Dagblaðið Vísir - DV - 20.09.2013, Blaðsíða 16

16 Fréttir 20.–22. september 2013 Helgarblað
Uppgjör Árna pÁls
n „Afþökkuðum vonina um sigur á fölskum forsendum“ n Forréttindaklíkur ógna lífskjörum almennings„Kraftaverk að
við búum enn í
velferðarsamfélagi.
S
amfylkingin má muna sinn
fífil fegurri. Í síðustu þing­
kosningum beið hún sögu­
legt afhroð og tapaði ellefu
þingsætum. Árni Páll Árna­
son, formaður flokksins, leitast nú
við að reisa Samfylkinguna upp úr
öskustónni og á ærið verkefni fyrir
höndum. Undirritaður heimsótti
Árna á skrifstofu hans í Austurstræti
og ræddi við hann um stjórnmála­
ástandið, kosningaósigurinn, fram­
tíð Samfylkingarinnar og reynslu
Árna Páls af því að vera félagsmála­
ráðherra á einhverjum verstu sam­
dráttartímum lýðveldissögunnar.
Vörnin gegn valdaflokkunum
Kannski liggur beinast við að spyrja
formanninn hvort Samfylkingin eigi
sér einhvern tilvistargrundvöll leng­
ur. Flokkurinn sem stofnaður var
til að sameina íslenska jafnaðar­
menn er orðinn að smáflokki og að­
ildin að Evrópusambandinu, eitt
stærsta baráttumál Samfylkingar­
innar til margra ára, fjarlægist með
degi hverjum. „Ég er í raun ósam­
mála báðum forsendunum þínum,“
svarar Árni. „Í fyrsta lagi held ég að
fólk geri sér mun betur grein fyr­
ir því í dag en síðasta vor að sterkur
jafnaðarmannaflokkur er eina vörn­
in okkar gegn því að gömlu valda­
flokkarnir sitji saman að kjötkötl­
unum ár eftir ár. Þegar efnahagslífið
er viðkvæmt skipta velferðaráhersl­
ur og félagslegt réttlæti höfuðmáli.
Þess vegna er samfélagssýn jafn­
aðarmanna mikilvægari núna en
nokkru sinni fyrr og Samfylkingin
mikilvægari en nokkru sinni fyrr. Í
öðru lagi held ég að skýr vilji sé til
þess meðal almennings að aðildar­
umsóknin að Evrópusambandinu
verði sett í þjóðaratkvæðagreiðslu.
Klaufaskapur utanríkisráðherra
varpar nýju ljósi á mikilvægi þess að
við klárum málið.“
Andstæðurnar skerpast
Af skoðanakönnunum að dæma
hefur fylgi nýrrar ríkisstjórnar dalað,
líklega vegna þess að ekkert bólar
á því að stjórnarflokkarnir efni þau
stórkostlegu loforð sem þeir gáfu
kjósendum í aðdraganda kosninga.
Á fyrstu mánuðunum hefur ríkis­
stjórnin hins vegar tekið pólitískar
ákvarðanir um að afþakka skatt­
tekjur upp á tugi milljarða, svo sem
með því að lækka sérstaka veiði­
gjaldið, afturkalla hækkun virðis­
aukaskatts á hótelrekendur og fram­
lengja ekki auðlegðarskattinn. Að
sögn Árna Páls sýna þessar aðgerðir
svart á hvítu muninn á hugmynda­
fræði hægrimanna annars vegar
og jafnaðarmanna hins vegar. „Við
myndum aldrei byrja á því að létta
sköttum af þeim sem best eru í fær­
um til að borga þá,“ segir Árni sem
er gáttaður á stefnu núverandi ríkis­
stjórnar. „Við myndum aldrei tefla
með þessum hætti samfélagsávinn­
ingnum af uppbyggingu velferðar­
þjónustunnar í tvísýnu. Í staðinn
myndum við standa vörð um vel­
ferðina en gæta réttlætis í skattlagn­
ingu. Og þetta er það sem við lögð­
um okkur fram um að gera á síðasta
kjörtímabili. Til að mynda jukum
við hlut auðlindagjalda í tekjuöflun
ríkissjóðs og drógum þannig úr þörf
fyrir skattahækkanir á venjulegt
vinnandi fólk.“
Sérkennileg upplifun
Árni Páll Árnason tók við sem félags­
málaráðherra í maí árið 2009 þegar
íslenskt efnahagslíf var í algjörum
lamasessi eftir eitt stærsta efnahags­
hrun sögunnar. „Þetta var ótrúlega
sérkennileg upplifun. Það var furðu­
legt að verða ráðherra og skynja að
maður upplifði algjörlega fordæma­
lausa tíma,“ segir hann og bætir því
við að aðstæðurnar hafi reynt tölu­
vert á þolrif félagslega kerfisins í
heild. „Til að mynda skorti alla inn­
viði til að takast á við fjöldaatvinnu­
leysi. Vinnumálastofnun var að slig­
ast undan því einu að skrá fólk en fáir
voru að þjónusta fólkið sem lengst
hafði verið atvinnulaust. Það var ein­
faldlega enginn mannafli til þess.“
Þótt ástandið væri þá þegar
hörmulegt þurfti ríkisstjórnin að
taka óþægilegar ákvarðanir til að
ná markmiðum um jöfnuð í ríkis­
fjármálum. „Í minn hlut kom mikill
niðurskurður og við þurftum að
finna leiðir sem voru eins sársauka­
litlar og mögulegt var. Þetta tókst
en vissulega var um skerðingar á
lífskjörum fólks að ræða. Um leið
biðu öll þessi skuldamál sem enginn
hafði heildaryfirsýn yfir. Flækjustig­
ið var slíkt og erfiðleikarnir við að ná
utan um hlutina svo miklir, að maður
horfði eiginlega á þetta og áttaði sig
á því að þetta væri drullupyttur sem
maður kæmi aldrei hreinn upp úr.
Maður ætti aldrei eftir að jafna sig al­
veg á glímunni við þessi vandamál.“
„Með hálfgerða
köfnunartilfinningu“
Leið Árna Páli beinlínis illa í
vinnunni? „Maður sat þarna fyrstu
vikurnar og mánuðina með hálfgerða
köfnunartilfinningu. Og sama hversu
seint maður fór heim á kvöldin, þá
leið manni einhvern veginn alltaf
eins og maður væri að svíkjast um,
eins og manni bæri í raun skylda til
þess að vinna alltaf miklu lengur. Ég
fann fyrir ótrúlegri óþolinmæði, til
dæmis á fundum þar sem manni lá
svo á að komast í næsta verkefni, því
endalaus mál biðu úrlausnar.“
Árni lýsir því hvernig teknar voru
margar ákvarðanir í hverri viku sem
venjulega hefðu ekki verið teknar
nema að undangengnu löngu undir­
búningsferli. „Eftir á að hyggja er
Jóhann Páll Jóhannsson
johannpall@dv.is
Viðtal
„Bjarni og
Sigmundur
eru eins og dýrin
í sögunni af litlu
gulu hænunni