Dagblaðið Vísir - DV - 23.09.2011, Síða 40

40 | Minning Umsjón: Kjartan Gunnar Kjartansson kjartan@dv.is 23.–25. september 2011 Helgarblað
G
estur var Dalamaður, fædd-
ur í Litla-Galtardal á Fells-
strönd, sonur Guðfinns
Jóns Björnsson-
ar, bónda í Litla-
Galtardal, og k.h., Sigur-
bjargar Guðbrandsdóttur
húsfreyju, af Ormsætt.
Meðal margra systkina
Gests var Björn íslens-
kuprófessor, faðir Fríðu,
blaðamanns og lengi
framkvæmdastjóra
Blaðamannafélags Ís-
lands, en systir Gests
var Björg Þuríður, móð-
ir Guðfinnu Ragnarsdóttur
menntaskólakennara.
Gestur var bóndi í Litla-Galt-
ardal og síðar að Ormsstöðum á árun-
um 1933–1943. Hann gegndi þá fjölda
trúnaðarstarfa fyrir sína sveit, var m.a.
oddviti hreppsnefndar og formaður
ungmennafélagsins Vonar.
Gestur flutti til Reykjavíkur á stríðs-
árunum, var afgreiðslustjóri Alþýðu-
blaðsins frá 1945, síðan blaðamaður
þar um árabil og loks prófarkalesari.
Gestur var prýðilega skáldmæltur.
Hann sendi frá sér ljóðabækurnar
Þenkingar, 1952; Lék ég mér í túni,
1955; Undir því fjalli, 1976;
Hundrað skopkvæði, 1977,
og Undir Öræfahimni,
1978. Þá orti hann eitt
sinn ávarp Fjallkon-
unnar fyrir þjóðhátíð
í Reykjavík. Auk þess
orti hann í um tíu ára
skeið í Alþýðublaðinu
undir dulnefninu
Lómur. Þekktasta
kvæði hans er líklega Í
grænum mó, sem Ellý
Vilhjálms söng við gull-
fallegt lag Sigfúsar Hall-
dórssonar.
Þá var Gestur mikill
áhugamaður um ferðalög og úti-
vist, var lengi fararstjóri og frammá-
maður hjá Ferðafélagi Íslands, rit-
aði fjölda greina í tímarit og Árbók
Ferðafélagsins og dvaldi löngum í
Þórsmörk, ásamt Matthíasi, bróð-
ur sínum, sem þar safnaði jurtasýn-
um.
S
igríður fæddist í Reykjavík
og ólst þar upp. Hún lauk
prófum frá Kvennaskólan-
um í Reykjavík 1937, sótti
námskeið í tungumálum og
bókfærslu á árunum 1937–41, lauk
íþróttakennaraprófi frá Íþróttakenn-
araskólanum á Laugarvatni 1942,
stundaði nám í stærðfræði, efna-
fræði og ensku við University High
School í Berkley í Kaliforníu og lauk
þar prófum 1943, stundaði nám
við University of California í Berk-
ley í líkams- og uppeldisfræði og
kennararéttindanám í heilsufræði,
íþróttafræðum og dansi og lauk það-
an BA-prófi og kennaraprófi 1946
og MA-prófi í íþróttakennslufræði,
dansmennt og listdanssköpun 1947,
stundaði síðar nám við State Univer-
sity of New York í Buffalo, í uppeldis-
og kennslusálarfræði, lauk þaðan
Me.D.-prófi 1968 og doktorsprófi
1974 auk þess sem hún sótti fjölda
námskeiða sem lúta að kennslu,
rannsóknum í menntasálarfræði og
dansi.
Sigríður stundaði verslunar- og
skrifstofustörf í Reykjavík á árun-
um 1937–41, var íþróttakennari við
Laugarnesskólann í Reykjavík 1942–
43, kennari við Íþróttakennaraskóla
Íslands 1947–51, stundakennari við
Kennaraskóla Íslands 1948–51, fast-
ur kennari þar 1951–74 og prófessor
í uppeldissálarfræði við Kennarahá-
skóla Íslands um áratuga skeið.
Sigríður var fyrsti forstöðumað-
ur Rannsóknarstofnunar uppeldis-
og menntamála Kennaraháskóla Ís-
lands og Háskóla Íslands árið 1983.
Að loknum löngum starfsferli við
Kennaraháskólann hóf Sigríður að
sinna af mikilli eljusemi, sínu helsta
áhugamáli frá 1950, söfnun og skrán-
ingu á dönsum og söngleikjum. Hún
vann ötullega að varðveislu þess
mikla menningararfs sem fólginn
er í sögu dansiðkunar á Íslandi frá
upphafi byggðar, en auk fjölda rita
Sigríðar um sálfræði, uppeldis- og
kennslufræði og dansmenntir, má
nefna rit hennar, Gömlu dansarnir
í tvær aldir, útg. 1994, og Íslenskir
söngdansar í þúsund ár – Andblær
aldanna, útg. 2010, en þar er rakin
saga söngdansa á Íslandi og þeir birt-
ir með dansskýringum, ásamt nótum
og textum ljóðanna.
