Dagblaðið Vísir - DV - 27.05.2014, Side 17

Fréttir Erlent 17Vikublað 27.–29. maí 2014
V
eislan er að hefjast, það er
búið að gíra almenning inn
á Brasilíu 2014, samba, hita
og svita, í risastórri og geggj-
aðri fótboltaorgíu. Í ,,hjarta“
fótboltans, landinu sem getið hefur
af sér snillinga eins og Pele, Socrates,
Zico, Ronaldo, Romario, Ronaldinho
og nú síðast, Neymar.
Alls munu 32 þjóðir hefja leik
þann 12. júní og lýkur þessu ekki fyrr
en nýir heimsmeistarar verða krýndir
um mánuði síðar. Alls eru tólf borgir
sem koma við sögu leikanna og ekk-
ert er til sparað af hálfu stjórnvalda,
enda er Brasilía stærsta og voldug-
asta land Suður-Ameríku, um 8,5
milljónir ferkílómetrar að stærð, eða
álíka stórt og Evrópa.
Talið er að kostnaður við
heimsmeistaramótið geti numið um
13–16 milljörðum dollara, en einnig
er talið að mótið gefi af sér tekjur fyr-
ir brasilískan efnahag upp á tugi millj-
arða dollara. Efnahagslegur upp-
gangur hefur verið mikill í Brasilíu á
undanförnum árum og hefur verið um
3–5% hagvöxtur að meðaltali frá árinu
2000. Landið tilheyrir hópi landa sem
kölluð hafa verið BRICS, en auk Bras-
ilíu er þá verið að tala um Rússland,
Indland, Kína og Suður-Afríku.
Brasilía á skjánum!
Brasilía mun frá og með miðjum næsta
mánuði verða í beinni útsendingu
og í hverjum einasta íþróttatíma fjöl-
miðla. Þá verða mestu fótboltahetj-
ur fastagestir á skjáum landsmanna.
Við eru að tala um menn sem lifa
ekki á lágmarkslaunum, heldur synda
margir hverjir í peningum í skjóli
„feitra“ samninga við félög og styrkt-
araðila. Því er nefnilega ekki að leyna
að HM er ekki bara knattspyrnuhá-
tíð, heldur líka hátíð Mammons, Guðs
peninga – hvort sem manni líkar bet-
ur eða verr.
En það er tvær hliðar á HM-pen-
ingnum: Önnur snýr að þeirri glæsi-
legu umgjörð og þeirri hátíð sem
þessi keppni verður eflaust. Hin snýr
að því að þrátt fyrir mikla efnahags-
lega velgengni á síðustu árum er það
staðreynd að Brasilía er land mis-
skiptingar, gríðarlegrar fátæktar og fé-
lagslegra vandamála. Einnig virðast
miklir hnökrar vera á undirbúningi
HM, ef marka má fréttir, meðal annars
vegna mikillar spillingar.
Í stórborgum Brasilíu, þar sem
búa um 200 milljónir manna, er að
finna gríðarstór fátækrahverfi, með
öllu því sem slíku fylgir; vændi, eit-
urlyfjum, skipulagðri glæpastarfsemi,
skorti á heilsugæslu, menntun og
svo framvegis. Nægir að líta til fræg-
ustu borgar landsins, Rio de Janeiro,
þar sem tæplega sjö milljónir manna
búa. Leit er að glæsilegra bæjarstæði,
með einni frægustu strönd heimsins,
Copacabana, og háum, en sérkenni-
legum fjöllum í kring. Á einu þeirra
er meðal annars að finna risastyttu af
Jesú Kristi, sem vakir yfir borgarbúum.
En í hlíðum borgarinnar eru einnig
risastór fátækrahverfi, „favelas“ sem
er portúgalska og þýðir einfaldlega fá-
tækrahverfi eða „slum“ á ensku. Portú-
galska er tungumál landsins, enda var
landið portúgölsk nýlenda fyrrum.
Almenningi ofbauð
Að undanförnu hafa mótmæli bloss-
að upp í Brasilíu og fyrir ári kom til
alvarlegra árekstra milli yfirvalda og
mótmælenda meðan á Álfukeppn-
inni í knattspyrnu stóð. Almenningi
ofbauð eyðslan í umgjörð keppninn-
ar, á meðan til dæmis fargjöld í al-
menningssamgöngum voru hækkuð.
