Dagblaðið Vísir - DV - 06.05.2014, Blaðsíða 26

Vikublað 6.–8. maí 201418 Neytendur
Grái fiðringurinn Það er að
ýmsu að huga þegar keyptur er nýr
bíll. Litavalið er á meðal þess og
Íslendingar velja gráa bíla í miklum
meirihluta. Mynd RóbeRt Reynisson
Ekki fá þér gráan bíl
Ef þú vilt skera þig úr í umferðinni á Íslandi
Þ
að er ólýsanleg tilfinning
að setjast inn í nýjan bíl
sem keyptur er beint úr
kassanum. Þó er fátt meira
svekkjandi en að leggja
nýja bílnum í stæðið heima og sjá
að nágranninn sem þú ert alltaf að
metast við er kominn á alveg eins
bíl.
Ef þú vilt skera þig úr og synda
gegn straumnum þegar kemur að
bílamálum þá gætir þú byrjað á
að endurskoða litavalið. Það væri
til dæmis ráðlegt að fá sér ekki
gráan bíl ef þú ert að spá í það.
Grár er nefnilega sá litur sem Ís-
lendingar eru hrifnastir af og er
hann með eindæmum vinsæll á
nýjum bílum. Af rúmlega sjö þús-
und nýskráðum fólksbifreiðum í
fyrra voru á fjórða þúsund gráir.
Nærri helmingur allra nýrra bíla á
Íslandi í fyrra var grár að lit. Sam-
kvæmt upplýsingum úr Árbók bíl-
greina 2014, þar sem birt er tafla
yfir litasamsetningu nýskráðra
bifreiða samkvæmt upplýsingum
frá Samgöngustofu, eru þetta ekki
nýjar fréttir því grár hefur lengi
verið vinsælasti litur á ökutækj-
um hér á landi. Næstvinsælastur
lita árið 2013 var hvítur, svo vekur
athygli að brúnir bílar eru vinsælli
en rauðir, svartir og bláir.
Gráir bílar, þá sérstaklega þeir
ljósgráu, þykja þægilegir í um-
gengni hvað þrif varðar. Hvimleið
óhreinindi á borð við ryk og aðra
minniháttar drullu eru ekki jafn
sýnileg og á til dæmis svörtum bíl-
um svo eigandinn þarf ekki alltaf
að vera með þvottakústinn á lofti.
Það er því ákveðið hagræði í lita-
valinu líka. n mikael@dv.is
Tólf milljónir
bíla innkallaðar
Þó aðeins séu liðnir fjórir
mánuðir af árinu 2014 þá hafa
nokkrir stærstu bílaframleið-
endur heims þegar innkallað
tólf milljónir bíla til að lagfæra
galla. Fjallað er um málið í grein
á vef Félags íslenskra bifreiða-
eigenda á dögunum þar sem
segir að þó að árið stefni hrað-
byri í sögubækurnar hvað þetta
varðar þá þurfi eitthvað mikið
að gerast til að það nái metárinu
2004 þegar rúmlega 30 milljón-
ir bíla voru innkallaðar í heim-
inum.
Nú síðast innkallaði BMW
hálfa milljón bíla vegna
vélargalla en þar áður höfðu
Mazda (42 þúsund), Chrysler
vegna Dodge og Jeep (650 þús-
und), Nissan (eina milljón bíla)
og Toyota (6,4 milljónir) þurft
að innkalla bíla. Alvarlegasta
innköllunin er þó vafalaust hjá
General Motors sem innkallaði
2,6 milljónir bíla eftir að hafa
viðurkennt galla í kveikilásum
þeirra. Kom í ljós að að forráða-
menn fyrirtækisins höfðu vitað
af gallanum í áratug en hann
lýsti sér í því að bílar áttu það til
að drepa á sér á fullri ferð á veg-
um úti. Þarf vart að taka fram
hversu hættulegt það er. Segir í
grein FÍB að GM bíði erfiðir tím-
ar þar sem dómsmál og himin-
háar sektir séu yfirvofandi.
CE er ekki
gæðastimpill
Það er algengur misskilningur að
CE-merking á vörum sé einhvers
konar gæðastimpill frá Evrópu-
sambandinu og segi eitthvað um
endingu vörunnar. CE-merk-
inguna er að finna á nánast öllum
vörum sem snerta okkar daglega
líf, hvort sem um er að ræða leik-
föng eða aðrar barnavörur eða
raftæki.
Það sem CE-
merkingin er hins
vegar er yfirlýs-
ing ábyrgðaraðila
um að viðkom-
andi vara uppfylli
grunnkröfur þeirra
Evróputilskipana sem um hana
gilda og að við mat á samræmi
hafi verið beitt þeim aðferðum
sem tilteknar eru í viðkomandi
tilskipunum. Varan er ekki gæða-
prófuð eða yfirfarin á nokkurn
hátt af ESB. CE-merkingin er ekki
eingöngu yfirlýsing um að varan
uppfylli kröfur tiltekinnar tilskip-
unar heldur allra Evróputilskip-
ana sem um viðkomandi vöru
kunna að gilda og kveða á um
CE-merkingu. Í mörgum tilvikum
tengjast grunnkröfur tilskipana
öryggi og heilsuvernd en einnig
getur verið um að ræða kröfur
sem tengjast umhverfi, virkni og
fleiri þáttum. CE-merkingin er
skrásett merki og um hana gilda
ákveðnar reglur varðandi stærð,
lögun og þess háttar samkvæmt
upplýsingum frá Neytendastofu.
