Dagblaðið Vísir - DV - 20.09.2013, Side 32

H
armsaga er nýtt leikrit eftir
rithöfundinn og ritstjórann
Mikael Torfason. Verkið
fjallar um ung hjón sem eru
föst í vítahring átaka sem
ætla engan enda að taka. Þetta er
fyrsta leikrit Mikaels í Þjóðleikhús-
inu en hann hefur áður sent frá sér
fimm skáldsögur og bíómynd. Hann
segist ekki aðskilja blaðamennskuna
og starf rithöfundarins. Hann vilji
rannsaka samfélagið og mannlegar
tilfinningar.
Hver var kveikjan að
Harmsögu?
„Mig hefur lengi langað til að skrifa
leikrit sem væri eins konar óður til
rifrildisins. Rifrildi eru bæði ótrú-
lega dramatísk en á sama tíma
fyndin. Leikritið fjallar um rifrildi
sem fer gjörsamlega úr böndunum.
Um leið og það getur í sjálfu sér
verið tragí kómískt er það fyrst og
fremst tragískt. Við sjáum í fréttun-
um nokkrum sinnum á ári fréttir um
alvarlegt ofbeldi í garð kvenna og
stundum eru þessi mál svo hrikaleg
að þau enda á morði. Og mér hefur
alltaf fundist það forvitnilegt hvar
þessi spírall tortímingar hefst. Mig
langar ekki bara að skoða hvað skilur
okkur frá svona fólki heldur líka hvað
við eigum sameiginlegt með því. Það
er erfitt að eiga í nánu tilfinninga-
sambandi. Maður getur orðið sár
og afbrýðisamur – maður segir hluti
sem maður sér eftir, maður þarf að
bæta sig og biðjast afsökunar. Þegar
maður skoðar þessa ástríðuglæpi
þá sér maður ofboðslega margt sem
maður sjálfur á sameiginlegt með því
fólki sem þar á í hlut.“
Ungir leikarar í aðalhlutverkum
Leikstjóri Harmsögu er Una Þor-
leifsdóttir. Hún stundaði nám í leik-
stjórn í Bretlandi, hefur síðustu ár
starfað sem kennari við leiklistar-
deild Listaháskóla Íslands og unnið
að uppbyggingu námsins Fræði og
framkvæmd. Una hefur leikstýrt
lokaverkefnum hjá nemendum í
leiklistardeild en þetta er hennar
fyrsta leikstjórnarverkefni hér heima
í atvinnuleikhúsi.
Harmsaga var upprunalega flutt
sem útvarpsleikrit á síðasta ári í Út-
varpsleikhúsinu. Þá voru Vignir Rafn
Valþórsson og Sara Dögg Ásgeirs-
dóttir í hlutverki parsins. Nú leikur
Elma Stefanía Ágústsdóttir konuna
og Snorri Engilbertsson manninn.
Bæði eru þau ungir leikarar þó Snorri
hafi getið sér gott orð fyrir leik í kvik-
myndum auk þess sem hann hef-
ur verið fastráðinn hjá Þjóðleikhús-
inu frá útskrift og lék á síðasta leikári
stórt hlutverk í Englum alheimsins,
Dýrunum í Hálsaskógi og Jerúsalem.
Elma Stefanía er nýútskrifuð og er
þetta hennar fyrsta hlutverk í Þjóð-
leikhúsinu. Hún er einnig eiginkona
leikskáldsins Mikaels Torfasonar.
Gekk ritun verksins þér nærri?
