Dagblaðið Vísir - DV - 01.11.2013, Blaðsíða 30

Sandkorn
V
el heppnað listaverk hreyf-
ir við áhorfandanum, ögrar
og fær fólk til að hugsa út frá
öðru sjónarhorni en áður.
Með listinni getur listamað-
ur varpað ljósi á fegurð, ljót-
leika, aðstæður og ríkjandi gildi, jafn-
vel allt í senn, og vakið upp spurningar.
Þannig getur listin aukið skilning fólks á
heiminum og þannig var gjörningurinn
sem Jón Gnarr framdi í hlutverki borg-
arstjóra.
Jón gekk inn í hlutverkið á vor-
mánuðum 2010, tveimur árum eftir að
hér hafði orðið allsherjar hrun, sem var
ekki aðeins efnahagslegt heldur einnig
hrun hugmynda, trausts og gilda. Í kjöl-
farið skapaðist reiði, tómarúm og þrá
eftir nýjum hugmyndum. Á Alþingi
urðu ríkisstjórnarskipti en kjarninn í því
hvernig við nálguðumst pólitík og tók-
um ákvarðanir var sá sami og áður. Í
grunninn var leikurinn sá sami þótt leik-
endur væru aðrir. Kerfið sem átti að verja
hagsmuni almennings virkaði ekki þegar
á reyndi en þetta gallaða kerfi virtist
ósnertanlegt, eins og það væri engin leið
til að gera hlutina öðruvísi.
Það var ekki fyrr en með framboði
Jóns og Besta flokksins sem ríkjandi
hugmyndum var ögrað. Af því að okkur
hættir til að stimpla fólk út frá fyrirfram-
gefnum hugmyndum um það hvern-
ig hlutirnir eiga að vera, var það eitt að
hann væri í framboði ögrandi í sjálfu sér.
Það er ekki hægt að ramma mann eins
og Jón inn í neina hugmyndafræði þar
sem hann passar hvergi inn. Og hann
er eins langt frá hinum jakkafataklædda
frambjóðanda sem hugsar í Excel og tal-
ar í frösum og hægt er.
Það hvernig hann nálgaðist pólitíkina
var jafn ögrandi og hugmyndin um að
maður eins og hann gæti stýrt borginni.
Með gríni ögraði hann hugmyndum um
stjórnmálamanninn, storkaði lögmál-
inu með því að segja allt sem hann mátti
ekki segja, lofaði spillingu og sviknum
loforðum en var svo allt annað, og af-
vopnaði andstæðinga sína sem vissu
ekki hvernig þeir áttu að bregðast við
þegar þeir gátu ekki notað hefðbundn-
ar aðferðir, ráðist á hann og gert lítið
úr honum. Með háði dró hann kerfið
sundur og saman og afbakaði ímyndina
af hinum heilaga pólitíkus sem er alltaf
með svör á reiðum höndum, en veit
kannski ekkert meira en Jón í raun.
Í fjögur ár hélt hann gjörningnum
gangandi. Honum tókst það sem fáum
tekst, að ganga inn á vettvang stjórnmál-
anna án þess að ganga inn í formið enda
kominn til þess að storka kerfinu, teygja
rammann og láta reyna á mörkin. Hann
kom inn sem listamaðurinn, söguhetjan
sem sagði líka söguna af því sem gæti
gerst, og stýrði borginni eins og hann
hefði viljað sjá aðra gera það.
Í fjögur ár tókst honum að vera sam-
kvæmur sjálfum sér og heill í gegn,
kannski af því að hann gekk ekki inn í
hlutverkið til þess að öðlast völd og hafði
þar af leiðandi engu að tapa. Hann var
ekki stjórnmálamaður sem ætlaði sér
að hafa það að framtíðarstarfi heldur
listamaður sem var að fremja gjörning.
