Dagblaðið Vísir - DV - 28.08.2013, Blaðsíða 14

Þ
au eru mörg fórnarlömbin
á Íslandi. Fjöldi fólks glímir
við fátækt, veikindi og bágan
efnahag. Hrunið varð mörg­
um að fjárhagslegu fjörtjóni
og í framhaldinu fór heilsan og lífs­
gæðunum hrakaði. Fátæktin er meiri
og sárari en áður hefur sést í ís­
lensku samfélagi. Skjaldborgin um
hina skuldugu sem síðasta ríkisstjórn
boðaði kom í mýflugumynd. Undir­
liggjandi ástæða þess að samfélagið
er undirlagt af harmsögum er sú að
stjórnvöld klúðruðu málum með
þeim afleiðingum að íslenskt efna­
hagslíf lenti í kaldakoli.
Ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðar­
dóttur fylgdi fyrirmælum Alþjóða­
gjaldeyrissjóðsins út í hörgul. Ríkir,
fátækir, aldraðir og öryrkjar þurftu
að herða sultarólina eins og allur al­
menningur. Hinir ríku voru kallaðir
til með svokölluðum auðlegðarskatti
sem gaf allt að sex þúsund milljónir í
samneysluna. Neyðaraðgerða þurfti
við eftir hrunið. En nú hefur væntan­
lega birt til.
Ríkisstjórn Sigmundar Davíðs
Gunnlaugssonar boðar að auðlegðar­
skatturinn verði ekki framlengdur.
Milljarðarnir sem komu frá hinum
auðugu eru ekki lengur nauðsyn­
legir. Þetta gerist í framhaldi þess
að sama ríkisstjórn ákvað að aftur­
kalla ákvörðun um hækkað veiði­
gjald. Þeir afþakka himinháar tekjur
í ríkiskassann. Það getur ekki þýtt
nema eitt. Forsvarsmenn ríkisstjórn­
arinnar meta stöðuna þannig að
neyðinni hafi verið bægt frá. Það er
ekki lengur nauðsynlegt að viðhalda
neyðaraðgerðum til að koma á jafn­
vægi í þjóðarbúskapnum. Tími leið­
réttinga er runninn upp. En er það
svo?
Margt bendir til þess að efnahagur
Íslands standi sem fyrr á brauðfótum.
Verstu spár gera ráð fyrir öðru hruni.
Engar mælingar leiða í ljós að allt
sé komið í lag nú fimm árum eftir
hrunið. Þvert á móti er flestum ljóst
að tvennt þarf að gera til að rétta af
efnahaginn. Það þarf að skera nið­
ur útgjöld sem verður afar sársauka­
fullt. Og það þarf að auka tekjur af
miklum krafti. Ríkisstjórnin hefur lagt
á það áherslu að örva atvinnulífið
með skattalækkunum á almenning og
fyrir tæki. Og hún hefur boðað niður­
skurð á ýmsum sviðum. Það verður
vandasamt í ljósi afnáms auðlegðar­
skattsins og sértæka veiðileyfagjalds­
ins. Allur niðurskurður verður nú
settur undir það mæliker.
Ríkisstjórninni sem afþakkaði
milljarðana mun ekki líðast að ganga
harðar að þeim sem minna mega
sín í samfélaginu. Það er kristaltært
að samfélagið mun ekki sætta sig
við að bognu bökin taki á sig byrðar
sem aflétt hefur verið af hinum ríku.
Það er ekki forsvaranlegt að bjarga
fórnarlömbum auðlegðarinnar frá
skattinum en halda áfram að pína þá
sem minnst hafa á milli handanna.
Eignalausa fólkið þarf miklu frekar á
hjálp að halda en hinir auðugu sem
margir hafa fundið til ábyrgðar sinnar
og greitt viðbótarskattinn með glöðu
geði. Og við skulum hafa það hugfast
að auðlegðarskatturinn nær aðeins
til þeirra sem eiga 75 milljónir króna
eða meira í hreina eign. Það er ekki
fólk sem lifir á bónbjörgum.
