Dagblaðið Vísir - DV - 07.01.2013, Blaðsíða 10

10 Fréttir 7. janúar 2013 Mánudagur
Þ
órir Ingvarsson rannsóknar­
lögreglumaður hjá lögregl­
unni á Höfuðborgarsvæð­
inu ræddi við blaðamann um
meiðandi ummæli og hót­
anir á netinu. Þórir getur ekki tjáð
sig um einstök mál en eins og fjallað
var um í helgarblaði DV virðist allt of
algengt að fólk sendi öðrum alvarlegar
orðsendingar í gegnum netið.
Getur varðað tveggja ára
fangelsisvist
Innan lögreglunnar er hins vegar engin
sérstök deild sem tekur á slíkum mál­
um – hótanir og annað slíkt er með­
höndlað á hverfastöðvum en meið­
yrðamál falla ekki undir lögregluna
þar sem þau eru svokölluð einkarefsi­
mál og fólki er í sjálfvald sett hvort það
ákærir vegna þeirra eða ekki. „En auð­
vitað sinnir lögreglan hótunarmál­
um eins og verið hefur,“ segir hann og
bætir því við að það sé í raun enginn
munur á meðferð mála hvort sem
hótanirnar eru settar fram á netinu,
augliti til aug litis eða með öðrum leið­
um, en samkvæmt hegningarlögum
varðar það allt að tveggja ára fangelsi
að hafa frammi hótun sem er til þess
fallin að vekja hjá öðrum manni ótta
um líf, heilbrigði eða velferð sína eða
annarra. „Lögin gilda jafnt um það
sem gerist á netinu og annars staðar.
Það er svipað hvernig farið er með slík
mál. Það er hins vegar erfitt að gefa út
einhverja ákveðna línu um það hvað er
í lagi og hvað ekki.
Eins og einn kollegi minn sagði,
þetta er ekki svart hvítt, þetta eru all­
ir litir regnbogans. Það er svo mis­
munandi hvernig hlutirnir eru og þess
vegna verður alltaf að skoða hvert og
eitt mál sérstaklega. Stundum vill fólk
kæra en hefur ekki kæruefni og þá
verður að hjálpa því eftir öðrum leið­
um. Stundum er kæruefni til staðar.
Það má heldur ekki gleyma því
að þótt lögin nái ekki yfir allt þá gilda
alltaf þessar sömu samskiptareglur
og við lærum sem börn. Þær gilda á
netinu sem og annars staðar.“
Gamalt vandamál
Þórir bendir jafnframt á að það sé mjög
sterk dómaframkvæmd í þessum mál­
um og löng hefð fyrir meðferð hótun­
armála. „Það er líka í lagi að benda á að
öll þessi gögn eru til á netinu, þetta er
eins og önnur útgáfa. Því er að mörgu
leyti auðveldara að nálgast þetta núna
þegar þetta er skrifað og vistað en áður
þegar orð féllu frekar manna í millum
persónulega.
Þetta snýst um okkar grundvallar­
samskipti og er gamalt vandamál með
nýjum tækjum. Netið er ekki að finna
upp ný samskipti. Það eru ekki ný
samskipti að tala saman í tölvu. Þetta
eru bara ný tæki.“ Aðspurður hvort fólk
sé ekki gjarnt á að láta meira flakka á
netinu segir hann að það sé að breyt­
ast. „Það er mín til finning. Við höfum
að mörgu leyti séð með dómum sem
hafa verið að falla að það er farið að
taka meira á meiðyrðum sem falla á
netmiðlum og ég held að það gefi tón­
inn. En það er bara mín tilfinning og
kemur lögreglunni í raun ekki við því
eins og ég sagði þá eru meiðyrðamál
ekki á borði lögreglu.“
Lögreglunni hótað
Hann segist ekki hafa yfirsýn yfir það
hvað valdi svona framkomu á netinu,
hverjir það séu sem helst hagi sér
svona eða hverjir verði fyrir því. Eins
er erfitt að átta sig á því hversu algengt
þetta nákvæmlega sé. „Það þyrfti dýpri
skoðun. Ég er ekki mikið í þessum mál­
um. Ég er aðallega í því að sinna þeim
beiðnum sem koma inn í gegnum
netið hjá okkur og koma þeim í réttan
farveg. Við erum að fá alveg rosalega
mikið af fyrirspurnum í gegnum Face­
book hjá okkur, eða um 200 í síðasta
mánuði og þá varðandi alls konar mál.
