Dagblaðið Vísir - DV - 30.11.2012, Síða 22

raunkostnaður
ódýrs vinnuafls
22 Erlent 30. nóvember – 2. desember 2012 Helgarblað
Kim Jong-un ekki kynþokkafyllstur
n Fífluðu kínverska fjölmiðla
K
ínverjar féllu í alræmda gildru
háðsádeilunnar þegar einn af
ríkisfjölmiðlum Kína, People‘s
Daily Online, birti frétt upp úr
bandaríska grínfréttamiðlinum The
Onion á dögunum. Augljós kald-
hæðni umræddrar fréttar Onion-
manna fór algjörlega framhjá mönn-
um á kínverska miðlinum sem slógu
upp frétt um að Kim Jong-un, leið-
togi Norður-Kóreu, hefði verið kjör-
inn kynþokkafyllsti karlmaður ver-
aldar árið 2012. En að sjálfsögðu var
ekkert hæft í þeim fréttum.
Will Tracy, ritstjóri The Onion,
segir í samtali við CNN að hann sé
í skýjunum með að frétt þeirra hafi
náð augum kínverskra fjölmiðla-
manna og að satíran hafi heppnast
fullkomlega.
Í kínverska fréttamiðlinum voru
endurbirtar stórbrotnar uppdiktaðar
umsagnir álitsgjafa um Kim Jong-un
þar sem farið var fögrum orðum um
meintan kynþokka hans. Til að bæta
gráu ofan á svart þá bætti kínverski
miðillinn við „frétt“ The Onion með
því að láta fylgja með netfrétt sinni 55
blaðsíðna myndagallerí af Kim Jong-
un.
CNN segir í frétt sinni um atvik-
ið að það sýni greinilega gagnkvæmt
bakklór ríkisfjölmiðla Kína og Norð-
ur-Kóreu, en einnig hversu erfitt er-
lendir fréttamiðlar virðist eiga með
að greina kaldhæðnina í fagmannlega
uppsettum grínfréttum The Onion.
Kínverjarnir virðast síðar hafa átt-
að sig á mistökunum og var fréttin
horfin af vef People‘s Daily Online en
ritstjórn hans er tengd en þó aðskilin
prentaðri útgáfu aðaldagblaðs kín-
verska Kommúnistaflokksins.
The Onion hefur áður blekkt er-
lenda fjölmiðla en skemmst er að
minnast grínfréttar frá því í sept-
ember sem íranska fréttastofan
Fars tók upp og gerði að sinni eig-
in. Sú frétt fjallaði um niðurstöður
könnunar sem Gallup átti að hafa
gert þar sem kom fram að meirihluti
hvítra Bandaríkjamanna úr dreifbýli
væri hrifnari af Mahmoud Ahmadi-
nejad, einræðisherra Íran, en Barack
Obama Bandaríkjaforseta.
The Onion skrifar fréttir til að
blekkja ríkisstofnanir að sögn rit-
stjórans Tracy. „Það er frábært þegar
það tekst. Vonandi mun það gerast
oftar.“ n
Í
búar í Bangladess hafa í vikunni
syrgt þá rúmlega eitt hundrað
verkamenn sem létu lífið í skelfi-
legum verksmiðjubruna í Savar í
útjaðri höfuðborgarinnar Dakka
um helgina. En á meðan margir
syrgja hafa aðrir beint sjónum sínum
að þeim vörumerkjum sem fundust
í brunarústunum og ábyrgð þeirra
stórfyrirtækja sem að baki þessum
vörumerkjum standa. Velta menn því
fyrir sér hvort þau hefðu getað kom-
ið í veg fyrir þetta versta iðnaðar slys í
sögu landsins.
Verksmiðjan sem fuðraði upp var
í eigu Tazreen Fashions, sem fram-
leiðir meðal annars föt fyrir banda-
ríska verslunarrisann Wal-Mart,
evrópska fatarisann C&A og ótal
fleiri.