Sigríður starfaði á yngri árum
með íþróttafélaginu Ármanni og tók
þátt í fjölda sýninga félagsins, innan-
lands og utan, m.a. í Stokkhólmi
1939. Hún stjórnaði síðar fimleika-
flokkum ÍR og fór með sýningar-
flokka félagsins m.a. til Stokkhólms,
1949, og til London, 1957.
Þá stofnaði hún Þjóðdansafélag
Reykjavíkur 1951, var formaður þess
fyrstu tíu árin og kenndi þar dansa og
setti upp danssýningar í marga ára-
tugi, innanlands og utan. Auk þess
átti hún frumkvæði að stofnun Ís-
lenska dansfræðafélagsins 1998 og
sat um skeið í stjórn Rannsóknar-
stofnunar Norðurlanda um þjóð-
dans, frá stofnun 1978.
Sigríður var m.a. formaður
kvennadeildar Íþróttakennarafélags
Íslands, sat í stjórn alþjóðasam-
bands líkams- og uppeldisfræðinga
1949–63 og var formaður þess um
skeið, sinnti ýmsum trúnaðarstörfum
á vegum Kennaraskólans og Kenn-
araháskóla Íslands, var stofnfélagi í
Sor optimistaklúbbi Reykjavíkur, for-
maður klúbbsins um skeið og sendi-
fulltrúi Soroptimistasambands Ís-
lands á Evrópuþingi, var fulltrúi á
fjölda þinga og ráðstefna á vegum
Kennaraháskóla Íslands, var stofn-
félagi Delta Kappa Gamma á Ís-
landi, alþjóðlegra samtaka kvenna í
fræðslu- og menningarstörfum árið
1975 og forseti landssambands DKG
1989–91 auk þess sem hún var fulltrúi
Evrópu í stjórn alþjóðasamtaka DKG
um skeið.
Sigríður var heiðursfélagi Delta
Kappa Gamma og heiðursfélagi Sor-
optimistaklúbbs Reykjavíkur, var
sæmd gullmerki ÍSÍ og fálkaorðunni
fyrir störf að uppeldis- og kennslu-
málum, 1990, og var sæmd heiðurs-
doktorsgráðu State University of New
York í Buffalo 1991, auk fjölda annarra
viðurkenninga.
Sigríður settist aldrei í helgan
stein en hún var að vinna við leið-
réttingar á handriti að næstu dans-
bók sinni, kvöldið sem hún lést. Hún
missti eiginmann sinn langt um aldur
fram, árið 1963, og ól því ein upp börn
sín lengst af, á hlýju og kærleiksríku
heimili sínu.
Fjölskylda
Sigríður giftist 21.12. 1947, Hjörleifi
Baldvinssyni, f. 7.3. 1918, d. 21.6. 1963,
prentara og iðnskólakennara. Hann
var sonur Baldvins Sigurðssonar, út-
vegsb. á Eiði á Seltjarnarnesi, og k.h.,
Sigríðar Sakariu Kristjánsdóttur hús-
freyju.
Börn Sigríðar og Hjörleifs eru Dag-
mar Vala Hjörleifsdóttir, f. 25.3. 1951,
líffræðingur og dýralæknir, búsett í
Kópavogi, gift Halldóri Jónssyni lækni
og eru börn þeirra Hjörleifur, Þórhild-
ur og Sigurþór.
Sigríður Hjörleifsdóttir, f. 8.5. 1958,
líffræðingur og phd. í lífefnafræði, bú-
sett í Reykjavík, gift Kristjáni G. Sveins-
syni verkfræðingi og eru börn þeirra
Eva María, Þórdís og Sveinn Heiðar.
Ingólfur Hjörleifsson, f. 5.4. 1960,
verkfræðingur, búsettur í Reykjavík.
Systkini Sigríðar voru Ingibjörg Val-
geirsdóttir, f. 29.6. 1925, d. 16.6. 2011,
húsmóðir í Njarðvík og síðar í Alta
Monte Spring í Flórída í Bandaríkjun-
um en maður hennar var Richard Ferr-
intino; Guðrún Júlía Valgeirsdóttir, f.
17.12. 1933, húsmóðir og kaupmað-
ur, lengst af í Ytri-Njarðvík og Kefla-
vík, nú í Reykjavík; Geir Valgeirsson, f.
