Dagblaðið Vísir - DV - 03.01.2014, Blaðsíða 38

Helgarblað 3.–6. janúar 201430 Fólk Viðtal
haustin. Þar vinna þá að jafnaði um
15 manns.
Stefán Hrafn er búinn að færa út
kvíarnar og kominn í samvinnu við
Lax-á sem hefur byggt upp smáhýsi
á landi hans þar sem veiðimenn,
sem vilja veiða hreindýr eða fisk,
geta gist sem og þeir sem vilja t.d.
einfaldlega fara í gönguferðir upp
á Grænlandsjökul. Þar er góð að-
staða í tveggja manna bjálkahús-
um sem og matsalur í sér húsi og er
boðið upp á glæsilega rétti á hverju
kvöldi. Þá er hægt að sitja við lang-
eld á kvöldin og horfa á stjörnurnar,
hlusta á dýrin eða láta sig einfald-
lega dreyma.
Byggði tvo flugvelli
Hann segist vera mikið á ferðinni
utan háannatímans í Isortoq; segir
að hreindýrabændur séu ráparar í
eðli sínu. Hirðingjar.
„Útþráin liggur djúpt í eðli okk-
ar. Við höfum gaman af að vera á
ferðinni hvort sem það er á vél-
sleða, í flugvél, á bát eða í bíl. Okkur
líður vel þegar við erum á ferðinni
– eins og hreindýrunum þegar þau
eru að rápa á milli beitarsvæða.
Þegar við erum á ferðinni yfir
landsvæði – hvort sem það er á vél-
sleða eða yfir sumartímann – þá
gleypum við umhverfið í okkur. Við
spáum í beitina, hvað vex á svæð-
inu, við leggjum á minnið hvort þar
er einir eða birki og hvaða grös vaxa
þar og hvort hinum megin í hlíð-
inni sé mest af hinu eða þessu. All-
ar þessar upplýsingar sem við sog-
um í okkur notum við svo þegar
við förum um landið aftur kannski
með hreindýrin.“
Stefán Hrafn er tiltölulega ný-
kominn frá Svíþjóð þar sem hann
aðstoðaði einn félaga sinn, hrein-
dýrabónda, við slátrun. Sá er vanur
að koma til hans í Isortoq til að að-
stoða hann við sama verk.
„Það vill svo til að sláturtíðin hjá
okkur er yfirleitt mánuði á undan
þeim í Skandinavíu. Menn bíða eft-
ir því í Noregi og Svíþjóð að snjór-
inn komi svo þeir geti rekið með
vélsleða. Það hefur aukinn kostn-
að í för með sér að nota þyrlu við að
smala dýrunum saman.
Ég var svo heppinn þegar ég
fékk nýjan hluthafa inn í fyrirtæk-
ið, Ingvar Garðarsson, sem leit-
ar að ódýrum og góðum lausnum.
Við byrjuðum í hittifyrra að nota
paramótara við smölun sem virk-
uðu en þeir eru frekar óþolnir fyrir
vindi. Svo reyndum við gírókopter
í fyrra sem virkaði svona rækilega
vel. Ég fékk 14 daga til að byggja
tvo flugvelli fyrir vélina. Mér var
sagt að það þyrfti um 150 metra
braut svo hún kæmist í loftið en
við notum ekki nema um 60 metra
braut. Besta flugvallarstæðið var
inni í aðalvinnugirðingunni fyrir
hreindýrin þannig að ég flutti bara
girðinguna og byggði flugvöll. Kol-
legum mínum í Skandinavíu fannst
það vera syndsamlegt að setja flug-
völl mitt inn í hreindýragirðingu.“
Hann hlær.
Sænskur flugmaður flaug
gírókopternum í sumar en Stefán
Hrafn segir að nauðsynlegt sé þeim
sem munu fljúga gírókopter við
smölun að þekkja dýrin, hafa skiln-
ing á atferli þeirra sem og að þekkja
landslagið.
Stefán Hrafn er með atvinnu-
flugmannspróf og fer til Kanarí-
eyja í byrjun nýs árs til að læra að
fljúga gírókopterum auk þess sem
það er á döfinni að útvega annan
gírokopter.
„Svo er mig farið að langa til að
stíga á tindana á Kanaríeyjum; þess
á milli sem maður er ekki að fljúga
getur maður farið í gönguferðir upp
um fjöll og firnindi og mokað í sig
ólífum og mangóávöxtum sem vaxa
á trjánum. Ég verð næstum því eins
og Adam í Paradís.“
Ímynd um ákveðinn lífsstíll
Stefán Hrafn stundaði nám í hrein-
dýrarækt í Noregi og Svíþjóð, flug-
nám í Kanda og hann lærði meira
að segja skógarhögg. Bóndi, flug-
maður, skógarhöggsmaður.