Það kemur í ljós á næstunni hvort
hagur Íslands er í slíkum blóma að
það takist að rétta hag allra þeirra sem
urðu undir í hruninu. Það er búið að
líkna hinum ríku. Allir hinir eru í bið­
röðinni. Og þeir eru ekki að biðja um
sterkari efnahag. Langflestir eru að­
eins að biðja um þak yfir höfuðið og
að eiga fyrir nauðþurftum. Þar er bar­
áttan um brauðið efst á baugi en ekki
bætta eignastöðu. Ríkisstjórn hinna
ríku á næsta leik. Byrðum hefur verið
aflétt af breiðu bökunum. Og þá er
eins gott að lífskjör smælingja sam­
félagsins og millistéttarinnar séu á
dagskrá og verði bætt verulega.n
Sandkorn
Örvænting
n Örvænting er á með­
al samfylkingarfólks vegna
þess að flokkurinn virðist
ekki rétta úr kútnum undir
formennsku Árna Páls Árna-
sonar. Af þeim ástæðum er
vilji til að reyna enn samein­
ingu á vinstri vængnum og
smala þannig saman brot­
unum. Samfylking var á sín­
um tíma þannig tilraun en
Steingrímur J. Sigfússon vildi
ekki koma með og stofnaði
VG. Seinna klofnaði Sam­
fylking þegar Róbert Mar shall
gekk til liðs við gamla sam­
fylkingarmanninn Guðmund
Steingrímsson og Björt
framtíð varð til. Nú er uppi
draumur um að smala öll­
um aftur undir regnhlífina.
Össur þögull
n Össur Skarphéðinsson, fyrr­
verandi utan­
ríkisráðherra,
hefur lítið
látið til sín
taka í um­
ræðunni
undanfarið
um aðildar­
leysi að Evrópusambandinu
og fleira. Össur er þekktur
af baráttugleði sinni og hef­
ur í gegnum tíðinda staðið í
mörgu stríðinu. Þögn hans
þykir af einhverjum vera vís­
bending um að hann kunni
að vera búinn að fá nóg af
pólitík eftir hrun Samfylk­
ingarinnar í vor.
Jólabók Sigmundar
n Á meðal þeirra sem misstu
vinnuna við hrun Samfylk­
ingarinnar
er Sigmundur
Ernir Rúnars-
son. Hann
hefur þó ekki
látið þetta
mikið á sig
fá en nýtt vel
tímann á biðlaunum til að
skrifa bækur. Þeirra á með­
al er saga afrekskonunnar
Vilborgar Örnu Gissurardóttur
sem stendur öðrum íslensk­
um konum framar að afli
og atgervi. Vilborg á að baki
göngu á suðurpólinn og er nú
að toppa nokkra hæstu tinda
heims. Viðbúið er að þarna sé
söluhá jólabók í fæðingu.
Vigdís á Grænlandi
n Óvenju rólegt hefur verið í
kringum Vigdísi Haukdsdóttur,
þingmann Framsóknarflokks­
ins og formann fjárlaganefnd­
ar, undanfarna daga. Vigdís
vakti gríðarlega athygli fyrir
skemmstu þegar hún bein­
línis hótaði RÚV niðurskurði
eftir að fréttastofan fór rangt
með ummæli hennar varð­
andi IPA­styrkina. Ástæðan
fyrir lognmollunni í kringum
Vigdísi er sú að hún hefur
verið stödd á Grænlandi að
undanförnu. Nú er Vigdís
komin heim og má búast við
að fjör fari að færast í leikinn
að nýju.
Núna er von Hef kysst konu
sem kyssti Elvis
Móðir Antons Mána hrærð yfir viðbrögðum við frásögn um einelti. – DV Ein af þeim sögum sem Helgi Björns mun segja á ferðalagi um landið í vetur. – DV
Ríkisstjórn hinna ríku„Þeir afþakka
himinháar tekjur
„Þannig hefur ríkis-
stjórnin verið föst í
bakkgírnum fyrstu hund-
rað daga tilveru sinnar
Í
júní stóð til að umhverfisráðherra
undirritaði friðlýsingu Þjórsárvera í
samræmi við náttúruverndaráætl­
un. Öllum að óvörum aflýsti ráð­
herrann undirritun skyndilega þó
að búið væri að bjóða í kaffi til að
fagna þessum merka áfanga. Ráð­
herra bar því við að taka þyrfti tillit
til athugasemda frá Landsvirkjun og
tveimur sveitarfélögum. Aflýsing kaffi­
boðsins vakti því illan grun um að nú
ætti að stíga skref til baka.
Svo fór að umhverfisráðherrann
var ekki fyrr farinn af sviðinu en að
inn gekk iðnaðarráðherra, glaðbeittur
mjög, með ný áform um Norðlinga­
ölduveitu. Nú er Norðlingaölduveita
raunar í verndarflokki rammaáætl­
unar og byggist það á tillögu verk­
efnastjórnar þó að einhverjir hafi
haldið öðru fram, ranglega. Þessi at­
burðarás sýnir hins vegar að mark­
mið nýrrar ríkisstjórnar virðist fyrst og
fremst vera að snúa við öllum verkum
fyrri ríkisstjórnar, þar á meðal ramma­
áætlun.