Gjörning sem var fullkomnaður daginn
sem skopleikurinn varð að harmleik og
söguhetjan, borgarstjórinn Jón fyrirfór
sér, eða pólitískum ferli sínum og flokkn-
um um leið, með hátt í fjörtíu prósenta
fylgi.
Besti flokkurinn var ekki gallalaus og
hugmyndin ekki heldur, en hann skil-
ur vonandi eitthvað eftir sig þegar Jón
stendur upp og fer. Því honum tókst að
sýna í verki hvernig pólitíkin getur orðið
ef stjórnmálamenn einsetja sér að gera
lífið skemmtilegra, innihaldsríkara og
betra með því að leggja áherslu á þjón-
ustu við kjósendur, góð samskipti, frið og
gleði. Vonandi verður tómarúmið ekki
fyllt af sömu gömlu hugmyndunum og
áður, átakapólitík, hugleysi og leiðind-
um. Vonandi tókst honum ekki bara að
ýta við rammanum heldur að færa eitt-
hvað til í átt að betri stað til frambúðar. n
Meirihluti í uppnámi
n Mikil gleði ríkir í her-
búðum Sjálfstæðisflokksins
vegna þeirrar ákvörðunar
Jóns Gnarr að draga sig í hlé
frá stjórnmálum. Þegar Besti
flokkurinn er horfinn aukast
mjög líkurnar á því að Sjálf-
stæðismenn nái vopnum
sínum. Ólíklegt þykir að arf-
taki Jóns, sem fer fram undir
merki Bjartrar framtíðar, eigi
eftir að ná nema broti af fylgi
borgarstjórans. Þá þykir ekki
líklegt að Dagur B. Eggerts-
son vinni stórsigur í borginni.
Það er því nagandi óvissa og
uppnám innan meirihlutans.
Fjölmiðlar tapa
n Fréttablaðið var með
ágæta umfjöllun um skuldir
fjölmiðla á miðvikudag. Þar
var farið ít-
arlega og af
alúð ofan í
eiginfjárstöðu
einstakra
miðla og
lánshæfi.
Athygli vek-
ur að ekki er greining á upp-
blásnum efnahag 365 sem
á og rekur Fréttablaðið. Þar
er endursýningarréttur á
sjónvarpsefni metinn á yfir
milljarð króna. Sú aðferð
til að auka lánshæfi félags-
ins með bólutækni er rakin
til skuggastjórnandans, Jóns
Ásgeirs Jóhannessonar. Loks
er Fréttablaðið metið á upp-
blásnu verði.
Frumlegt loforð
n Björn Jón Bragason sagn-
fræðingur mun að líkindum
raka inn einhverjum atkvæð-
um út á kosn-
ingaloforð sitt
um að hann
ætli að stuðla
að betra veðri
í Reykjavík.
Loforðið er
reyndar ekki
út úr öllu korti því hann ætl-
ar að efla skógrækt á höfuð-
borgarsvæðinu og dempa
þannig vind.
Kvennatríó
n Fullkomin óvissa er um
það hver muni verða þess
heiðurs aðnjótandi að leiða
lista sjálf-
stæðismanna
í Reykjavík.
Margir hall-
ast að því að
Þorbjörg Helga
Vigfúsdóttir
eða jafnvel
Hildur Sverrisdóttir muni ná
efsta sætinu. Reyndar var
uppi orðrómur um að Hild-
ur, Þorbjörg Helga og Áslaug
Friðriksdóttir hefðu gert með
sér bandalag. Sú virðist ekki
vera raunin því Hildur vill
fyrsta sætið og nýtur stuðn-
ings ráðamanna í Sjálfstæð-
isflokknum. Sú staðreynd
að margir sækjast eftir fyrsta
sætinu gæti síðan orðið
Júlíusi Vífli til bjargar.
