Dagblaðið Vísir - DV - 09.09.2013, Qupperneq 14

Sandkorn
A
ustur á fjörðum hitti ég
mann sem þótti svo öfgafull­
ur í skoðunum að honum
var hótað lífláti. Öfgarn­
ar fólust í andstöðu hans við
Kárahnjúkavirkjun og baráttu fyrir
vernd náttúrunnar. Skoðanirnar voru
kannski ekkert svo öfgafullar í raun en
þær gengu gegn ríkjandi viðhorfum á
þessum stað á þessum tíma. Fyrir vik­
ið var honum vart vært í samfélaginu,
hann missti vini og þurfti að þola
meiningar um að hann vildi taka mat
og framtíðarmöguleika af börnunum
– og hótanir. Viðbrögðin við öfgunum,
ef öfgar skyldi kalla, voru sem sagt
ofsafengin og öfgafull.
Saga hans er ekkert einsdæmi.
Allt of algengt er að hér skapist eitt­
hvert ástand, sem minnir einna helst á
sturlunarástand, fóðrað af ótta, reiði og
fordómum.
Fólk setur fram gagnrýni á viðteknar
venjur eða viðhorf og viðbrögðin: í stað
þess að fjalla um staðhæfingu, skoðun
eða innihald gagnrýni staðhæfum við
um, viðrum skoðanir gegn og gagnrýn­
um þann sem kvaddi sér hljóðs. Hvatir
þess sem er talar eru tortryggðar, grafið
er undan honum og reitt til höggs. Um­
ræðan verður ómálefnaleg, persónu­
leg og rætin. Fólk er dregið í dilka og
stimplað svo auðveldara sé að afskrifa
það – og öfgafullum einstaklingum
þarf enginn að taka mark á.
Annað dæmi: Tvær konur benda á
að fullorðinn maður sem braut gegn
ungri frænku sinni með á kynferðis­
legan hátt sé að fara að kenna við
æðstu menntastofnun landsins og
spyrja, er það í lagi?
Önnur þeirra hefur verið áberandi
að undanförnu fyrir femínísk viðhorf
sem þykja svo öfgafull að það er nánast
búið að gefa skotleyfi á hana. Hún þarf
allavega að þola alls kyns níð reglu­
lega, ofbeldisóra og hótanir. Öfgarnar
felast meðal annars í því að endurbirta
vafasöm ummæli annarra, hvetja fólk
til þess að draga börn ekki í dilka eftir
æxlunarfærum þeirra og nú þetta.
Það hvort Jón Baldvin Hannibalsson
ætti að vera gestakennari við Háskóla
Íslands var mál málanna í síðustu viku
– enda eðlilegt að ræða gagnrýnina
sem konurnar settu fram og hvort hún
eigi rétt á sér eða ekki og þá af hverju.
Eins er eðlilegt að ræða viðbrögð Há­
skólans sem hætti við að leyfa karlinum
að kenna þar en forsvarsmenn skólans
fóru undan í hálfgerðum flæmingi og
bentu á gallaðar verklagsreglur í stað
þess að færa rök fyrir þeirri ákvörðun.
Engin tilraun var gerð til þess að
skýra hvar mörkin liggja varðandi
starfsmenn skólans. Eftir stendur karl
sem líkir sjálfum sér við fórnarlömb
nasismans því hann var ráðinn og rek­
inn áður en hann skrifaði undir samn­
ing, án þess að nokkuð nýtt kæmi fram.
Og konurnar, þær voru sagðar öfga­
fullar. Í samantekt sem Ingimar Karl
Helgason gerði á þeim orðum sem hafa
verið látin falla í umræðunni koma
eftirfarandi orð fyrir: geðveiki, kúgun,
kvalalosti, gægjufíkn, heift, hefndar­
þorsti, talibanar, brennuvargar, ofstæk­
islið, öfgafullur minnihluti, ofstækis­
fullur sértrúarsöfnuður og pólitískur
rétttrúnaður. Að auki sagðist einhver
vilja beita þær ofbeldi fyrir að vera
svona öfgafullar.
