Dagblaðið Vísir - DV - 06.12.2013, Blaðsíða 20

20 Fréttir Helgarblað 6.–9. desember 2013
„Hann á alltaf stað í Hjarta mínu“
n Systkini segja sorgarsögu Sævars Rafns Jónassonar n Höfðu varað við því að Sævar væri með byssu n Sævar var ekki í aðstöðu til þess að afþakka aðstoð
H
ans saga var í rauninni
bara sorgarsaga,“ segir
Anna Jóna Jónasdóttir,
systir Sævars Rafns Jónas­
sonar. Sævar Rafn var
átján ára þegar hann réð sig á
fragtskip og sigldi út í heim. Hann
snéri ekki aftur til Íslands fyrr en
eftir síðustu aldamót og þá hafði
hann brennt allar brýr að baki
sér í Noregi og Danmörku. Hann
hafði verið í stopulu sambandi
við fjölskyldu sína á Íslandi, sem
heyrði lítið og sjaldan frá honum.
Á mánudag lést Sævar eftir at­
burðarás sem á sér engin fordæmi
hérlendis. Systkini Sævars telja að
hana hefði mátt forðast ef gripið
hefði verið inn í aðstæður fyrr og
honum skapaðar viðunandi að­
stæður og lífsgæði.
Ljúfur, hlýr og góður
Systkini Sævars, þau Anna Jóna,
Sigríður Ósk og Gunnar Kr.
Jónasarbörn, lýsa honum öll sem
góðum bróður sem missti tökin á
lífi sínu um tvítugt.
Sævar var ljúfur, hlýr og list­
rænn unglingur. Hann ólst upp
í stórum hópi systkina og ekkert
benti til annars en að fram und­
an væri björt og góð framtíð. Þegar
Sævar fór á sjóinn breyttist hins
vegar allt og hann missti fótanna í
tilverunni.
Sævar ánetjaðist áfengi og
eitur lyfjum og átti eftir að berjast
við fíknivanda það sem eftir var
sem og geðsjúkdóma. Sú barátta
hefur verið löng og ströng.
Sigríður og Anna Jóna hafa
undanfarin ár reynt að berjast fyrir
því að Sævari væru búnar viðun­
andi aðstæður hér á landi, en segja
að úrræðaleysi hafi einkennt með­
ferð hans.
Gunnar ákvað fyrir mörgum
árum að þeir bræður ættu ekki
samleið og sleit öll samskipti við
Sævar. Hann hefur þó fylgst með
bróður sínum úr fjarlægð og fékk
reglulega fréttir af honum.
„Ég vonaði alltaf að það myndi
birta til,“ segir hann.
Þá fór allt í vitleysu
En sem barn og unglingur var
Sævar venjulegur ungur drengur.
„Hann var ósköp yndislegur bróðir,
sem vildi allt fyrir alla gera. En svo
lendir hann í þessum hörmung­
um, að byrja að nota eiturlyf,“ seg­
ir Anna Jóna. Hún reyndi að fylgja
bróður sínum eftir og berjast fyrir
hagsmunum hans undan farin ár,
en það var þó ekki alltaf auðvelt.
„Hann á alltaf stað í hjarta
mínu. Hann lenti hins vegar, eins
og svo margir aðrir, út af beinu
braut lífsins og hann náði aldrei
að koma sér aftur á réttan kjöl.
Sem unglingur var hann snillingur
í því sem hann tók sér fyrir hend­
ur. Hann var mjög listrænn, hlýr og
góður,“ segir hún.
Þau Sigríður og Gunnar taka í
sama streng og segja að tíminn á
sjónum hafi orðið honum að falli.
„Þá fer allt í vitleysu hjá hon­
um. Hann fer að drekka og það
verður mikil óregla á honum,“ seg­
ir Sigríður. „Þetta er sorgarsaga
sem sýnir afleiðingar af dóp­ og
áfengis neyslu,“ segir Gunnar.
Vissu af honum
„Við vitum ekkert alveg hvað hann
var að gera í Noregi eða þegar
hann var erlendis,“ segir Sigríður
og um tímann sem hann dvaldi á
Norðurlöndunum er því margt á
huldu. Fjölskyldan fékk fréttir af
honum stöku sinnum og Sævar
skrifaðist á við Ásgeir bróður sinn
á árum áður, nokkuð stopult þó. Þá
liggur það fyrir að Sævar var í fang­
elsi í Svíþjóð undir lok áttunda
áratugarins og var vísað frá Noregi
eftir að hann ógnaði lögreglu­
manni í Ósló með skotvopni árið
1986. En Sævar fór fljótlega aftur
út enda vildi hann helst vera þar.
Honum var svo vísað frá Dan­
mörku árið 2001 og frá þeim tíma
hefur hann verið á Íslandi.
Tengdist norsku gengi
Í Noregi var Sævar meðlimur í
norsku gengi eða glæpasamtökum.
Bróðir hans, Gunnar, heimsótti
Sævar þegar hann var sjálfur á
ferðalagi í Noregi og fékk að heyra
stórkarlalegar sögur af fíkniefna­
viðskiptum Sævars. Gunnar bað
bróður sinn að koma heim með
sér, enda sá Gunnar að aðstæð­
ur Sævars voru svo bágbornar að
hann var að feta hættulega braut.