„Ég tók atvinnuflugmannspróf í
Kanada og það munaði hársbreidd
að ég gerði það að atvinnu minni en
á þeim tíma sem ég var nýútskrif-
aður var mikið atvinnuleysi á með-
al flugmanna. Ég var búinn að læra
hreindýraræktina áður þannig að
það voru eiginlega tvær raddir sem
kölluðu á mig: Bæði rödd hreindýr-
anna og rödd flugsins. Ef ég hefði
hugsað mér draumatilveru þá gæti
maður kannski verið að vinna í einn
mánuð í senn sem flugmaður og
hinn mánuðinn við að rækta hrein-
dýr. Örlögin ollu því að það varð
aldrei.
Þegar ég var yngri og var að taka
ákvörðun um hvað ég vildi vinna við
þá vildi ég vinna við eitthvað sem
fæli í sér útivist og hreyfingu. Það
hafa hreindýrin gefið mér og svo get
ég verið mikið úti í náttúrunni. Svo
borða ég hollan og góðan mat eins
og hreindýrasúpu og hreindýrasteik
og ef maður fær leið á því að borða
hreindýrakjöt þá getur maður slengt
í sig einum og einum kjúklingi.
Svo má taka leggbeinin af stór-
um hreindýrum og saga skíf-
ur og búa til trúlofunar- og gift-
ingarhringa úr þessu öllu saman
eða hálsfestar og eyrnalokka. Þetta
hefur fjölnota gagn. Maður gæti ver-
ið margkvæntur af því að borða eitt
hreindýr.“
Hvað eru hreindýrin í huga Stef-
áns Hrafns sem hefur einu sinni
gengið í hjónaband – sem entist
ekki?
„Þau eru ímynd um ákveðinn
lífsstíl. Þau eru ímynd hollustu.
Þau eru ímynd léttleika – þau líða
á skeiði um öræfin. Þau eru góðir
félagar þó þau séu ekkert sérstak-
lega mannelsk. Hreindýrin eru líka
matur og næring. Það er mjög lágt
kólesteról í þeim og þau eru járnrík.
Þetta er holl og góð fæða.“
Lífið hefur ekki alltaf verið dans
á rósum í rekstrinum þótt Stef-
án Hrafn hafi lagt áherslu á að
byggja upp eftir efnum og aðstæð-
um. Stundum hefur hann verið
með fullar hendur fjár en svo fór
að halla undan fæti fyrir um sex
árum. Ástæðuna má m.a. rekja til
loftslagsbreytinga og var dýrt að
smala hjörðinni saman með þyrlu.
Reksturinn hefur glæðst síðustu tvö
ár og er farinn að bera sig aftur.
Hreindýrabóndinn í Isortoq
kveður jafnhressilega og hann hafði
heilsað. Gengur út í íslenskan vet-
ur. Hvít fjöllin blasa við; sem minna
hann kannski eilítið á Grænlands-
jökul sem blasir við þegar hann er í
Isortoq.
Ævintýrin bíða. n
„Þau eru góðir
félagar þó þau
séu ekkert sérstak-
lega mannelsk
Ræktar hreindýr Þegar ég var yngri og var að taka
ákvörðun um hvað ég vildi vinna við þá vildi ég vinna við
eitthvað sem fæli í sér útivist og hreyfingu.Mynd SigtRygguR aRi „Maður gæti
verið marg-
kvæntur af því að
borða eitt hreindýr
Uppáhalds-
rétturinn
Stefán Hrafn borðar hreindýrakjöt þrisvar
til fjórum sinnum í viku þegar hann er
á Grænlandi. „Og það er í ýmsu formi.
Mér finnst lasagna með hreindýrahakki
vera besta lasagna á plánetunni; ég hef
reyndar aldrei komið í önnur sólkerfi
svo ég veit ekki einu sinni hvor það séu
hreindýr þar. Það má einnig nota það í
pítsur. Svo eru hreindýrahamborgarar
mjög góðir. Ég nota líka hreindýrakjöt í
pönnusteikur en þá tíni ég blóðberg sem
ég nota sem krydd. Ég nota líka talsvert
af hvönn auk þess sem hægt er að skera
hana í bita og súrsa í ediki sem hægt er
að hafa með steikinni ef það er ekki til ný
hvönn.“
Stefán Hrafn segir að einn af uppáhalds-
réttunum sínum sé þessi sem er fyrir tvo:
500 gr úrbeinað bógkjöt
n salt
n pipar
n 1/2 laukur
n 100 gr smjör
n 1 hvítlauksrif
n timjan (blóðberg)
Kjötið er tekið úr
frysti og skorið
í næfurþunnar
sneiðar eða nánast
heflað á meðan það
er frosið. Smjörið er
sett á pönnu og brætt.
Kjötsneiðarnar eru síðan
settar á pönnuna sem og pressaður
hvítlaukur og skorinn laukurinn.
Kryddað með blóðbergi, salti og pipar.
Hitinn er lækkaður þegar kjötið er steikt
og það látið krauma. Borið fram með
kartöflumús og títuberjasultu.