4.12. 1935, d. 11.8. 2010, eld, járn- og
ketilsmiður á Stokkseyri en eftirlifandi
kona hans er Auður Gunnarsdóttir.
Foreldrar Sigríðar voru Valgeir
Jónsson, f. 10.8. 1890, d. 12.7. 1950,
byggingameistari og verkstjóri í
Reykjavík, og k.h., Ingiríður Dagmar
Jónsdóttir, f. 12.8. 1895, d. 7.5. 1986,
húsmóðir.
Ætt
Valgeir var sonur Jóns, formanns og
hafnsögumanns í Melshúsum á Eyr-
arbakka, bróður Svanhildar, móður
Sigurgeirs Sigurðssonar biskups,
föður Péturs biskups, föður Péturs
prófessors. Önnur systir Jóns var
Þorbjörg, móðir Sigurðar Óla Ólafs-
sonar, alþm., kaupmanns á Selfossi
og fyrsta oddvita Selfosshrepps, föð-
ur Sigríðar Rögnu Sigurðardóttur,
núverandi forseta landsambands
Delta Kappa Gamma. Jón var sonur
Sigurðar, b. og formanns í Neistakoti
á Eyrarbakka Teitssonar, b. og hafn-
sögumanns í Einarshöfn Helgason-
ar, b. í Oddagörðum í Flóa Ólafsson-
ar, b.í Gröf í Grímsnesi Grímssonar.
Móðir Teits var Helga Vigfúsdóttir, b.
á Stóra-Hofi í Eystrihreppi Jónssonar.
Móðir Sigurðar í Neistakoti var Guð-
rún, systir Ólafar, langömmu Jóns,
föður Hannesar sendiherra, föður
Hjálmars sendiherra. Guðrún var
dóttir Sigurðar, b. á Hrauni í Ölfusi
Þorgrímssonar, b. í Ranakoti Bergs-
sonar, ættföður Bergsættar Stur-
laugssonar. Móðir Guðrúnar í Ein-
arshöfn var Ólöf Jónsdóttir, hálfsystir
Þorkels, langafa Salóme Þorkelsdótt-
ur, fyrrv. forseta Alþingis.
Móðir Valgeirs var Guðrún Magn-
úsdóttir, b. í Sölkutóft Jónssonar, b.
í Heimalandi í Flóa Jónssonar, b. í
Syðri-Gröf Magnússonar.
Ingiríður Dagmar var systir dr.
Guðna prófessors, föður Bjarna,
fyrrv. alþm. og prófessors, Jóns pró-
fessors og Bergs lögfræðings, föður
Guðna knattspyrnukappa. Ingiríður
Dagmar var dóttir Jóns, formanns á
Gamla-Hrauni á Eyrarbakka, bróður
Guðmundar, afa Karls Guðmunds-
sonar leikara. Systir Jóns var Guðríð-
ur, langamma Guðjóns Friðrikssonar
sagnfræðings. Jón var sonur Guð-
mundar, formanns á Gamla-Hrauni,
bróður Jóhanns, afa Ragnars í Smára.
Guðmundur var sonur Þorkels, for-
manns í Mundakoti, bróður Hann-
esar, langafa Sigurjóns Ólafssonar
myndhöggvara, og Gísla, föður Er-
lings leikara, föður Benedikts, leikara,
leikstjóra og leikritaskálds. Þorkell var
sonur Einars, spítalahaldara í Kaldað-
arnesi Hannessonar, bróður Bjarna,
afa Bjarna Sæmundssonar fiskifræð-
ings. Móðir Guðmundar var Guðrún
Magnúsdóttir, formanns í Munda-
koti Arasonar, b. í Neistakoti Jónsson-
ar, b. á Grjótlæk Bergssonar, ættföð-
ur Bergsættarinnar Sturlaugssonar.
Móðir Jóns á Gamla-Hrauni var Þóra
Símonardóttir, b. á Gamla-Hrauni
Þorkelssonar. Móðir Símonar var Val-
gerður Aradóttir, systir Magnúsar í
Mundakoti. Móðir Þóru var Sesselja
Jónsdóttir, b. á Ásgautsstöðum Sím-
onarsonar og Guðrúnar Snorradóttur.
Móðir Guðrúnar var Þóra Bergsdóttir,
systir Jóns á Grjótlæk.
Móðir Ingiríðar Dagmarar var
Ingibjörg Jónsdóttir, b. í Miðhús-
um í Sandvíkurhreppi, bróður Hall-
dórs á Kirkjuferju, afa Halldórs Kilj-
an Laxness. Jón var sonur Jóns, b. á
Núpum í Ölfusi Þórðarsonar, sterka,
hreppstjóra í Bakkarholti Jónsson-
ar, b. á Sogni Þórðarsonar. Móðir
Jóns í Miðhúsum var Sigríður, syst-
ir Guðna í Saurbæ, langafa Sigríðar,
móður Vigdísar Finnbogadóttur. Sig-
ríður var dóttir Gísla, hreppstjóra í
Reykjakoti í Ölfusi Guðnasonar, ætt-
föður Reykjakotsættar Jónssonar.