Enn eitt höggið Finnst minn tími búinn
María Rut Kristinsdóttir um hækkun skrásetningargjalds HÍ. – DV Jón Gnarr býður sig ekki fram í næstu kosningum. – Tvíhöfði
Besti gjörningurinn„Gjörning sem var full-
komnaður daginn
sem skopleikurinn varð að
harmleik
S
amtök um betri byggð (BB) telja
að samkomulag ríkis og Reykja-
víkurborgar um sex ára frestun á
lokun NS-brautar á flugvellinum
í Vatnsmýri marki dapurleg tímamót í
seinni tíma stjórnmálasögu Íslendinga.
Með þrjá borgarstjóra Reykvíkinga og
sjálfan forsætisráðherrann í broddi
fylkingar sameinast ríki og borg um að
hafa að engu niðurstöðu úr almennri
atkvæðagreiðslu í Reykjavík árið 2001
um að flugvöllur hverfi úr Vatnsmýri
fyrir árslok 2016.
Þetta samkomulag varpar skugga
á sjálft lýðræðið í landinu og vekur
upp áleitnar spurningar um sjálfs-
ákvörðunarrétt íslenskra sveitarfé-
laga. Niðurlæging borgarbúa er svo
fullkomnuð með aðild einkarekins
hlutafélags. Andi þessa samkomulags
minnir óþægilega á ummæli sam-
gönguráðherra nokkurs utan af landi á
fundi með stjórn BB – að höfuðborgin
mætti ekki verða of góð því þá ykist
fólksflóttinn til borgarinnar!
Margsvikin fyrirheit
BB telja að þetta samkomulag sé jafn-
ómarktækt og falskt og fyrri samningar
ríkis og borgar um Vatnsmýri frá 1999
og 2005 því á móti mikilli eftirgjöf borg-
arinnar kemur ekkert mótframlag ann-
að en endurnýtt og margsvikið fyrirheit
ríkisins. Þetta mat á óheilindum ríkisins
styðja orð Hönnu Birnu Kristjánsdóttur
innanríkisráðherra um samkomulag-
ið í Morgunblaðsgrein 29. október sl.:
„… klárlega skref í rétta átt og áfangasig-
ur …“ Með öðrum orðum, þetta er ekki
lokasamningur eða hvað?
Enda skuldbindur orðalagið í
samkomulaginu um að NS-braut fái
að vera í Vatnsmýri til 2022 borgina en
ekki ríkið og merkir ekki að ríkið sætti
sig við brotthvarf flugvallarins þegar þar
að kemur. Ríkið gerir það líka að skilyrði
að staður finnist fyrir nýja miðstöð inn-
anlandsflugs á höfuðborgarsvæðinu.
Ákvörðun er ýtt inn í fjarlæga framtíð og
möguleikum ríkisins er haldið opnum
til að svíkjast undan og draga lappirnar.
Samkomulagið hefur verið lengi í
smíðum. Í samgönguáætlun ríkisins
2011–2022 er lögfest nær algert fjársvelti
til höfuðborgarsvæðisins í meira en ára-
tug, til ársins 2022, en á sama tíma legg-
ur ríkið höfuðáherslu á a.m.k. þrenn
þjóðhagslega óarðbær jarðgöng úti á
landi fyrir a.m.k. 40 milljarða kr.
Í tillögu að Aðalskipulagi Reykjavík-
ur 2010–2030 er síðan tekið fullt tillit
til hamlandi ákvæða samgönguáætl-
unar ríkisins 2011–2022 varðandi upp-
byggingu í Vatnsmýri, sem á ekki að
hefjast að neinu marki fyrr en eftir 2022.
Lokaatriði í leikþætti
Holskefla rakalauss áróðurs hollvina
flugvallarins annars vegar og hins
vegar algert aðgerðaleysi borgaryfir-
valda til að verja almannahag Reykvík-
inga, t.d. með viðeigandi svörum og
upplýsingum í fjölmiðlum, smellpassa
inn í sérhannaða atburðarás. Þegar
BB gagnrýna nú þetta samkomulag
er svarað: „Hvað gátum við annað
gert, tókuð þið ekki eftir vel heppn-
aðri undirskriftasöfnun?“ Þannig nota
borgaryfirvöld áróður hollvinanna til
að réttlæta afarkosti í óþörfum nauða-
samningi við ríkið.