Við borðum eplin sem ESB bannar
n Meðhöndluð með umdeildu efni sem gæti valdið krabbameini
N
ý tilskipun Evrópusam-
bandsins sem bannar inn-
flutning á bandarískum
eplum mun hafa áhrif á
íslenskar matvöruversl-
anir. ESB hefur ákveðið að banna
innflutning á eplum hefðbund-
inna framleiðenda vegna notkunar
á efninu dífenýlamín, einnig þekkt
sem DPA. Efnið er notað til að verja
eplin skemmdum en ekki hefur
tekist að útiloka að það geti verið
krabbameinsvaldandi þegar það
brotnar niður.
Íslenskir innflytjendur og mat-
vöruverslanir sem þeir þjónusta
hafa selt bandarísk epli um árabil
sem meðhöndluð eru með efninu.
DV grennslaðist fyrir um málið hjá
nokkrum umsvifamiklum innflytj-
endum hér á landi sem ætla að
hafa þau áfram á boðstólum þar
til annað kemur í ljós. DV fékk þær
upplýsingar frá Matvælastofnun að
hin nýja reglugerð ESB muni fljót-
lega taka gildi hérlendis.
efnið bannað innan esb
Matvælaöryggisstofnun Evrópu
óskaði eftir því árið 2008 að fram-
leiðendur DPA sýndu fram á skað-
leysi efnisins sem notað hefur verið
um árabil að verja epli skemmdum
þar sem þau eru geymd í kæliskáp-
um eftir tínslu. Eitt og sér er DPA
ekki talið skaðlegt en það getur
mögulega brotnað niður í krabba-
meinsvaldandi efnasambönd sem
kallast nítrósamín. Af þeim sökum
vildu evrópskir eftirlitsaðilar meiri
upplýsingar. En þar sem framleið-
endur gátu ekki með óyggjandi
og fullnægjandi hætti sýnt fram á
skaðleysi efnisins, eða þeirra efna
sem það getur myndað við niður-
brot, ákvað framkvæmdastjórn
Evrópusambandsins árið 2012 að
banna notkun DPA á eplum og öðr-
um ávöxtum sem ræktaðir eru inn-
an aðildarríkja þess.
Lokað á bandaríkin
Ekki var látið þar við sitja því frá og
með mars síðastliðnum var ákveðið
að setja afar ströng viðmið um
hversu mikið magn DPA má mæl-
ast í eplum og perum sem flutt eru
inn í ESB og það lækkað niður í 0,1
mg/kg. Það er miklu lægra en há-
markið í Bandaríkjunum sem er 10
mg/kg. Nýjasta rannsóknin á notk-
un DPA í Bandaríkjunum, frá ár-
inu 2010, sýndi að DPA fannst í 80
prósentum þeirra epla sem könnuð
voru og magnið var að meðaltali
fjórfalt á við ný viðmið ESB um inn-
flutt epli. Þetta þýðir í raun að ESB
er búið að setja bandarískum út-
flutningsaðilum stólinn fyrir dyrn-
ar og banna innflutning á banda-
rískum eplum.
Bandarísk stjórnvöld áætla að
þessar nýju hömlur í tilskipun
ESB geti kostað bandaríska epla-
ræktendur um 20 milljónir dala
í útflutningstekjur á ári eða sem
nemur rúmlega 2,2 milljörðum
króna.
Innan Bandaríkjanna hafa
þrýstihópar á borð við The Environ-
mental Working Group (EWG)
skorað á Umhverfisverndunar-
stofnun Bandaríkjanna (EPA) að
stöðva notkun á DPA-efninu þar til
nýjar rannsóknir sýni fram á skað-
leysi þess.
Áfram seld á Íslandi
„Við erum að selja epli sem hafa verið
meðhöndluð með þessu efni, þ.e.a.s.
þau epli sem koma frá Bandaríkjun-
um,“ segir Jón Hannes Stefánsson,
innkaupastjóri ferskvöru hjá Kaupási
sem á og rekur meðal annars Krón-
una og Nóatún, í svari við fyrirspurn
DV. „Samkvæmt okkar upplýsingum
er notkun á þessu efni samkvæmt
bandarískum reglum og reglur hér á
Íslandi leyfa sölu þessara vara.“ Hann
segir að bandarísk epli verði áfram
í verslunum Kaupáss ásamt úrvali
af evrópskum eplum og bendir á að
tímabili bandarískra epla fari senn að
ljúka. „Ef þessir Evrópustaðlar verða
teknir upp hér á landi þá munum við
að sjálfsögðu fylgja þeim.“
Undir þetta tekur Sigurður Á. Sig-
urðsson, framkvæmdastjóri Búrs
ehf., sem einnig flytur inn banda-
rísk epli sem meðhöndluð hafa verið
með DPA.
sigurður Mikael Jónsson
mikael@dv.is
„Samkvæmt okk-
ar upplýsingum
er notkun á þessu efni
samkvæmt bandarískum
reglum og reglur hér á Ís-
landi leyfa sölu þessara
vara.
eplabann esb Í mars síðastliðnum bann-
aði ESB innflutning á bandarískum eplum
sem meðhöndluð hafa verið með DPA.
Framleiðendur hafi ekki getað sýnt fram á
skaðleysi efnisins. Notkun á því var bönnuð
innan ESB árið 2012. Mynd siGtRyGGuR ARi
Ver eplin skemmdum Epli eru meðhöndluð með ýmsum efnum til að verja þau og
auka geymsluþol. Fjallað hefur verið um vaxhúðina sem sögð er skaðlaus. DPA er eitt
þessara efna sem á að varna því að brúnir blettir myndist á hýðinu. Mynd siGtRyGGuR ARi JóhAnnesson