„Nei, alls ekki. Ég kláraði fyrsta upp-
kast að verkinu daginn fyrir brúð-
kaup okkar Elmu Stefaníu. Það
var í raun miklu frekar eins konar
hreinsun. Eftir að hafa skrifað svona
leikrit verður næsta rifrildi fárán-
lega fyndið. Maður ætlar kannski að
byrja á einhverjum reiðilestri og þá
heyrir maður í sjálfum sér og hugsar:
djöfull er ég hallærislegur. Þetta var
eiginlega ákveðin frelsun fyrir mig,
uppgjör mitt við tilfinningabeyglur
inni í mér. Að því leytinu til er þetta
persónulegt verk – eins og reyndar
öll mín verk eru en ég tek samt fram
að það er líka alveg ótengt mér og
mínu lífi. Ég notast við aðferðir „New
Journalism“. Ég lagði fyrir mig fullt af
alvöru málum sem hafa verið í frétt-
um – bara nú síðast í febrúar í fyrra í
Hafnarfirði þar sem maður varð unn-
ustu sinni að bana. Þar hefur rifrildið
eignast sitt eigið líf, sturlunin verður
algjör. Ég hef í starfi mínu sem blaða-
maður kynnst fjölda svona mála en
svo býr maður til eitt mál, eina sögu
sem er týpísk, eins konar steríótýpa
af svona máli. Ég held að hver kyn-
slóð sem sjái leikritið muni finna sitt
mál og tengja við það. Og svo getur
maður tengt við eigin raunveruleika
og reynslu og þá skiptir kyn næst-
um því engu máli. Ég held að margir
karlmenn geti upplifað sig í stöðu
konunnar í Harmsögu og öfugt.“
Geturðu útskýrt „nýju
blaðamennskuna“ nánar?
„New Journalism gengur út á að beita
atriðum rannsóknarblaðamennsku
og rannsóknar við skáldskap. Ég get
tekið sem dæmi fyrstu bókina mína.
Falskan fugl. Hún kom út árið 1997
og fjallar um dópsala í Grafarvog-
inum. Margir tóku bókinni sem al-
gerri fantasíu og hrósuðu henni sem
slíkri meðan aðrir litu á hana sem
raunsæis verk. Í mínum huga er hún
fyrst og fremst dæmi um New Journa-
lism skáldskap. Ég var að vinna með
heim sem var á þeim tíma tiltölulega
óþekktur – en við þekkjum samt vel
í dag. Ég var að fjalla um handrukk-
arana, smákrimmana, útlitsdýrk-
unina, gæja sem keyrðu um á stoln-
um bílum og seldu dóp. Ein ástæðan
fyrir því að bókin er enn lesin í dag
og orðin hálfgert költ er að hún birti
mynd af heimi sem þá var fólki hul-
inn. Og í bókinni var falin rannsókn
af minni hálfu, í stað þess að skrifa
fréttaseríu bjó ég til skáldverk og til-
búnar persónur. Þarna var samfélag-
ið að breytast, gamlir tímar að hopa
fyrir nýjum og mér fannst New Jo-
urnalism-tólið hið rétta til að fjalla
um þessar breytingar.“
Greinir þú á milli blaðamanns-
ins Mikaels og rithöfundarins?
„Nei, mér finnst þetta algjörlega sami
maðurinn. Það fer í taugarnar á mér
að við erum alltaf að hólfa fólk nið-
ur. Þessi er blaðamaður og þessi er
myndlistarmaður og svo fram vegis.
En tökum mann eins og William
Blake. Hann var myndlistarmað-
ur, skáld og líka blaðamaður. Hann
vildi færa okkur tíðindi. Hann sagði
okkur hvernig litla stráknum líður
sem var að þrífa skorsteina. Sama
er að segja um rómantísku skáldin,
Shelley og Byron, þau voru líka að
færa okkur tíðindi, lýsa aðstæðum og
hugmyndaheimi. Það er það sem ég
vil gera í blaðamennsku. Sem blaða-
maður er ég rithöfundur og sem rit-
höfundur er ég blaðamaður. Mér
finnst þessi hlutverk jafn mikilvæg.“
Heppinn með samstarfsfólk
Harmsaga er frumsýnd nú um
helgina og segist Mikael spenntur
að sjá frumburðinn lifna við á sviði.
Hann segir hópinn sem stendur að
sýningunni glæsilegan. Tónlistar-
maðurinn John Grant semur tón-
list við leikritið, Eva Signý Berger
hannar sviðsmynd og leiklistar-
fræðingurinn Halldór Halldórsson
er dramatúrg verksins.
Hver er munurinn á að skrifa
leikrit eða bók?
„Þetta eru tveir aðskildir heimar.
Í leikhúsi skiptir ferlið öllu máli.
Maður þarf að treysta öðru fólki
Óður til rifrildisins
32 20.–22. september 2013 Helgarblað
m e n n i n g @ d v . i s | d v . i s / m e n n i n g
„Kjánaleg yfirstétt“ „ Falleg þroskasaga“
Blue Jasmine
Woody Allen
The Kings of
Summers
n Beitir aðferðum „nýju blaðamennskunnar“ til að skrifa leikrit um rifrildi sem leiðir til morðs
Leikhús
Símon Birgisson
simonb@dv.is
„Sem blaðamaður
er ég rithöfundur
og sem rithöfundur er ég
blaðamaður. Mér finnst
þessi hlutverk jafn mikil-
væg.