„Ég hef aldrei orðið svona
hræddur í lífinu,“ segir Gunnar um
heimsóknina. „Ég bað hann um að
koma með mér heim og bauðst til
að borga undir hann farið. Ég var
að vona að hann gæti náð áttum.“
Sævar vildi það ekki heldur dró
fram stórt peningabúnt og sagði
Gunnari að hann væri vel stæður
og þyrfti ekki á honum að halda.
„Svo var þarna svartur ruslapoki
með hríðskotabyssum. Ég kólnaði
bara niður, bara um margar gráður.
Ég varð svo hræddur,“ segir Gunnar.
Vildi vera í útlöndum
„Honum leið betur í útlöndum og
vildi helst vera þar, þess vegna fór
hann alltaf aftur þrátt fyrir að hafa
verið vísað úr landi,“ segir Anna
Jóna.
Þegar Sævari var vísað frá Dan­
mörku árið 2001 kom hann til Ís­
lands og var hér allar götur síðan.
„Þegar hann er sendur heim er eins
og enginn hafi verið látinn vita og
hér tekur enginn við honum,“ segir
Anna og Sigríður tekur undir þetta.
Sævar leitaði á náðir Hjálpræðis­
hersins um tíma eftir heimkomuna,
en þar fór allt á versta veg. „Þá gerir
hann eitthvað af sér þar, sem end­
ar með því að hann er lagður inn á
geðdeild og sviptur sjálfræði. Síðan
hefur sagan hans verið sorgarsaga,“
segir Anna Jóna.
Sviptur sjálfræði
Í kjölfar atburðanna hjá Hjálp­
ræðishernum var Sævar því sviptur
sjálfræði, í janúar 2002. Sævar var
á Kleppi um tíma en fór þaðan á
áfangaheimili. Síðar fékk hann
íbúð á vegum Reykjavíkurborgar
á Barónsstíg. Sævar hafðist við í
íbúðinni um tíma, en byrjaði að
missa tökin á ný.
Á Barónsstígnum kom bersýni­
lega í ljós söfnunarárátta hans og
fljótlega var íbúðin full af alls kyns
dóti. „Það var þvílíkur hryllingur
að koma þangað inn. Það var varla
hægt að ganga um íbúðina,“ segir
Anna Jóna sem segir að þetta hafi
verið góð vísbending um ójafn­
vægi hans. „Hann réð ekkert við
þetta og alls ekki að búa einn.“
Verður alltaf veikari
Sigríður segir að Sævar hafi þurft
mikla athygli og alúð, en að hann
hafi ekki náð að tengjast þeim, sem
að hans máli komu, slíkum bönd­
um.
Veikindi Sævars ágerðust og
hófst hringrás þar sem Sævar var
vistaður á Kleppsspítala. Þegar
vistinni þar lauk hætti hann að taka
lyf og varð sífellt veikari og veikari.
„Þá fer bara allt í vitleysu. Maður
sá alveg hvað var að gerast þegar
hann var hættur á lyfjunum,“ segir
Sigríður.
Reiðin og hótanirnar beindust
sérstaklega gegn lögreglunni og
kerfinu og svo fjölskyldunni.
Hættir að taka lyf
Sævar var 59 ára er hann lést á
mánudag. Hann var búsettur í
félagslegri íbúð í Hraunbæ í Árbæ
og hafði búið þar í hálft ár. Hann
hafði áður búið um nokkurt skeið
í Starengi, búsetuúrræði fyrir
einstaklinga með geðraskanir.
Stuttu áður en á Starengi var
komið hafði Sævar verið vistaður
á Kleppsspítala þar sem hann fékk
geðlyf með sprautum. „Hann fór
frá Kleppi án lyfja, vegna þess að
þeir urðu að sprauta hann með
þeim,“ segir Anna Jóna. Þetta þýðir
að í eitt og hálft ár tók Sævar engin
lyf við andlegum veikindum sín­
um og hitti ekki geðlækna. Flutn­
ingurinn í Árbæ markaði því upp­
hafið að endinum að mati þeirra
systkina.
Hissa á flutningum
„Ég fékk þær upplýsingar þegar
hann flutti úr Starengi að hann
hefði sjálfur viljað flytja því ein­
hver annar sem þar bjó var að
áreita hann. Nú hefur mér hins
vegar verið sagt að hann hafi flutt
þaðan vegna þess að þau réðu ekki
við hann. Hann var of erfiður,“
segir hún. „Þá er hann settur einn
í blokkaríbúð þar sem fullt af fjöl­
skyldum eru nálægt.“
Systkinin eru öll hissa á að
Sævar hafi verið fluttur í blokk­
ina í Árbænum. Þau eru öll sam­
mála um að Sævar hafi ekki haft
neina burði til þess að búa einn
eða sjá um sig sjálfur. Gunnar telur
að hann hefði átt að vera vistaður
Góður bróðir Anna Jóna segir að Sævar
Rafn eigi alltaf sess í hjarta hennar.
Ásta Sigrún Magnúsdóttir
astasigrun@dv.is
Úttekt „Ég
vonaði
alltaf að það
myndi birta til
Sævar Rafn Jónasson
F. 17.04. 1954 D. 2.12. 2013
Reiður „Hann var virki-
lega ósáttur og heiftin
var mikil,“ segir Sigríður
um bróður sinn.
Vill svör Sigríður segir mörgu ósvarað um
lögregluaðgerðina á mánudag.