkur tekist að nota einn þriðja
af auðlindum jarðar á þrjátíu árum.
Við höfum eytt þrjátíu prósentum
af skógum jarðar, 25 prósentum af
jarðvegi, helmingi olíunnar og fos­
fats. Tuttugu og fimm prósent spen­
dýra eru á hættulista og þúsundir teg­
unda deyja út á hverju ári. Vistkerfi á
landi og í höfum eru í hættu. Vegna
ofneyslu.
Íslendingar hafa lengi haldið því
fram að þeir séu umhverfisvæn þjóð.
Þeir séu svo tengdir náttúrunni. En
samkvæmt dr. Kristínu Völu Ragn­
arsdóttur, forseta verkfræði­ og nátt­
úruvísindasviðs HÍ, á það ekki við rök
að styðjast. Vill hún meina að með
amerískum lífsstíl þyrftum við fimm
plánetur til að lifa af ef svo fer sem
horfir, þrjár fyrir lífsstíl Evrópubúans
en 21 fyrir lífshætti Íslendinga.
Endurvinnslu á Íslandi er líka
verulega ábótavant. Í fréttum í vik­
unni kom fram að Íslendingar end­
urvinna ekki nema hluta þeirra um­
búða sem Evrópulöggjöfin tilgreinir.
Mörður Árnason, formaður um­
hverfisnefndar Alþingis, tók það þó
fram að gæta þyrfti að því að endur­
vinnslan yrði ekki of dýr fyrir neyt­
endur. Það er áhugavert viðhorf í
ljósi þess hvað það kostar jarðarbúa
að keyra samfélög áfram á neyslu og
framleiðslu.
Á rúmum fimmtíu árum hafa
menn breytt vistkerfum heims
meira en á nokkru öðru skeiði í
sögu mannkyns samkvæmt úttekt
Sameinuðu þjóðanna. Eyðing
búsvæða, ósjálfbær nýting auðlinda,
loftslagsbreyting og mengun eru
á meðal þess sem veldur. Nú er
kannski kominn tími til að staldra
við og skoða hvað það er sem við
raunverulega þurfum og leita leiða
til að bæta úr þessu ástandi.
Benti Mörður líka á að sveitar­
félögin þyrftu að standa sig betur,
þar á meðal Reykjavík. Borgarstjórn
gæti tekið Fljótsdalshérað sér til fyr­
irmyndar með þriggja tunnu kerfi
fyrir íbúa, þar sem eitt ílát er fyrir al­
mennt sorp, eitt fyrir flokkað sorp og
eitt fyrir lífrænt sorp. Flokkaða sorpið
er flutt til endurvinnslu, það lífræna
til moltugerðar, sem hægt er að nýta
við uppgræðslu og gróðursetningu,
en almenna sorpið er það eina sem
er urðað. Fyrirkomulagið er Fljóts­
dalshéraði til hróss og væri óskandi
að Reykjavíkurborg tæki þetta kerfi
upp. Það ætti ekki aðeins að vera á
heimilum fólks heldur einnig á öll­
um leikskólum og grunnskólum svo
börnin læri strax á unga aldri að end­
urvinna, að við borgum fyrir neysl­
una og að í ruslinu felist verðmæti.
26 | Umræða 5.–7. ágúst 2011 Helgarblað
tryggvagötu 11, 101 reykjavík
Útgáfufélag: Dv ehf.
Stjórnarformaður:
Lilja Skaftadóttir
Ritstjórar:
jón trausti reynisson, jontrausti@dv.is
og reynir traustason, rt@dv.is
Fréttastjóri:
Ingi Freyr vilhjálmsson, ingi@dv.is
Umsjón helgarblaðs:
Ingibjörg Dögg kjartansdóttir, ingibjorg@dv.is
Umsjón innblaðs:
Ásgeir jónsson, asgeir@dv.is
DV á netinu: dv.is
Aðalnúmer: 512 7000, Ritstjórn: 512 7010,
Áskriftarsími: 512 7080, Auglýsingar: 512 7050.
Smáauglýsingar: 512 7004.
Umbrot: Dv. Prentvinnsla: Landsprent. Dreifing: Árvakur.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins
á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð.
verðmætin í ruslinu
Leiðari Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir blaðamaður skrifar.
Bókstaflega
Stríð Ögmundar
n Ekkert lát er á stríðsátökum Ög-
mundar Jónassonar innanríkisráð­
herra og Steingríms J. Sigfússonar
fjármálaráðherra
innan Vinstri­
grænna. Hermt
er að ískuldi ríki
á milli þeirra
þótt sólin nái
stöku sinnum
að brjótast fram.
Stærstu átökin
milli þeirra nú
um stundir eru um nýtt fangelsi
sem Ögmundur vill ólmur byggja.
Steingrímur er aftur á móti á þeirri
línu að nota húsakost sem er til
staðar eins og í Víðinesi. Einhverjir
spá því að lokauppgjör milli turn­
anna tveggja sé óumflýjanlegt. Þar
sé aðeins spurning um kjark Ög­
mundar til að taka formannsslag.
