Dagblaðið Vísir - DV - 20.09.2013, Síða 16
16 Fréttir 20.–22. september 2013 Helgarblað
Uppgjör Árna pÁls
n „Afþökkuðum vonina um sigur á fölskum forsendum“ n Forréttindaklíkur ógna lífskjörum almennings„Kraftaverk að
við búum enn í
velferðarsamfélagi.
S
amfylkingin má muna sinn
fífil fegurri. Í síðustu þing
kosningum beið hún sögu
legt afhroð og tapaði ellefu
þingsætum. Árni Páll Árna
son, formaður flokksins, leitast nú
við að reisa Samfylkinguna upp úr
öskustónni og á ærið verkefni fyrir
höndum. Undirritaður heimsótti
Árna á skrifstofu hans í Austurstræti
og ræddi við hann um stjórnmála
ástandið, kosningaósigurinn, fram
tíð Samfylkingarinnar og reynslu
Árna Páls af því að vera félagsmála
ráðherra á einhverjum verstu sam
dráttartímum lýðveldissögunnar.
Vörnin gegn valdaflokkunum
Kannski liggur beinast við að spyrja
formanninn hvort Samfylkingin eigi
sér einhvern tilvistargrundvöll leng
ur. Flokkurinn sem stofnaður var
til að sameina íslenska jafnaðar
menn er orðinn að smáflokki og að
ildin að Evrópusambandinu, eitt
stærsta baráttumál Samfylkingar
innar til margra ára, fjarlægist með
degi hverjum. „Ég er í raun ósam
mála báðum forsendunum þínum,“
svarar Árni. „Í fyrsta lagi held ég að
fólk geri sér mun betur grein fyr
ir því í dag en síðasta vor að sterkur
jafnaðarmannaflokkur er eina vörn
in okkar gegn því að gömlu valda
flokkarnir sitji saman að kjötkötl
unum ár eftir ár. Þegar efnahagslífið
er viðkvæmt skipta velferðaráhersl
ur og félagslegt réttlæti höfuðmáli.
Þess vegna er samfélagssýn jafn
aðarmanna mikilvægari núna en
nokkru sinni fyrr og Samfylkingin
mikilvægari en nokkru sinni fyrr. Í
öðru lagi held ég að skýr vilji sé til
þess meðal almennings að aðildar
umsóknin að Evrópusambandinu
verði sett í þjóðaratkvæðagreiðslu.
Klaufaskapur utanríkisráðherra
varpar nýju ljósi á mikilvægi þess að
við klárum málið.“
Andstæðurnar skerpast
Af skoðanakönnunum að dæma
hefur fylgi nýrrar ríkisstjórnar dalað,
líklega vegna þess að ekkert bólar
á því að stjórnarflokkarnir efni þau
stórkostlegu loforð sem þeir gáfu
kjósendum í aðdraganda kosninga.
Á fyrstu mánuðunum hefur ríkis
stjórnin hins vegar tekið pólitískar
ákvarðanir um að afþakka skatt
tekjur upp á tugi milljarða, svo sem
með því að lækka sérstaka veiði
gjaldið, afturkalla hækkun virðis
aukaskatts á hótelrekendur og fram
lengja ekki auðlegðarskattinn. Að
sögn Árna Páls sýna þessar aðgerðir
svart á hvítu muninn á hugmynda
fræði hægrimanna annars vegar
og jafnaðarmanna hins vegar. „Við
myndum aldrei byrja á því að létta
sköttum af þeim sem best eru í fær
um til að borga þá,“ segir Árni sem
er gáttaður á stefnu núverandi ríkis
stjórnar. „Við myndum aldrei tefla
með þessum hætti samfélagsávinn
ingnum af uppbyggingu velferðar
þjónustunnar í tvísýnu. Í staðinn
myndum við standa vörð um vel
ferðina en gæta réttlætis í skattlagn
ingu. Og þetta er það sem við lögð
um okkur fram um að gera á síðasta
kjörtímabili. Til að mynda jukum
við hlut auðlindagjalda í tekjuöflun
ríkissjóðs og drógum þannig úr þörf
fyrir skattahækkanir á venjulegt
vinnandi fólk.“
Sérkennileg upplifun
Árni Páll Árnason tók við sem félags
málaráðherra í maí árið 2009 þegar
íslenskt efnahagslíf var í algjörum
lamasessi eftir eitt stærsta efnahags
hrun sögunnar. „Þetta var ótrúlega
sérkennileg upplifun. Það var furðu
legt að verða ráðherra og skynja að
maður upplifði algjörlega fordæma
lausa tíma,“ segir hann og bætir því
við að aðstæðurnar hafi reynt tölu
vert á þolrif félagslega kerfisins í
heild. „Til að mynda skorti alla inn
viði til að takast á við fjöldaatvinnu
leysi. Vinnumálastofnun var að slig
ast undan því einu að skrá fólk en fáir
voru að þjónusta fólkið sem lengst
hafði verið atvinnulaust. Það var ein
faldlega enginn mannafli til þess.“
Þótt ástandið væri þá þegar
hörmulegt þurfti ríkisstjórnin að
taka óþægilegar ákvarðanir til að
ná markmiðum um jöfnuð í ríkis
fjármálum. „Í minn hlut kom mikill
niðurskurður og við þurftum að
finna leiðir sem voru eins sársauka
litlar og mögulegt var. Þetta tókst
en vissulega var um skerðingar á
lífskjörum fólks að ræða. Um leið
biðu öll þessi skuldamál sem enginn
hafði heildaryfirsýn yfir. Flækjustig
ið var slíkt og erfiðleikarnir við að ná
utan um hlutina svo miklir, að maður
horfði eiginlega á þetta og áttaði sig
á því að þetta væri drullupyttur sem
maður kæmi aldrei hreinn upp úr.
Maður ætti aldrei eftir að jafna sig al
veg á glímunni við þessi vandamál.“
„Með hálfgerða
köfnunartilfinningu“
Leið Árna Páli beinlínis illa í
vinnunni? „Maður sat þarna fyrstu
vikurnar og mánuðina með hálfgerða
köfnunartilfinningu. Og sama hversu
seint maður fór heim á kvöldin, þá
leið manni einhvern veginn alltaf
eins og maður væri að svíkjast um,
eins og manni bæri í raun skylda til
þess að vinna alltaf miklu lengur. Ég
fann fyrir ótrúlegri óþolinmæði, til
dæmis á fundum þar sem manni lá
svo á að komast í næsta verkefni, því
endalaus mál biðu úrlausnar.“
Árni lýsir því hvernig teknar voru
margar ákvarðanir í hverri viku sem
venjulega hefðu ekki verið teknar
nema að undangengnu löngu undir
búningsferli. „Eftir á að hyggja er
Jóhann Páll Jóhannsson
johannpall@dv.is
Viðtal
„Bjarni og
Sigmundur
eru eins og dýrin
í sögunni af litlu
gulu hænunni