Undirskriftaviðhöfn í Hörpu þann
25. október sl. var því eins og hvert
annað lokaatriði í leikþætti stjórn-
málaelítunnar. Aðalhöfundurinn,
Dagur B. Eggertsson, hefur setið allt í
kringum borðið á yfirstandandi kjör-
tímabili sem varaformaður Samfylk-
ingarinnar á leið í landsmálin, sem
formaður borgarráðs Reykjavíkur og
sem formaður samgönguráðs ríkisins.
Glæstri framtíð borgarsamfélagsins er
þar með frestað um a.m.k. 6–8 ár.
Borgaryfirvöld víkja víðtækum
almannahag til hliðar með þessu
samkomulagi, sem er sérsniðið að
þröngum og léttvægum sérhagsmun-
um landsmálaflokka (fjórflokksins)
og að pólitískum einkahagsmunum
helstu persóna og leikenda á sviði
stjórnmálanna.
Tapa milljörðum
BB ítreka að frestun á brottför flug-
vallarins gengur gegn víðtækum al-
mannahagsmunum. Í sameiningu
tapa ríki og borg m.a. mörgum tugum
milljarða króna á frestuninni því mik-
ill þjóðhagslegur ávinningur felst í að
nýta sem fyrst byggingarlandið í Vatns-
mýri.
Frestunin kollvarpar meginmark-
miði AR 2010–2030 um þéttingu
byggðar því útþensla á höfuðborgar-
svæðinu mun halda áfram nánast
óheft og vítahringur bílasamfélagsins
mun herðast að sama skapi. Fyrirheit
um mannvænt, skilvirkt og menn-
ingarlegt borgarsamfélag fölna.
Markmið í 1. gr. skipulagslaga 2010
ná ekki fram að ganga, að sjálfbær þró-
un, hagur heildarinnar, efnahagslegar,
félagslegar og menningarlegar þarfir
borgarbúa, heilbrigði þeirra og öryggi
verði höfð að leiðarljósi.
Misbeiting illa fengins valds
Fyrir Reykvíkinga er í raun ekki um
neitt að semja við ríkið, sem tók Vatns-
mýrarlandið af þeim með ólögmætum
hætti 1946 og hefur hvorki greitt lóðar-
leigu né skaðabætur vegna gríðar-
legs tjóns af flugvellinum í 67 ár. En
skipulagsrétturinn er alfarið hjá Reyk-
víkingum, sem kusu með því árið 2001
að flugvöllurinn færi fyrir árslok 2016!
Frá 1946 hefur ríkið með blygð-
unarlausum hætti misbeitt illa fengnu
valdi misvægis atkvæða til að halda
Reykvíkingum og kjörnum fulltrúum
þeirra við efnið í Vatnsmýrarmálinu.
Afleiðingin er eitt óskilvirkasta borgar-
samfélag heims. Uppsafnað tjón á lýð-
veldistímanum er næstum ólýsanlegt.
Þó er ljóst að það nemur þúsundum
milljarða kr. og sömuleiðis að það er
ein helsta ástæða þess að lífskjör Ís-
lendinga eru og hafa verið lakari en
ella áratugum saman.
Höfundar eru í framkvæmdastjórn
Samtaka um betri byggð.
Gunnar H. Gunnarsson
Örn Sigurðsson
Reykjavík má ekki verða of góð
Leiðari
Ingibjörg Dögg
Kjartansdóttir
ingibjorg@dv.is
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Ritstjórnarfulltrúi: Ingi Freyr
Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjónarmaður helgarblaðs og innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is)
Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
30 1.–3. nóvember 2013 Helgarblað
Aðsent
Gunnar H. Gunnarsson og
Örn Sigurðsson
skrifa