Þannig hefur ríkisstjórnin verið föst
í bakkgírnum fyrstu hundrað daga til­
veru sinnar og ekki að undra að stuðn­
ingur við hana hafi rýrnað jafnt og þétt
á meðan. Í kosningabaráttunni töluðu
ríkisstjórnarflokkarnir um aðgerðir í
skuldamálum heimilanna og létu að
því liggja að þar mætti lyfta grettistaki
á leifturhraða. En þegar sest var í
valdastólana birtust aðrar áherslur.
Aðaláhugamál ríkisstjórnarinnar er
ekki að gera neitt nýtt heldur að snúa
til fortíðar. Þannig var bakkað aftur
inn í flokkspólitískt val á stjórn Ríkis­
útvarpsins. Þannig var bakkað með
sérstakt veiðigjald – og í beinu fram­
haldi greiddu ýmsir útgerðarmenn
sér hundruð milljóna í hagnað enda
ekki lengur þjakaðir af því að þurfa að
greiða þjóðinni þessa fjármuni fyrir
nýtingu auðlindarinnar. Það var bakk­
að með hóflega skattahækkun á ferða­
þjónustuna – en um leið kvartað yfir
því að ferðamenn væru ekki rukkaðir
nægjanlega fyrir veru sína hér. Það er
boðað að bakka með auðlegðarskatt­
inn. Og ef af nýjum virkjanaáformum
verður er ljóst að það á að bakka með
friðlýsingu Þjórsárvera sem myndi
teljast slys á heimsvísu ef horft er til
gróðurfars og náttúru á svæðinu.
Áhrif afturhaldsins
Það virðist líka eiga að hætta við fjár­
festingaáætlun fyrri ríkisstjórnar – þó
að þeir sem nú skipa stjórnarflokk­
ana hafi einmitt kvartað undan skorti
á fjárfestingu allt síðasta kjörtímabil.
Það virðist eiga að bakka með nýja
sýningu Náttúruminjasafns í Perlunni
– þó að þingmenn allra flokka á síðasta
kjörtímabili hafi verið sammála um að
þetta þriðja höfuðsafn landsins sem
sett var á laggirnar með framsýnum
lögum árið 2007 þyrfti að fá aðstöðu til
sýningarhalds og eðlilegrar starfsemi.
Annars staðar er kyrrstaða – eins og
t.d. í framkvæmdum við hús íslenskra
fræða þar sem gárungar tala nú um
nýtekna gröf íslenskra fræða.
Þessi bakkgírskeyrsla er að sjálf­
sögðu ekki góð fyrir þjóðina sem vill
endurreisn eftir kreppu. Margt af því
sem hér hefur verið nefnt þjónar því
mikilvæga hlutverki að styðja við þá
endurreisn. Því miður virðist núver­
andi ríkisstjórn – eins og óöruggur
unglingur í leit að sjálfsmynd – ekki
hafa neinar leiðir til að skilgreina sig
aðrar en þær að hún sé á móti síðustu
ríkisstjórn. Því eyðir nýja stjórnin öllu
sínu púðri í að snúa við ýmsum ráð­
stöfunum síðustu stjórnar sem engin
óánægja var þó með hjá öðrum en
valdaöflunum í núverandi stjórnar­
flokkum.
Því miður hefur þetta afturhald
ekki aðeins þau áhrif að búa til óþarf­
an vanda og óstöðugleika í ríkisfjár­
málum – þar sem nú þarf væntanlega
aukinn niðurskurð til að mæta tekju­
skerðingu ríkisins – heldur ekki síður
í mikilvægum málum á borð við nátt­
úruvernd og umhverfismál. Þannig
virðist atvinnustefna nýrra stjórnvalda
byggjast á gömlum hugmyndum þar
sem teikn eru á lofti um að nú eigi að
hefja nýja útsölu á íslenskri orku undir
frekari álver þó að sá iðnaður eigi nú í
miklum vanda. Gallinn við slíka aftur­
haldsstjórn er að hún getur haft óaftur­
kræf umhverfisáhrif, efnahagsáhrif og
samfélagsáhrif. Það er ekki þjóðinni til
heilla. Hér þarf fjölbreytta atvinnuupp­
byggingu í sátt við umhverfi og samfé­
lag og þangað eigum við að stefna. n
Aftur til fortíðar
Kjallari
Katrín
Jakobsdóttir
formaður VG
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Fréttastjóri menningar: Símon
Birgisson (simonb@dv.is) Ritstjórnarfulltrúi: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjónarmaður helgarblaðs og innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og
vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is) Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
14 28. ágúst 2013 Miðvikudagur
Leiðari
Reynir Traustason
rt@dv.is
M
y
n
D
R
A
k
El Ó
Sk
SiG
U
R
ð
A
R
D
Ó
t
tiR