Bjarna Ben hótað
n Hatursvefurinn amx.is sendi
Bjarna Benediktssyni, formanni Sjálf­
stæðisflokksins, viðvörun á dög­
unum í gegn­
um svokallað
fuglahvísl, sem
fullyrt er að Björn
Bjarnason, frændi
Bjarna, skrifi
ásamt fleirum.
Þar er velt upp
þeim möguleika
að formaðurinn
fái mótframboð í haust. Það velti þó
á því hversu skýr Bjarni verði í and­
stöðu sinni við ESB eða hvort „ískalt
hagsmunamat“ verði látið ráða för
og gengið þannig gegn landsfundi.
Í lokin kemur hótunin um að ef ná­
hirðin ráði ekki verði stofnaður nýr
flokkur á hægri vængnum og þá lík­
lega undir forsæti Davíðs Oddssonar.
Dylgjur Eiríks
n Hannes Hólmsteinn Gissurarson
prófesor lenti í klóm þess alræmda
blaðamanns Pressunnar, Eiríks Jóns-
sonar, á dögun­
um. Tilefnið var
Hinsegin dagar.
Vildi Eiríkur fá
að vita hvort
Hannes ætlaði
að mæta í Gay
Pride­gönguna.
Tilgangurinn var
augljóslega sá
að koma höggi á prófessorinn með
dylgjuskrifum. Viðbrögðin létu enda
ekki standa á sér í athugasemdum
við umfjöllunina. Einhverjir rifjuðu
upp feril Eiríks í fjölmiðlum sem þeir
töldu vera nálægt botninum.
Atli horfinn
n Órólegi þingmaðurinn Atli Gísla-
son hefur verið sem týndur og tröll­
um gefinn frá því hann kom Geir H.
Haarde, fyrrver­
andi forsætis­
ráðherra, fyrir
landsdóm. Atli
sagði sig úr þing­
flokki VG ásamt
Lilju Mósesdóttur
og Ásmundi Daða
Einarssyni. Síðan
hefur ekkert af
honum heyrst opinberlega. Ein­
hverjir telja að hann sé um það bil
orðinn fráhverfur þingmennsku.
Sandkorn
B
yggðastofnun er á meðal
merkari fyrirbæra Íslandssög­
unnar. Þar er gjarnan flækju­
stig langt yfir því sem þekk­
ist. Boðleiðir hafa verið langar og
algengt er að stofnunin vinni gegn
byggð og mætti því gjarnan heita
óbyggðastofnun.
Þ
etta sést glöggt ef litið er til
þess litla þorps Flateyrar á
Vestfjörðum. Þar varð það
áfall að kvóti var seldur með
þeim afleiðingum að hjól atvinnu­
lífsins hættu að snúast. Fólkið hafði
ekki vinnu. Þá kom eðlilega til kasta
Byggðastofnunar sem náði að koma
að málum með flækjustigi sínu. Fyr­
irtækinu Lotnu voru fengnir lyklar að
vinnsluhúsum og því afhentur bátur
til veiða. Kaupsamningur var undir­
ritaður. Nokkrum mánuðum seinna
komst flækjufótur Byggðastofnunar
að því að rangir menn hefðu hreppt
gæðin. Það var því hafist handa við
að semja við fyrirtækið Toppfisk. En
þá kom babb í bátinn. Lotnumenn
neituðu að skila bátum og húsakosti
og héldu fast um lyklana. Þannig er
þetta ennþá nema að Toppfiskur er
hættur við að hefja vinnslu.
E
n mál eru ekki alltaf svona flók­
in hjá Byggðastofnun. Þar inn­
an dyra er sem grár köttur gam­
all ráðherra, Sturla Böðvars son,
sem situr í stjórn. Sturla hefur innleitt
splunkunýja starfshætti. Í stað þess
að vera stöðugt að semja við óskyld­
an aðila hefur hann ákveðið að vera
báðum megin við borðið og einfalda
allt. Sturla var gerður að stjórnarfor­
manni ævintýrafyrirtækisins sem er
að stofnsetja ökugerði í hrauninu á
Reykjanesi. Sturla stjórnarformað­
ur samdi síðan við Sturlu stjórnar­
mann í Byggðastofnun um
200 milljóna króna lán í
þágu þess verkefnis að
efla byggð í hrauninu.
Þarna eru engin vanda­
mál eins og gerist á Flat­
eyri þar sem þrír þurfa að
semja. Ökugerðið í hrauninu rís með
ógnarhraða og þar er enginn vafi á
því hver fer með lyklavöld og stýrir
lánveitingum og lántökum.
