Dagblaðið Vísir - DV - 20.09.2013, Blaðsíða 22

Sandkorn
R
eyndu að ímynda þér líf án
tungumáls, tjáningar og skiln­
ings á umhverfinu. Líf þar sem
þú getur ekki tekið þátt í sam­
skiptum við annað fólk eða tjáð
hug þinn, greint frá reynslu þinni, upp­
lifun eða líðan. Líf í þögn – ærandi þögn,
alltaf.
Ímyndaðu þér svo hvernig það væri
að vera innilokaður í þessari þögn inn­
an um aðra sem ættu sér sameiginlegt
tungumál sem gerði þeim kleift að skilja
hver annan. Ímyndaðu þér hvernig það
væri að standa hjá og fylgjast með, án
þess að eiga nokkra möguleika á því að
taka þátt í samræðunum eða skilja það
sem fram fer.
Hefur þú einhvern tímann lent í að­
stæðum þar sem þú gast hvorki skil­
ið stakt orð sem sagt var eða gert þig
skiljan legan vegna tungumálaörðug­
leika? Ef þú hefur einhvern tímann lent
í því þá getur það kannski hjálpað þér til
þess að reyna að skilja hvernig lífið væri
ef við hefðum ekki tungumálið til þess
að tjá okkur. Það væri ansi dapurt.
Íhugaðu svo stöðu heyrnarlausa, sem
var meinað að nota íslenskt táknmál
fram yfir 1980, tungumál sem hvort eð er
enginn kunni, ekki einu sinni foreldrar
þeirra eða kennarar. Þeir áttu að lesa af
vörum og læra að tala, jafnvel þótt þeir
væru heyrnarlausir og gætu það ekki.
Þegar tungumálið var tekið af þeim urðu
þeir einangraður hópur sem bjó við
verulega skert lífsgæði og var varnarlaus
gagnvart misnotkun og kúgun. Heyrnar­
lausir voru ekki hluti af samfélaginu,
þeir voru mállausir og utangarðs. Rödd
þeirra var tekin af þeim.
Fyrir utan hættuna sem skapast við
slíkar aðstæður þá eru börn sem geta
ekki tjáð sig líklegri til þess að búa við
skapbræði, einbeitingarskort og ein­
angrun. Börn sem skilja ekki tungumálið
eiga líka erfiðara með að skilja umhverf­
ið, læra reglurnar og fylgja fyrirmælum.
Um leið er erfiðara að mynda tilfinn­
ingaleg tengsl, öðlast öryggi og sjálfs­
skilning – hvernig er hægt að byggja upp
heilbrigða sjálfsmynd ef þú skilur hvorki
þig né aðra?
Seinna varð íslenska táknmálið
viðurkennt sem tungumál sem er jafn­
rétthátt íslenskunni, en enn þurfa
heyrnarlausir að berjast fyrir rétti sínum.
Takmörkuð túlkaþjónusta útilokar þá
frá þátttöku í ýmsum þáttum daglegs lífs
og þeir hafa nú sent frá sér ákall um að
þessi þjónusta verði ekki skert, enda úti­
lokað að hægt sé að ganga á rétt þeirra
með þeim hætti og viðhalda þannig fé­
lagslegri einangrun sem hefur þegar við­
gengist allt of lengi.
Einmanaleiki er tilfinning sem margir
úr þessum hópi þekkja, en í rannnsókn
frá árinu 2005 kom fram að heyrnar­
lausir karlmenn eiga erfiðara uppdráttar
en heyrnarlausar konur, að menntunar­
stig heyrnarlausra var lægra en almennt
gengur og gerist, þeir voru oftar ein­
hleypir og höfðu meiri samskipti innan
hópsins en við sem heyrum.
Aðskilnaðurinn er skiljanlegur í ljósi
þess að íslenska táknmálið er framandi
flestum heyrandi og aðeins á færi þeirra
sem hafa lagt sig fram um að læra það.
Heyrnarlausir eru því háðir túlkum á
meðan hér búa tveir hópar sem skilja
ekki hvorn annan vegna tungumála­
örðugleika. Heyrnarlausir geta ekki lært
tungumál meirihlutans, eins og börn
með annað móðurmál læra íslensku, en
meirihlutinn getur lært táknmál.