Um tvær milljónir manna mótmæltu
í fjölda borga og leiddu mótmælin til
átaka og dauðsfalla. En þau ristu dýpra
en að vera bara mótmæli gegn hækk-
un fargjalda, þau snerust líka að stór-
um hluta um lélega félagslega þjón-
ustu, en félagsleg þjónusta er nokkuð
sem fjölmargir íbúar landsins eru án.
Þá er fátækt gríðarleg og talið að um
40 milljónir manna (af um 200 millj-
ónum) lifi í fátækt, eða um 20 prósent
íbúanna. Stjórnvöld hafa verið með
sérstakt átak í gangi til þess að vinna
gegn þessari þróun, en ekki gengið
sem skyldi.
Stefnir í hneykSli
n Brasilía er land fegurðar og misskiptingar n Um 40 milljónir búa við fátækt
Brasilía er landið þaðan sem „samba-
fótboltinn“ kemur og þegar litið er yfir
knattspyrnusögu landsins kemur í ljós
að það hefur fætt af sér hvern snillinginn
á fætur öðrum. Í raun er erfitt að setja
upphafspunkt fyrir upptalningu sem
þessa, en til að byrja einhvers staðar er
ekki galið að hefja leikinn á einum besta
knattspyrnumanni allra tíma; Pele. „Ég
heiti Ronald Reagan, en þú þarft ekki
að kynna þig, því allir vita hver Pele er,“
sagði þáverandi forseti Bandaríkjanna,
þegar hann hitti Pele á sínum tíma. Pele
hafði stórkostlega boltatækni og er
eiginlega táknmynd brasilísks fótbolta.
Aðrir snillingar sem mætti telja upp eru;
Zico, Romario og Socrates, sem hollenski
snillingurinn Johan Cruyff sagði vera einn
albesta leikmann allra tíma. Af yngri leik-
mönnum mætti telja upp Ronaldo, Ron-
aldinho, Kaka, og nú síðast Neymar, sem
spilar með Barcelona. Hann var valinn
knattspyrnumaður Suður-Ameríku árið
2011 og besti leikmaður Álfukeppninnar
2013, þar sem Brasilía vann úrslitaleikinn
+3–0 gegn Spáni. Sjálfsagt verður mikil
pressa á þessum flotta sóknarmanni í
keppninni, en hann er aðeins 22 ára. Sjálf-
sagt mun þessi „framleiðsla“ á snillingum
bara halda áfram í Brasilíu.
Útungunarstöð fyrir snillinga
„Friðaraðgerðir“
Og það hafa fleiri átaksaðgerðir ver-
ið í gangi, sérstaklega vegna HM og
Ólympíuleikanna 2016, en Brasilía
mun einnig halda þá. Sérsveitir lög-
reglu og hers hafa undanfarin miss-
eri staðið í „friðaraðgerðum“ í fá-
tækrahverfum Brasilíu, sem eru ein
þau hættulegustu í heimi. Sum eru
svo hættulega að þangað fer lögregla
helst ekki inn, heldur læt-
ur hinar alræmdu
BOPE-sérsveitir
um verkið. Þess-
ar sérsveitir eru
umfjöllun-
arefni í kvik-
myndunum
Tropa de Elite
1 og 2. Í þessum
grimmilegu kvik-
myndum er skyggnst inni í
heim fátækrahverfanna og þar
sést hvers konar grimmdarveröld
um er að ræða. Þessar myndir eru
taldar gefa mjög raunsanna mynd
af ástandinu í fátækrahverfum Bras-
ilíu. Fleiri athyglisverðar kvikmynd-
ir hafa komið frá Brasilíu um félags-
leg málefni og má þar nefna myndir
á borð við City of God, sem fær 8,7 á
kvikmyndasíðunni IMDb.com, sem
er með því mesta sem gerist þar.
Myndin gerist í Rio de Janeiro.
Enginn þaggar niður í mér!
Fyrrverandi fótboltastjarnan Romario,
sem varð heimsmeistari með Brasilíu
árið 1994 (vann Ítalíu 3–2, eftir víta-
keppni), hefur látið samfélags(vanda)
mál til sín taka, en hann er núna þing-
maður á brasilíska þinginu. „Nú er
kominn tími til þess að vakna,“ lét
hann hafa eftir sér um ástandið sem
skapaðist fyrir ári. „Við erum að horfa
upp á spítala án rúma, þar sem fólk
liggur á gólf-
inu, og skóla
án máltíða fyr-
ir nemendur og
enga loftkælingu,“
var haft eftir hon-
um í New York Times.