Móðir Ingibjargar var Aðalbjörg Eyj-
ólfsdóttir, b. á Brekkuflöt á Álftanesi
Eyjólfssonar, b. í Útkoti á Kjalarnesi
Jónssonar. Móðir Aðalbjargar var
Ingibjörg Sturludóttir, b. á Þórisstöð-
um í Grímsnesi Jónssonar.
Útför Sigríðar fór fram frá Hall-
grímskirkju, mánudaginn 19.9. sl.
Sigríður Þóra
Valgeirsdóttir
Fyrrv. prófessor við Kennaraháskóla Íslands f. 15.11. 1919 – d. 3.9. 2011
Gestur Guðfinnsson
Skáld og blaðamaður f. 24.9. 1910 – d. 4.5. 1984
Merkir íslendingar
Andlát
Vaktsími: 581 3300 & 896 8242 – www.utforin.is – Allan sólarhringinn
Komum heim til aðstandenda ef óskað er
ÚTFARARSTOFA ÍSLANDS
Sverrir Einarsson Kristín Ingólfsdóttir Jón G. BjarnasonHermann Jónasson
G
aukur Jörundsson fæddist
í Reykjavík þar sem móðir
hans var þá matráðskona en
ólst upp í Skálholti þar sem
foreldrar hans stund-
uðu stórbúskap. Þau fluttu
síðan að Kaldaðarnesi í
Flóa vorið sem Gaukur
fermdist og var hann
þar síðan búsettur alla
tíð.
Foreldrar Gauks
voru Jörundur Brynj-
ólfsson, alþm., kenn-
ari og bóndi í Kald-
aðarnesi, og k.h.,
Guðrún Helga Dal-
mannsdóttir húsfreyja.
Foreldrar Guðrún-
ar voru Dalmann Ár-
mannsson, bóndi, síðast í
Hítarneskoti í Kolbeinsstaða-
hreppi, og Steinunn Stefánsdótt-
ir húsfreyja, en foreldrar Jörundar
voru Brynjólfur Jónsson, bóndi, síð-
ast á Starmýri í Geithellnahreppi, og
Guðleif Guðmundsdóttir húsfreyja.
Gaukur kvæntist Ingibjörgu Ey-
þórsdóttur húsmóður og eru börn
þeirra Guðrún, doktor í lögfræði, og
Jörundur lögmaður.
Gaukur lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum í Reykjavík 1954,
lauk embættisprófi í lögfræði frá Há-
skóla Íslands 1959, stundaði fram-
haldsnám í Ósló, Kaupmannahöfn
og Berlín 1959–62 og lauk doktors-
prófi frá Háskóla Íslands 1970.
Gaukur var fulltrúi hjá yfirborg-
ardómaranum í Reykjavík 1962–68
og settur hæstaréttarritari 1967, var
lektor við lagadeild Háskóla Íslands
1967–69 og prófessor þar til 1992.
Hann var settur hæstaréttardómari
1983 og 1987.
Gaukur var kjörinn af Al-
þingi umboðsmaður Al-
þingis 1988–98. Hann
átti sæti í Mannrétt-
indanefnd Evrópu á
árunum 1974–99 og
var kjörinn dóm-
ari við Mannrétt-
indadómstól Evrópu
frá 1998. Þá gegndi
hann ýmsum félags-
og trúnaðarstörfum,
var lengi formaður
gerðardóms Verkfræð-
ingafélags Íslands, sat í
yfirfasteignamatsnefnd, í
prófnefnd fasteignasala og
var formaður höfundarréttar-
nefndar. Hann var kjörinn félagi í
Vísindafélagi Íslendinga.
Gaukur var vel að því kominn að
verða fyrsti umboðsmaður Alþingis
enda naut hann almenns trausts og
virðingar þeirra sem honum kynnt-
ust. Hann bjó yfir afburðaþekkingu
á sviði lögfræði og var mikill vinnu-
þjarkur. En þrátt fyrir frama á sínu
fræðasviði, mikla ábyrgð og embætt-
iseril, var Gaukur ekki síður gestris-
inn og heimakær fjölskyldufaðir og
bóndi í Kaldaðarnesi sem naut þess
að vera samvistum við börnin og dýr-
in í sveitinni.
Gaukur Jörundsson
Fyrsti umboðsm. Alþingis f. 24.9. 1934 – d. 22.9. 2004
Merkir íslendingar