Er einhver fyrirstaða fyrir því að ís­
lensk börn læri táknmál líkt og þau læra
ensku og dönsku í skóla? Heyrnarlaus­
ir eru vissulega fámennur hópur en það
hlýtur að vera leiðin að réttlæti, jöfnuði
og sanngirni að þeir geti tjáð sig milli­
liðalaust. n
Stefán
Hafnfirðingur
n Hinn góðkunni trúmaður
og verkalýðsforkólfur Stefán
Einar Stefánsson er fluttur
í Hafnarfjörðinn ásamt
maka sínum sem ólst upp í
bænum. Lítið hefur spurst
til Stefáns Einars, sem er
kristilegur íhaldssmaður,
síðan hann hrökklaðist frá
völdum í VR eftir erfiða
tveggja ára veru hjá stéttar­
félaginu. Pæla Hafn­
firðingar nú í því hvort Stef­
án Einar hyggi á framboð
fyrir Sjálfstæðisflokkinnn
í bænum en talið var að
hann liti á formannsstöð­
una í VR sem stökkpall út í
pólitík áður en babb kom í
bátinn.
„Blaðurfulltrúi“
beraður
n Jónas Kristjánsson bloggari
hjólaði í Björn Inga Hrafnsson,
útgefanda Eyjunnar og
Pressunnar,
á heimasíðu
sinni á mið­
vikudaginn.
Hélt Jónas
því fram að
Björn Ingi
skrifaði nafn­
lausar greinar á Eyjuna og
Pressuna sem væru hag­
stæðar Framsóknarflokkn­
um og Sigmundi Davíð Gunn-
laugssyni. Jónas kallaði
Björn Inga „blaðurfulltrúa í
felum“ en eftir því hefur ver­
ið tekið um langt skeið hve
umræddar nafnlausar grein­
ar eru yfirleitt heppilegar
fyrir Framsókn, gamla flokk­
inn hans Björns Inga.
Frá Nova til
Símans
n Vilji er nú innan lífeyris­
sjóðanna til að koma
Orra Haukssyni, fram­
kvæmdastjóra Samtaka
iðnaðarins, í
forstjórastól
Skipta í stað
Steins Loga
Björnssonar
sem rekinn
var á dögun­
um. Skipti
er móðurfélag Símans. Í
Kjarnanum á fimmtudag
kom fram að Helga Magnús-
syni, stjórnarformanni Líf­
eyrissjóðs verslunarmanna,
væri sérstaklega umhugað
um þetta. Ef Orri verður
forstjóri býr hann að þekk­
ingu sem hann aflaði sér í
starfi hjá öðru símafyrirtæki,
nefnilega Nova, en hann og
Björgólfur Thor Björgólfsson,
aðaleigandi þess símafyrir­
tækis, eru góðir vinir líkt og
DV hefur greint frá.
Öllum hann-
yrðum fylgir ró
Sá illa í
kjölfarið
Tinna Þóru Þorvaldsdóttir gaf út heklbók. – DV Bergþór Pálsson datt af hjóli á Laugaveginum. – DV
Þögnin„Þeir voru mállausir
og utangarðs. Rödd
þeirra var tekin af þeim.
V
ið þurftum því miður að láta
aflífa hundinn okkar, Erró,
fyrir skömmu. Það var afar sár
reynsla, ekki bara fyrir okk­
ur hjónin heldur alla í fjölskyldunni.
Þrátt fyrir að börnin séu löngu flutt
að heiman þá var Erró einn af fjöl­
skyldunni. Barnabörnin höfðu líka
tekið ástfóstri við þessa stóru loðnu
skepnu. Erró varð því miður ekki
nema tæplega sex ára gamall.
Erró var afar duglegur hundur og
mikill göngu­ og fjallagarpur. Hann
var af þýsku fjárhundakyni og þurfti
mikla hreyfingu og krefjandi verk­
efni til að fást við. Hann var til dæmis
meistari í sporaleit og óralangar
gönguskíðaferðir í Bláfjöllum og Heið­
mörk voru í miklu uppáhaldi hjá hon­
um.
Þýski fjárhundurinn hefur genetískt
sterkt varðhundaeðli. En þrátt fyrir
að Erró gelti hátt og mikið um leið
og einhver nálgaðist húsið okkar, var
hann í raun mikið ljúfmenni. En þegar
hann brá sér í hlutverk varðhunds­
ins fannst fólki hann hins vegar ekki
sérlega árennilegur. Erró hafði þá kol­
röngu sýn á tilveruna að raðhúsalengj­
an sem við búum í og næsta nágrenni
tilheyrði honum einum og fjölskyldu
hans. Þetta svæði fannst honum að
hann yrði að vernda. Ég veit að elsku­
legir nágrannar mínir þurftu stundum
að taka á honum stóra sínum þegar
þeir komu heim til sín og Erró stóð
geltandi og gólandi, eins og þeir væru
einhverjir innbrotsþjófar.
