Dagblaðið Vísir - DV - 20.09.2013, Síða 19

Þjóðarleiðtoga stendur
ekki á sama um njósnir
Fréttir 19
n Tekst mannkyninu að bjarga sér?
Helgarblað 20.–22. september 2013
n Forseti Brasilíu frestar heimsókn til Washington vegna njósna Bandaríkjamanna
Þ
að gerist ekki á hverjum
degi að þjóðarleiðtogi
hafnar því að hitta forseta
Bandaríkjanna en slíkt átti
sér þó stað í vikunni þegar
forseti Brasilíu, Dilma Rousseff,
frestaði fyrirhugaðri opinberri
heimsókn sinni til Bandaríkjanna.
Ástæðan er upplýsingar þær sem
Edward Snowden gerði opinber-
ar um miklar njósnir Bandaríkja-
manna um helstu vinaþjóðir en
þar kom fram að leyniþjónustan
NSA hafi um langt skeið njósnað
um brasilíska stjórnmálamenn og
brasilísk stórfyrirtæki.
Þetta er í fyrsta skipti sem slíkt
gerist og hefur vakið verðskuld-
aða athygli og sitt sýnis hverjum. Í
heimalandinu eru mun fleiri sam-
mála þessari ákvörðun forsetans
enda mikið verið fjallað um njósnir
Bandaríkjamanna í þarlendum
fjölmiðlum. Gögn frá Snowden
sýna ekki aðeins að NSA hafi
njósnað um háttsetta embættis-
menn í landinu heldur líka vaktað
ríkisolíufyrirtækið Petrobras.
Ekkert traust í samskiptum
ríkjanna
Njósnirnar á Petrobras hafa, ef eitt-
hvað er, vakið meiri óhug innan-
lands en hleranirnar hjá embætt-
ismönnum landsins sökum þess
að ekki er langt síðan miklar nýjar
olíulindir fundust undan strönd-
um Brasilíu og framundan er útboð
til leitar og vinnslu á þeim svæðum
sem um ræðir. Nú óttast menn að
hafi Bandaríkjamenn hlerað inn í
innsta kjarna ríkisolíufyrirtækisins
sem séð hefur um útboðið þá sé
ekki útilokað að þeir deili þeim
upplýsingum með bandarískum
olíufyrirtækjum. Þau bandarísku
gætu þannig búið yfir upplýsing-
um umfram önnur olíufyrirtæki og
hagað tilboðum sínum samkvæmt
því þegar þar að kemur. Umrædd-
ar olíulindir eru afar stórar og tug-
milljarðar dollara í húfi fyrir það
fyrirtæki sem hnossið hlýtur.
Misráðið að mati
Bandaríkjamanna
Vestanhafs í Bandaríkjunum hefur
hver sérfræðingurinn á fætur
öðrum stigið fram og lýst yfir
hversu misráðið það sé af brasil-
íska forsetanum að fresta heim-
sókninni. Mál sem þessi sé væn-
legast að leysa með samtölum og
því sé Rousseff að gera illt verra
með slíkum viðbrögðum. En á það
hefur verið bent að njósnastofn-
unin NSA neiti að gefa nokkrar
upplýsingar og hafi neitað öllum
þeim þjóðum sem falast hafa eft-
ir því. Í Þýskalandi er mikil pressa
á Angelu Merkel að krefjast allra
upplýsinga sem NSA hefur safnað
saman á ólögmætan hátt. Þar var
hið sama uppi á teningnum sam-
kvæmt gögnum Snowden. Njósn-
að var um margar helstu stofnanir
í Þýskalandi og sömuleiðis stærstu
fyrirtæki landsins.
Mál sem dregur dilk á eftir sér
Eftir því er þó tekið að Dilma Rouss-
eff er ekki hætt við heimsóknina um-
ræddu heldur voru formleg skilaboð
þau að henni hefði verið frestað –
frestað meðan gengið væri úr skugga
um hvaða gögn nákvæmlega NSA
hafi safnað um Brasilíu og brasil-
ísk fyrirtæki. Ekkert bendir til þess
að NSA verði við þeirri beiðni enda
sagði Edward Snowden sjálfur þegar
hann opinberaði sín gögn að þar
væri aðeins um lítinn hluta gagna að
ræða sem stofnunin hefði orðið sér
úti um. Þeir sem til þekkja segja úti-
lokað að NSA verði við þeirri beiðni
því þá þurfi einnig að svara sams
konar beiðnum frá öðrum þjóðum
heims. Jafnvel þó það yrði gert mun
aldrei gróa um heilt í samskiptum
vinaþjóða því NSA mun seint geta
sannað hundrað prósent að stofn-
unin hefði látið öll gögn af hendi.
Staðan á Íslandi
Í gögnum Snowden komu ekki
fram upplýsingar um hvort
Bandaríkjamenn hefðu njósnað
um íslensk stjórnvöld, stofnan-
ir eða fyrirtæki. Fáir leiðtogar
hafa haft þor til að krefjast upp-
lýsinga opinberlega og til dæmis
var njósnamálið ekki sérstaklega
til umræðu á fundi Barack Obama
með leiðtogum Norðurlandanna
fyrir skömmu. Fram hefur þó
komið að Persónuvernd er í sam-
starfi við aðila í Evrópu til að fá úr
því skorið hvort Bandaríkjamenn
hafi stundað njósnir eða hleranir
hérlendis. n
Forseti sem lætur ekki vaða yfir sig
Dilma Rousseff er fyrsti leiðtoginn sem frestar
fundi með Bandaríkjaforseta eftir að ljóstrað
var upp um miklar njósnir leyniþjónustunnar
NSA meðal velflestra vinveittra þjóða.
Albert Örn Eyþórsson
blaðamaður skrifar ritsjorn@dv.is
Grensásvegi 8 - Sími 553 7300
Opið mánudaga – fimmtudaga 12–18
föstudaga 12–19 og laugardaga 12–17 SOHO/MARKET
Á FACEBOOK
6 litir í boði
Verð aðeins
9.990 kr.
Vinsælu dúnúlpurnar
eru komnar aftur
M
annkynið hefur að
minnsta kosti 1,7 billjón-
ir ára til að bjarga sér
frá tortímingu og flytja
annað því á þeim tíma-
punkti verður að líkindum óbyggi-
legt á jörðinni sökum hita frá sól-
inni. Þá verður jörðin komin inn
í svokallað hitabelti sólarinnar og
svo heitt verður eftir það að höf
jarðar munu gufa upp og vatns-
laust endist mannkynið stutt. Þetta
hafa vísindamenn við háskólann
í East Anglia í Bretlandi reiknað út
þó reyndar 1,7 billjónir ára séu lág-
markið en mannkynið hafi mögu-
lega 3,2 billjónir ára til undirbún-
ings. Þessar spár taka þó ekki tillit til
hlýnunar jarðar sem talið er að geti
gert líf á jörðinni óbærilegt löngu
fyrir þann tíma. n
Jörðin óbyggileg