Konurnar eru ekki hafnar yfir gagn­
rýni frekar en aðrir og sem betur fer
spannst einnig málefnaleg umræða um
gagnrýnina sem þær settu fram.
En þessi leið, að skipa fólki í fylk­
ingar og gera lítið úr þeim sem eru á
öndverðum meiði og þyrla upp ryki allt
um kring fer að verða þreytandi og skil­
ur ekkert eftir sig nema tortryggni og
andstæðar fylkingar – annaðhvort ertu
með eða á móti.
Umræðan er þörf en á meðan hún
er föst í þessu fari er hún helst til þess
fallin að þagga niður í þeim sem tala
gegn ríkjandi viðhorfum og fæla aðra
frá, sem ekki treysta sér til þess að taka
slaginn.
Það vill enginn sitja undir því að
fólki langi til að æla á hann, hann sé
vangefinn, vælandi og grenjandi út í
eitt, vanþakklát og athyglissjúk öfga­
manneskja sem hati karla, skaðvald­
ur á leið inn á fæðingardeild með
hreinsunareld sem ætti að geyma
fingurinn í rassinum og halda kjafti,
eins og Hildur Lilliendahl hefur þurft
að gera, og það á enginn að þurfa þess
heldur. n
Blekktir kjósendur
n Ríkisstjórn Sigmundar
Davíðs Gunnlaugssonar er
gríðarlegur vandi á hönd­
um nú þegar kannanir leiða
í ljós að minnihluti kjósenda
styður hana. Sjálfstæðis­
flokkurinn heldur að vísu
sínu, enda kosningaloforð
hans ekki skýjaborgum ofar
eins og gerist hjá Framsókn.
Jónas Kristjánsson, fyrrver­
andi ritstjóri, dregur ekkert
af lýsingunum á blekkingum
Framsóknar. „Blekktir kjós­
endur Framsóknar yfirgefa
hana í hrönnum og neita
jafnvel að hafa kosið Nígeríu­
bréfin,“ skrifar hann.
Margt hugsanlegt
n Augljóst er að Sigmundur
Davíð Gunnlaugsson forsætis­
ráðherra hefur miklar áhyggj­
ur af stöðu
sinni og
valdataum­
um. Hann og
aðstoðarmað­
ur hans eru
á útopnuðu
að mynda
jákvæða athygli í kringum
embættið. Fundurinn með
Barack Obama er þaulnýttur.
Sigmundur gaf til kynna að
Obama væri honum einkar
vinveittur og hugsanlega á
leiðinni til Íslands. Þá yrðu
hugsanlega gerðir mikilir við­
skiptasamningar við Banda­
ríkin, Íslandi til góða.
Hvað veit Wade?
n Hannes Hólmsteinn Gissurar-
son prófessor er ekki einham­
ur þegar hann tekur sig til.
Fyrir helgina
ritaði hann
stóra grein í
Moggann þar
sem hann
saumar að Ro-
bert Wade pró­
fessor og rek­
ur dæmi um þekkingarleysi
hans á íslensku samfélagi.
Þessi skrif eiga sér væntanlega
rætur í því að sambýliskona
Roberts, Sigurbjörg Sigurgeirs-
dóttir, hefur verið óvægin við
Hannes og fjallað opinberlega
um dóma sem hann fékk fyrir
að brjóta á eignarrétti. Hann­
es spyrt hvort Wade viti er
að Davíð Oddsson, einn helsti
valdamaður Íslands á síðari
tímum, hafi verið alinn upp af
einstæðri móður.
Börn forstjórans
n Eitt af bestu reknu fyrir­
tækjum landsins er Síldar­
vinnslan Neskaupstað sem
hagnaðist um sjö milljarða í
fyrra. Gunnþór Ingvason for­
stjóri hafði varað við því að
veiðigjöldin myndu sliga út­
gerðina. Á almennum fundi
birti hann mynd af börnum
sínum með þeirri hvatningu
að gjöldunum yrði breytt
þannig að börnin ættu sér
framtíð. Nú virðist sem börn­
unum hafi verið bjargað.