Milljónir þræla á
lágmarkslaunum
Verksmiðjan var aðeins ein af um
4.500 fataverksmiðjum í Bangladess
sem talið er að 3,4 milljónir manna
vinni hjá. Megnið af vinnuaflinu er
ungar konur sem þræla langa vinnu-
daga fyrir lágmarkslaun við að lita,
skera og sauma föt fyrir betur stæðari
kaupendur úti í hinum stóra heimi.
Meðallágmarkslaun starfsmanna
þessara verksmiðja eru sem nemur
rétt rúmlega 5 þúsund krónum á
mánuði.
Mannréttindasamtök segja að
verið sé að stofna öryggi verkamanna
í hættu með því sem þau kalla hina
hnattvæddu framleiðslukeðju sem
stórfyrirtæki notfæra sér og byggist
fyrst og fremst á ódýru vinnuafli til
að hámarka gróða.
Fría sig ábyrgð
Í mörgum tilfellum vita fyrirtækin
ekki einu sinni hvaða verksmiðjur
framleiða fötin sem enda í hillum
verslana þeirra sem þýðir að þau sjálf
geta ómögulega tryggt að allar ör-
yggiskröfur séu uppfylltar. Réttinda-
samtökin International Rights Labor
Forum (IRLF) segja að forráðamenn
verksmiðjanna hafi þar að auki lít-
inn hvata til að bæta aðstæður verka-
manna sinna þar sem samningar við
stórfyrirtækin séu oft tímabundnir,
stuttir og ekki alltaf gerðar fleiri pant-
anir. Fjármagn sé því ekki til staðar til
að koma á mannsæmandi vinnuað-
stæðum fyrir verkamenn.
„Þeir vita ekki hvort að eftir þrjú
ár verði pöntun frá Wal-Mart til að
vinna. Þeir vita hreinlega ekki hvort
þeir muni geta farið út í þá fjár-
festingu [að bæta vinnuaðstæður],“
segir Judy Gearhart, fram-
kvæmdastjóri IRLF, í viðtali við CNN.
„Þetta er heila vandamálið við hnatt-
væðingu framleiðslukeðjunnar. Stór,
alþjóðleg vörumerki, hafa fríað sig
ábyrgð gagnvart verkamönnunum
sem framleiða vörur þeirra.“
Þannig er það einmitt í tilfelli
Wal-Mart og brunans í Savar – það
er samið við birgi sem síðan sem-
ur við undirverktaka, í þessu tilfelli
Tazreen. Talsmenn Wal-Mart segja
hins vegar að birgirinn hafi samið
við Tazreen án leyfis frá bandaríska
verslunarrisanum og að það hafi í
raun verið brot á verklagsreglum
Wal-Mart. Stórfyrirtækið kveðst hafa
rift samningi sínum við umræddan
birgi en eftir stendur að þeir vísa
ábyrgðinni annað.
C&A, sem er hollensk tískuvöru-
keðja, kveðst hafa pantað 220 þús-
und peysur hjá Tazreen, sem hafi ver-
ið þeirra fyrsta pöntun hjá Tazreen
Fashions sem átti verksmiðjuna sem
brann. Fyrirtækið kveðst hafa sent
fulltrúa sinn til Bangladess í kjölfar
brunans til að aðstoða fjölskyldur
fórnarlambanna.
Hongkongska fyrirtækið Li &
Fung, sem notaði verksmiðjuna til að
framleiða föt fyrir önnur vörumerki,
hefur boðið fjölskyldu hvers einasta
fórnarlambs í Savar um 150 þúsund
krónur í skaðabætur.
Allt of algengt
En eldsvoðar eins og í Savar eru allt
of algengir í þessum heimshluta
segja forráðamenn Asia Monitor
Resource Centre. CNN hefur eftir
Sanjiv Pandita hjá þeim samtökum
að meira en 500 verkamenn í fata-
verksmiðjum hafi látið lífið í eldsvoð-
um síðan árið 2006.
Stjórnvöld í Bangladess hafa fyrir-
skipað ítarlega rannsókn á orsök
eldsvoðans í Savar um síðustu helgi.