En lögreglan fær mikið af hótunum
og mjög reglulega. Það er vel þekkt og
er því miður alltaf hluti af okkar starfi.
Það kemur einnig fyrir að við fáum
svæsinn dónaskap inn á síðuna hjá
okkur þannig að ég veit alveg um hvað
er verið að tala,“ segir Þórir sem segist
einnig þekkja dæmi þess að fólk hafi
lent í verulegum vandræðum vegna
framgöngu sinnar á netinu án þess
að tilgreina nánar hvers eðlis þau eru.
„Það er mjög mikilvægt að það sé skýrt
að ég get ekki tjáð mig um einstaka
mál og geri það ekki.“
Hótunarbréf frá barni
Í mars var greint frá því að Hildur Lill­
iendahl Viggósdóttir hefði leitað til
lögreglunnar eftir að henni barst bréf
þar sem sagði meðal annars: „Ég vil sjá
þig dauða. Ég vil sjá þig brenna lifandi,
ég vil vera sá sem hellir yfir þig olíu og
starir á þig á meðan þú grátbiður um
miskunn, síðan sleppi ég eldspýtunni.“
Hildur gagnrýndi viðbrögð lög­
reglunnar sem benti henni á að hafa
aftur samband á skrifstofutíma næsta
mánudag, en bréfið barst á laugar­
dagskvöldi.
Þegar það gerðist sagði Hildur:
„Hann sagði fyrir rest að ég gæti leit­
að á hverfislögreglustöðina mína á
Grensásvegi – en gaf jafnframt skýrt
til kynna eins og ég skildi þetta að það
myndi engu skila. Og þannig er það
alltaf, ég hef áður hringt í lögregluna
vegna hótana í minn garð, mér var sagt
að hringja aftur ef maðurinn kæmi
heim til mín.“
Seinna kom í ljós að það var barn
sem sendi bréfið og tókst að leysa
málið.
Ekki hægt að veita öllum vernd
Aðspurður hvort fólk geti fengið vernd
vegna hótana sem það fær segir Þór­
ir að bakgrunnur þess sem hótar hafi
þar margt að segja. „Ef það eru sér­
stakar ástæður fyrir því að fólk þarf
að fá vernd þá er almennt séð til þess.
Engu að síður er vert að hafa í hug að
það er tiltölulega algengt að fólk segi
eitthvað sem annar metur sem hótun
og ég veit ekki hvort lögregla nokkurs
staðar í heiminum hafi mannafla til
þess að vernda alla þá sem verða fyr­
ir því sérstaklega. En í þeim tilvikum
þar sem ástæða er til að ætla að mann­
eskja sé líkleg til þess að láta verða af
hótuninni er reynt að hjálpa viðkom­
andi eins og hægt er.
Svo er spurning hvað er hótun. Það
sem þú tekur sem hótun er kannski allt
annað en það sem ég ætlaði að segja.
Það er þannig að í gegnum netið tap­
ast stundum sumt að því sem sagt er,
það tapast ákveðin meining. Ég held
því að við verðum að vera passasöm
bæði varðandi það hvernig við segjum
hlutina og eins hvernig við túlkum þá.“
Þór veltir einnig upp þeirri spurn­
ingu hvað ofbeldi sé. „Það er líka ágætt
að spyrja hvað er ofbeldi? Ofbeldi er
bara líkamlegt. Það er ekki gert ráð
fyrir andlegu ofbeldi í lögum. Einhver
tilvik sem gætu fallið undir eitthvað
annað í lögum en það má líka velta
því fyrir sér hvað er ofbeldi, hvað er
dónaskapur, hvað er meiðyrði og hvað
er hótanir. Það má ekki gleyma því að
meirihlutinn af þessu er kannski bara
dónaskapur – ég segi bara dónaskapur
en hann er ekkert sérlega yndislegur.