Hann hefur sagt að FIFA, Al-
þjóða knattspyrnusambandið,
undir stjórn Sepps Blatter (sem
margir telja eins konar „einræðis-
herra“ fótboltans), hafi fengið það sem
það vildi í Brasilíu; peninga. „Þeim
er síðan alveg sama hvað verður eft-
ir,“ sagði Romario við NYT. Hann hef-
ur einnig lýst knattspyrnusambandi
Brasilíu sem „hörmung“ og telur að
spillingin í landinu sé hrikaleg og að
það sé verið að reyna að þagga niður í
honum. „En það mun ekki takast,“ seg-
ir hann: „Enginn segir mér að þegja,
það mun aldrei takast. Ég var einn sá
besti í boltanum, ég verð það kannski
ekki í stjórnmálum, en ég mun ekki
láta þagga niður í mér,“ sagði þessi
forni kappi, sem ef til vill er á meðal tíu
til tuttugu bestu knattspyrnumanna
heims í gegnum tíðina.
Pele: Þetta er hneyksli
Romario er ekki einn um að láta í sér
heyra í sambandi við mál sem snúa
að HM. Goðið sjálft, Pele, sagði í sam-
tali við þýska blaðið Sport Bild að
undirbúningur HM væri hneyksli, en
margir þeir vellir sem á að leika á, eru
enn ekki tilbúnir. Landið fékk keppn-
ina árið 2007. „Hið pólitíska ástand
er erfitt, ég hef áhyggjur af þessu.
Það hefur verið nægur tími til þess
að klára vellina. Þetta er hörmulegt,
þetta er hneyksli,“ sagði Pele í samtali
við Sport Bild.
En fellur ekki allt í ljúfa löð þegar
HM hefst? Nei, það eru ákveðnar lík-
ur á að um mótmæli verði að ræða
meðan á keppninni stendur. Á Face-
book er að finna síðu sem heitir
Mótmælahreyfing Brasilíu (Brazili-
an Protest Movement) og þar er sagt
frá mótmælunum. Líklegt verður að
teljast að þau haldi áfram, þó svo að
meirihluti íbúanna telji bæði HM og
ÓL jákvæða viðburði fyrir landið. Það
eru bara ekki allir sammála því og
heildarmyndin er örlítið flóknari en
bara sól, sandur og sæla. n
Landið var portúgölsk nýlenda, sem Portúgalar námu árið 1500 og því tala íbúarnir
portúgölsku. Landnemarnir kölluðu Brasilíu „land krossins“ en sjómenn kölluðu
það „land páfagaukanna.“ Nafnið er dregið af mikið notaðri viðartegund í landinu,
„pau-brazil.“ Fyrstu tvær aldirnar eftir landnám voru mikil átök á milli landnema og
innfæddra. Í dag eru um 50% íbúanna hvít á hörund og um 40% eru lituð. Flestir eru
kaþólskrar trúar. Landið lýsti yfir sjálfstæði árið 1822 og þá kom til stríðs við Portú-
gali, sem þeir töpuðu. Fyrstu öldina eftir sjálfstæði var herinn með mikil ítök í landinu
og á árunum 1965–1985 var landið undir herstjórn, en nú ríkir þar lýðræði. Landið er
sjötta stærsta efnahagskerfi heims, höfuðborgin heitir Brasilía og er þekkt fyrir
nútímalega hönnun. Forsetinn er kona, Dilma Roussef, og er hún 36.
forseti landsins. Um 200 milljónir búa í Brasilíu, en spáð er að
þeir verði um 260 milljónir árið 2060.
Brasilía í hnotskurn
Ber í borðið Goðið Romario er þingmaður
í dag og hikar ekki við að láta í sér heyra.
Gunnar Hólmsteinn
Ársælsson
Róa sig! Lögreglumaður reynir
að róa mótmælanda áður en til
óeirða kom fyrir úrslitaleikinn í
Álfukeppninni í júní í fyrra.
n Einangrun fer illa með fanga n Sálrænar og líkamlegar afleiðingar