Atvinnumálaráðherra Bangladess,
Rajiuddin Ahmed Raju, segir að
ráðuneyti hans hafi þar að auki fyr-
irskipað að öllum fataverksmiðjum
sem ekki eru með fleiri en einn
neyðarútgang skuli lokað umsvifa-
laust.
Skemmst er að minnast þess
þegar 300 manns létu lífið í Karachi
í Pakistan í október síðastliðnum
þegar fataverksmiðja fuðraði upp.
Sá harmleikur fór í sögubækurnar
sem versta iðnaðarslys í sögu Asíu
en fyrir það var versta slysið elds-
voði í leikfangaverksmiðju í Taílandi
árið 1993 þar sem 188 manns létu
lífið. Séu þessi stóru slys sett í sam-
hengi við brunann í Savar sést hversu
alvarlegur hann var. n
Sigurður Mikael Jónsson
blaðamaður skrifar mikael@dv.is
n Stórfyrirtæki nýta sér ódýrt vinnuafl en fría sig ábyrgð þegar stórslys verða
Kirkjugarður saumavéla Í brunarústum
fataverksmiðjunnar í Savar í Bangladess
mátti finna ótal heimsþekkt vörumerki.
Rúmlega eitt hundrað verkamenn létu lífið í
brunanum sem er sá versti í sögu þjóðarinn-
ar. Mynd ReuteRs
Byggingin rústir einar Hér má sjá hermann bera einn hinna látnu úr rústum verksmiðju
Tazreen Fashions í Savar. Mynd ReuteRs
„Stór, alþjóðleg vörumerki, hafa
fríað sig ábyrgð gagnvart verka-
mönnunum sem framleiða vörur þeirra.
Allt í plati Kim Jong-un var eflaust
upp með sér að vera valinn kynþokka-
fyllsti karlmaður veraldar en því miður
fyrir hann og kínverska fréttamiðilinn
sem tók fréttina alvarlega, var ekkert
að marka hana. Mynd ReuteRs
Strætó
hafnaði inni
á heimili
Banaslys varð þegar strætisvagni
var ekið inn í hús á Long Island í
New York á þriðjudagskvöld. Ök-
umaður strætisvagnsins þurfti að
bregðast við gangandi vegfaranda
sem gekk í veg fyrir vagninn og
beygði því út af götunni. Ekki vildi
betur til en svo að hann ók á veg-
farandann sem færði sig ekki þrátt
fyrir að ítrekað hafi verið flautað
á hann og hafnaði vagninn inni í
garði og inni í húsi sem stendur
við götuna. Sex ára drengur lá sof-
andi inni í húsinu og varð hann
fyrir strætisvagninum og lést. Veg-
farandinn er lífshættulega slas-
aður en ellefu farþegar og sjö ára
bróðir hins látna eru slasaðir.
Bannað að
snerta
Það er liðin tíð að ferðamenn
geti gengið upp að og snert hið
sögufræga Kólosseum í Róm.
Héðan í frá verður Kólosseum
girt af til að vernda ferðamenn
fyrir hruni úr stórvirkinu fræga.
Reuters-fréttastofan greinir frá því
að brak hafi fallið úr byggingunni
undanfarið og hefur það sérstak-
lega gerst í kjölfar mikilla regn-
storma. Yfirvöld í Róm segja að
Kólosseum sé ekki að hruni komið
og engin hætta sé á því þó fyrstu
endurbæturnar í 73 ár séu fyrir-
hugaðar á næstunni.
Egyptar
dæma
sjö til dauða
Sjö kristnir Egyptar hafa verið
dæmdir til dauða fyrir aðkomu
sína að kvikmyndinni The
Innocence of Muslims sem birt
var á netinu. Sakborningarnir, sem
ekki voru viðstaddir dómsupp-
kvaðninguna, voru allir dæmdir
til dauða en þeirra á meðal var
höfundurinn sem er af bandarísk-
um ættum. Voru sjömenningarnir
dæmdir fyrir að „móðga íslamska
trú með þátttöku sinni í myndinni
og fyrir að móðga spámanninn.“
Höfundur myndarinnar, Nakoula
Bassely Nakoula, situr í fangelsi
í Bandaríkjunum um þessar
mundir.