Margt af því sem er látið flakka þarna
er alveg skelfilegt.“
„Skjótana í smettið“
Á meðal ummæla sem hafa verið
látin falla um Hildi Lilliendahl inni­
halda mörg ógn ofbeldis eða meið­
andi orð. Þessi ummæli voru birt
opinberlega af nafnlausum mönn­
um sem sögðu: „mikið rosalega eruð
þið viðbjóðslegar. Ég væri sko til í
að facefucka þig þangað til þú kúg­
ast og ælir Hildur og löðrunga þig
líka hressilega á meðan brund leysist
oní háls þér...“, „Þú ert svo illa gölluð
í hausnum hóran þín... Alveg hvað
maður vildi óska að þú yrðir fyrir bíl
;)“, „Veistu.. ég væri til í að kyrkja þig
með gaddavír hildur“.
Slík ummæli eru hins vegar ekki
aðeins látin falla í skjóli nafnleysis og
af nógu er að taka þegar það kemur
að ummælum nafngreindra manna.
Birgir Björn kom til dæmis fram und­
ir nafni og mynd þegar hann sagði í
fleiri en einni athugasemd: „skjótana í
smettið.“ Brynjar Ingjaldsson sagði aft­
ur á móti „það nennir enginn að rök­
ræða við hænur með sand í píkunni.“
Nafni hans, Brynjar Valsson sagði:
„Þetta eru helvítis hlandfötur með
þurrt píkuprump og það ætti að bjóða
þeim öllum í kaffispjall og lauma
nokkrum rohipnol útí og kasta þeim
svo niður í miðbæ á góðu laugardags­
kvöldi.“
„Svona virkar netið“
Miklar umræður spunnust á vef DV við
fréttir af þessu um helgina en þar voru
menn sem hafa viðhaft slík ummæli
á netinu spurðir út í þau. Einn þeirra,
Ólafur Vigfús Ólafsson, dró hvergi í
land og sagði: „Í hvert skipti sem þetta
fífl opnar munninn til að breiða út sinn
hatursáróður, fasisma og skoðanakúg­
un, þá ætla ég að standa uppi í hárinu
á Hildi Lilliendahl. Og ef þessi mann­
eskja myndi svo mikið sem snerta mig,
þá mundi ég berja hana. Ég myndi
berja hana í andlitið, því ég ber enga
virðingu fyrir henni.“
Einn þeirra sem skrifaði
athugasemd við þessa frétt var
átján ára unglingspiltur, Fannar Páll
Vilhjálmsson, sem sagði að svona sam­
skipti væru bara hluti af netinu, sjálfur
hefði hann margoft fengið líflátshót­
anir og eins hafi hann verið spurður
hvort honum þyki typpið á pabba sín­
um gott. Stundum hefðu slík ummæli
verið látin falla út af jafn smávægilegu
tilefni og tónlistar smekk hans. Þegar
DV náði tali af Fannari sagði hann
þetta væri bara svona á netinu. „Það
er alltaf einhver að trolla. Þetta heitir
troll. Þú ferð í keppni við manneskjuna
um hver er betri í því að dissa. Sá sem
vinnur er meistari troll. Þetta er djók á
meðal unglinga en fullorðið fólk skil­
ur þetta ekki og tekur þetta allt of mik­
ið inn á sig,“ sagði hann og bætti því
við að þetta væri alls staðar svona á
netinu. „Þið eldra fólk eruð greinilega
ekki að skilja þetta, svona virkar netið.
Fólk er bara í tölvuleik og hugsar ekki
út í að þetta sé raunveruleikinn þannig
að það segir það sem það vill segja og
gerir það sem það vill gera.“ n
Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir
blaðamaður skrifar ingibjorg@dv.is
n Bakgrunnur hótarans hefur áhrif n „Svona virkar netið,“ segir 18 ára unglingspiltur
„Þið eldra
fólk eruð
greinilega ekki
að skilja þetta,
svona virkar netið
Lögreglunni er
hótað Þórir Ingvarsson
rannsóknarlögreglumaður
segist þekkja það að sitja
undir hótunum. Það megi
lögreglan líka þola.
„Ég myndi berja hana“ Ólafur Vigfús Ólafsson var ekki á því að draga fyrri ummæli um Hildi Lilliendahl til baka þegar blaðamaður
DV náði tali af honum fyrir helgi heldur bætti hann í og sagðist myndu berja hana ef hún kæmi nærri honum. Ólafur Vigfús sendi Hildi
þessi skilaboð.
Svívirt vegna baráttu sinnar Hildur
Lilliendahl hefur fengið morðhótanir,
svívirðingar og alls kyns meiðandi ummæli
á netinu.
Ekki hægt
að vEita
öllum vErnd