Frægur hundur
Þess á milli var Erró mikill öðlingur og
mjög hændur af mannfólki. Hann vildi
helst helst kúra þétt að eigendum sín­
um uppi í sófa eða liggja á gólfinu við
fætur þeirra. Hann elskaði líka að fá að
fara með í bílinn því þá gat verið ná­
lægt húsbændum sínum.
Erró var nokkuð frægur af hundi
að vera, en sem betur fer af góðu einu.
Myndir af honum hafa birst bæði í
dagblöðum og tímaritum og hann kom
meira að segja fram í sjónvarpsþættin­
um Sjálfstætt fólk hjá Jóni Ársæli.
En hvað gerðist? Af hverju þurfti
að svæfa þennan góða vin. Erró var
stór. Hann slagði hátt í 50 kíló. Fyrir
nokkrum mánuðum fórum við að
taka eftir því að hann var orðinn
haltur. Dýralæknirinn úrskurðaði að
hann væri með slitið liðband og hann
fór í stóra aðgerð þar sem gert var
við meiðslin. Eftir aðgerðina fylgdu
sannkallaðir hundadagar fyrir Erró,
því þessi mikli höfðingi var drag­
haltur og kvalinn eftir aðgerðina, og
þurfti auk þess að burðast með stór­
an „lampaskerm“ um höfuðið til þess
að koma í veg fyrir að hann sleikti
sárið. Hann gat sig lítið hreyft því
lampaskermurinn rakst alls staðar
utan í og lá að mestu fyrir. Samt fór
hann daglega í göngutúra til endur­
hæfingar en þeir máttu bara vera
mjög stuttir. En svo kom annað áfall.
Rúmum sex vikum eftir uppskurðinn,
þegar vinstri löppin var farin að jafna
sig þá brást liðbandið á hægri fæti.
Líklega hefur hann ekki þolað álagið
af því að þurfa að bera þetta stóra dýr
á meðan vinstri löppin var ónothæf.
Nú var Erró orðinn afturlappalaus og
gat ekki gengið.
Tómlegt í húsinu
Það voru þung spor að fara með
Erró upp á Dýraspítalann í Víðidal.
Það hjálpar þó við þessar aðstæður
að starfsmenn þar eru alveg yndis­
legt fólk og sannir dýravinir. Erró var
brenndur og aska hans hvílir nú í
garðinum hér heima. Það er afskap­
lega tómlegt hér í húsinu. Búið er að
pakka saman öllum þeim eigum sem
tilheyrðu Erró. Ótal hálsólum, sér­
stakri jólaól, hundamat og skálum,
hundasjampóum og hundamottum,
auk búrsins sem hann svaf alltaf í og
er risastórt. Þar fann hann til öryggis
og svaf vært allar nætur.
Eina litla sögu má ég til með að
segja af Erró svona því hann var svo
gáfaður. Hann skildi mjög mörg töluð
orð. Það orð sem hafði hvað mest áhrif
á hann var „bíll“. Þegar hann heyrði
það þá spenntist hann upp af gleði
og lét ófriðlega þar til að eigendurnir
voru tilbúnir. Það gat verið mjög
óþægilegt að hafa þetta 50 kílóa,
yndislega, loðna flykki flaðrandi upp
um mann þegar maður var að hafa sig
til, með öllum hárunum og hunda­
slefinu sem því fylgdi. Því var oft
brugðið á það ráð að nota ensku, til að
plata hann svolítið, svo að allt myndi
ekki um koll keyra. „We are going to
car“ sögðum við og Erró var hinn ró­
legasti, en ef við sögðum „við erum
að fara í bílinn“ þá varð hann hams­
laus af gleði og tilhlökkun. Blessuð sé
minning okkar fallna félaga.
Fallinn félagi
Leiðari
Ingibjörg Dögg
Kjartansdóttir
ingibjorg@dv.is
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Fréttastjóri menningar: Símon
Birgisson (simonb@dv.is) Ritstjórnarfulltrúi: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjónarmaður helgarblaðs og innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og
vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is) Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
22 20.–22. september 2013 Helgarblað
Sviðsett mynd.
Aðsent
Elín Hirst
„Erró var nokkuð
frægur af hundi að
vera, en sem betur fer af
góðu einu.