Þ
essi einföldun verkferla hjá
Byggðastofnun er hluti af
stóru verkefni sem innan­
dyra kallast „Sturlun Byggða­
stofnunar“. Þetta snýst í stuttu máli
um að hafa alla samningagerð sem
einfaldasta og útrýma sem kostur
er flækjustiginu. Pattstaða eins og
á Flateyri mun aldrei aftur koma
upp þegar stjórnir stofnunarinn­
ar og viðskiptavina hafa verið sam­
þættar eins og gerðist með ökugerð­
ið í eyðihrauninu. Aðgerðin Sturlun
Byggðastofnunar er til fyrirmyndar
og eftirbreytni fyrir allar opinberar
stofnanir.
opinber sturlun
Svarthöfði
„Við erum mjög
svipuð. Ég fékk
bæði kostina og
gallana.“
n Gréta Morthens, dóttir Bubba, segist
lík karli föður sínum. – DV
„Þetta er fyrir
neðan allar
hellur. Það eru
of margir leik-
menn sem þurfa að
fara að hugsa sinn gang.“
n Ólafur Þórðarson var brjálaður út í
Fylkismennina sína sem töpuðu 1–3 gegn
íBv í Pepsi-deildinni. – fotbolti.net
„Nú erum við bara
á leiðinni í sjón-
varpið og ég er
með aflitað hár
og allir halda að ég
sé orðinn geðveikur.“
n rapparinn og grínarinn Dóri DNA
þurfti að aflita á sér hárið fyrir sjónvarps-
þátt Mið-íslands. – Fréttablaðið
„Sævar Ciesielski
var meiri maður
en flestir þeir
sem hreykja sér
hærra.“
n Fræðimaðurinn og stjórnlagaráðsmeð-
limurinn Illugi Jökulsson bar vin sinn
Sævar Ciesielski til grafar og sagði hann
ódeigan baráttumann fyrir réttlæti. –
Bloggsíða Illuga á Eyjunni
N
ú er lokið hinni árlegu eld­
messu Eyjamanna, þar sem
Árni Johnsen fær óáreittur
að nauðga eyrum sukkaðra
samkomugesta. Og þrátt fyrir að
Árni sé (í þetta skiptið) ekki kærð­
ur fyrir spjöll sín, berast lögreglu
alltaf kærur frá konum sem vilja
meina að þeim hafi verið nauðgað.
Þessar konur eiga það þó sameigin­
legt með flestum öðrum íslenskum
konum, í svipuðum sporum, að mál
þeirra verða látin niður falla. En ef
heppni stýrir því svo, að karlpungar
fái dóm, mega konurnar þó vart eiga
von á bótum. Ja, ekki nema þær státi
af þeirri lukku að hafa verið nauðg­
að af guðsmanni; þá hleypur þjóð­
kirkjan til og borgar fyrir dráttinn.
Fórnarlömb óréttlætis eiga það
sameiginlegt að gerandinn er sá
sem fær fullnægingu illkvittni sinn­
ar. Og svo kemur að því að bolurinn
metur rétt og rangt. En þá fyrst fara
málin að verða óskýr, því heimskan
hefur völdin.
Síðustu dagana hef ég lesið á net­
inu orð fólks sem hefur sagt sem svo,
að við Íslendingar gætum losnað við
alla hvítflibbaglæpi og yfirstéttar­
misrétti ef við værum svo lánsöm
að eiga svo hugdjarfan starfsmann
dómstóls götunar, einsog Norð­
menn státa af. Breiðavíkurdrengur­
inn norski, sem í níu ár, skipulagði
ódæði sitt, nýtur í dag meðaumk­
unar vegna þess að hann er líklega
skápahommi, tölvuleikjafíkill og
hefur aldrei kynnst föður sínum.
Við eigum semsagt boðbera
ranglætis sem lofa níðingsverk, á
þeirri forsendu, að farga beri þeim
sem fegurðinni spilla. Ég sé fyrir
mér krúnurökuð illmenni, sverjandi
nýnasisma hollustu sína. Og við­
bjóðurinn vex í skjóli heimsku, hé­
góma, þjóðrembu og einstaklings­
upphefðar.
Ýmsum mannanna verkum verð­
ur aldrei lýst með viðeigandi hætti.
Þau eru á svo háu eða svo lágu plani
að orð og hugsun ná ekki að dekka.
Oftast er hryllingurinn byggður á
hreinni og tærri græðgi, aumum
ótta eða fullkominni vanþekkingu.
Ótti við aðrar þjóðir, ótti við yfirvald
í formi trúarskoðana, ótti við að
einstaklingurinn verði undir í stríð­
inu við fjöldann, óttinn við að við­
urkenna heimsku sína. Menn óttast
jöfnuðinn, útlendingana, múslim­
ana; framkvæmdavaldið, löggjafar­
valdið, dómsvaldið, fjölmiðlavaldið
og peningavaldið. En innst inni vita
sköllóttar fjallkonur allra þjóða, að
það er sama hvernig við óttumst í
þágu óttans; einn góðan veðurdag
átta íbúar Jarðarinnar sig á því, að
við erum öll, ein og sama þjóðin.
Óttinn brýnir öll sín tól,
hans ógn er slæmt að mæta
en vonin getur veitt þeim skjól
sem vilja heiminn bæta.
Skáldið skrifar
Kristján
Hreinsson
Sköllótta fjallkonan
„Fórnarlömb órétt-
lætis eiga það
sameiginlegt að gerand-
inn er sá sem fær full-
nægingu illkvittni sinnar.
„Matvælum er fleygt
á framleiðslustigi.