„Þetta var eigin-
lega ákveðin frels-
un fyrir mig, uppgjör mitt
við tilfinningabeyglur inni
í mér.
Mikael Torfason Byggir
leikritið á raunverulegum fréttum
úr íslenskum samtíma.
Vítahringur
átaka
Snorri Engilbertsson
og Elma Stefanía í
hlutverkum sínum í
Harmsögu. Mynd eddi
Nóbelskjóll
Elísabetar„ Á bókmenntahátíðinni í síðustu viku hitti ég nefndarmann í Nóbels-
nefndinni, ég sagði
honum frá því þegar ég
var lítil stelpa að labba í skólann á morgn-
ana var mig alltaf
að dreyma um
Nóbelsverðlaunin,
og svo þegar fram
liðu stundir fékk
ég mér Nóbelskjól
svo ég vissi nú í
hverju ég ætti að
vera þegar ég fengi
Nóbelsverðlaunin
og þyrfti ekki að hugsa meira um það, svo
gaf ég nefndarmanninn Bænabókina af því
ég hafði aldrei hitt neinn í nefndinni. - Ég
mun sýna hana hinum í nefndinni, sagði
hann. Þakka þér fyrir, sagði ég og sá fyrir
mér Bænabókina ganga manna á meðal
í Nóbelsnefndinni. Hefur eitthvað komið
út eftir þig á sænsku, sagði hann. Nei því
miður, sagði ég, en það er búið að þýða
heilmikið. Ég skil, sagði hann, Nóbelsverð-
launin gætu kannski hjálpað uppá það.
elísabet Jökulsdóttir lætur sig dreyma.
– Facebook
Samhengislaust
og seigfljótandi„ Nóg er um uppákomur og hamagang í kringum fjöl-skylduna. Of mikið í raun
þar sem sagan teygir sig í
ýmsar áttir og fjórmenn-
ingarnir þurfa allir sitt pláss. Myndin verður
því seigfljótandi og samhengislaus þótt
góðir brandarar á stangli fleyti manni í gegn-
um hana framan af.
Besson nær síðan
upp ágætis spennu
í lokin þegar félagar
De Niros frá New
York mæta til leiks,
gráir fyrir járnum,
í hefndarhug. Þá
sleppir Besson fram
af sér beislinu í
byssubardögum, sprengingum og sæmilega
ruddalegu ofbeldi. Hann hefði bara þurft að
hafa línurnar skarpari og hafa miklu meira
jafnvægi á milli gríns og spennu. Þá hefði
hann mögulega sloppið fyrir horn.
Þórarinn Þórarinsson um nýjustu mynd
Luc Besson Malavita. – Svarthöfði
Prjón er líka
menning„ Prjónamenning lifir góðu lífi á netinu þótt hún sjáist ekki á yfirborðinu.
Fjöldi prjónablogga er til
vitnis um það en þau eru
ekki skráð á blogggáttina og af því lítið er
um upphrópanir og garg þegar prjón ber á
góma er þeim heldur ekki deilt á Facebook
í stórum stíl. (Sé
samt alveg fyrir
mér fyrirsögnina:
„Segir engu máli
skipta hvernig
slétt lykkja
snýr!“ og meðfylgjandi gargið í „virkum
í athugasemdum“ … en er dálítið fegin
að prjón skuli ekki teljast til hitamála.) Á
Facebook eru stórir og virkir umræðuhópar
prjónenda sem ræða málin án þess að
skerist nokkru sinn í odda með þeim; þar fer
allt fram í fullkomnu systrerni.
Harpa Hreinsdóttir skrifar um íslenska
prjónamenningu. – Bloggsíða Hörpu
Sigur Rós í
Malasíu„ Sigur Rósar aðdáendur í Malasíu eru hressir. Þar er stöndugt fyrirtæki
sem heitir Sigur Ros. Ætli
strákarnir viti af þessu?
doktor Gunni skrifar um dularfullt fyrir-
tæki í Malasíu. – Blogg Doktor Gunna