Get með sanni
sagt: 7-9-13
Ég er á
góðum stað
Þórlaug Ágústsdóttir er laus við krabbameinið. – DV Emilíana Torrini hugsar ekki mikið um fortíðina. – DV
Sturlunarástandið
É
g átti kost á því á dögunum að
heimsækja Grænland í fyrsta
sinn. Upplifun mín var stórkost­
leg. Skilningur minn á mikilvægi
staðsetningar Grænlands og Ís­
lands á landakorti heimsins jókst enn
frekar. Færeyjar eru jafnframt á þess­
um mikilvæga stað í náttúruauðlinda
tilliti. Það er hreint með ólíkindum
hvað umræða um þessar náttúruauð­
lindakistur fór seint af stað. Í dag bein­
ast augu heimsbyggðarinnar í þessa
átt. Á norðurslóð eru tækifærin óþrjót­
andi. Kuldinn, jöklarnir, ferskvatnið,
fiskimiðin, námurnar, staðsetningin,
siglingaleiðin og hugsanleg olía. Það
ber allt að sama brunni. Þessi ríki hafa
allt það sem heimsbyggðina vantar í
nútíð og til langrar framtíðar. Sjálf­
stæði þessara þjóða er því mikilvægt.
Ég tel að framkoma Dana við
annars vegar Færeyinga í makríl­
deilunni og hins vegar við Græn­
lendinga í málefnum norðurskautsins
hvetji þessar þjóðir til sjálfstæðis­
baráttu. Einkennilegt er að horfa
upp á að Danmörk – sem er aðili að
Evrópusambandinu – standi með ESB
en ekki smáríkjunum sem landið er í
ríkjasambandi við í gegnum kannski
úrelt konungsríkjasamband. Á þessu
sést hvað íslenska þjóðin var djörf að
lýsa yfir sjálfstæði sínu 1944. Í þess­
um verknaði stjórnvalda í Danmörku
kristallast tryggð ríkja sem eru í ESB
við sambandið en ekki „innri hags­
muni“. Rétt er að minna á að Græn­
land er eina ríkið sem hefur sagt
sig úr Evrópusambandinu – sem
var einstök framtíðarsýn á sínum
tíma. Efasemdamenn um Evrópu­
sambandið telja að úrsögn úr sam­
bandinu sé óframkvæmanleg í dag –
en við sjáum hvað setur í málefnum
Breta í því tilliti. Danir hafa augljós­
lega valið að standa frekar með ESB
í stað smáríkjanna í Norður­Atlants­
hafi. Það eru miklar fréttir og líklega
eru Danir ekki búnir að bíta úr nál­
inni með það.
Þessar þjóðir á norðurslóð eiga
allt sameiginlegt auk Noregs. Okk­
ur ber að vinna saman að sameigin­
legum hagsmunum – við eigum allt
undir. Grænlendingar og Færeyingar
líta mjög til okkar Íslendinga með
samstarf í huga. Við eigum að sinna
því kalli og á engan hátt megum við
bregðast því trausti. Gleymum held­
ur ekki vinarþelinu sem Færeyingar
sýndu okkur á haustdögum 2008 er
þeir reiddu fram lán okkur til handa
óumbeðnir. Smáþjóðir eiga að sýna
samtakamátt og hafa áhrif á alþjóða­
vettvangi. Tækifærin eru okkar í
breyttri heimsmynd.
Ísland, Færeyjar og Grænland
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Fréttastjóri menningar: Símon
Birgisson (simonb@dv.is) Ritstjórnarfulltrúi: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjónarmaður helgarblaðs og innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og
vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is) Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
14 9. september 2013 Mánudagur
Leiðari
Ingibjörg Dögg
Kjartansdóttir
ingibjorg@dv.is
Kjallari
Vigdís Hauksdóttir
Þingkona Framsóknarflokksins
„Á norðurslóð eru
tækifærin óþrjótandi
„Fólk er
dregið í dilka