Dagblaðið Vísir - DV - 10.12.2013, Blaðsíða 15

Vikublað 10.–12. desember 2013 Fréttir Viðskipti 15
AGS taldi leiðréttingar
skulda lenda á ríkinu
Benti á að fjármagnið úr þrotabúum væri ekki í hendi og að þeir fengju hjálp sem ekki þyrftu
A
lþjóða gjaldeyrissjóðurinn
(AGS) varaði eindregið við
því að skuldaniðurfellingar
ríkisstjórnarinnar gætu lent
á ríkissjóði. Þetta kom fram
í skýrslunni sem sjóðurinn vann um
stöðuna í efnahagsmálunum á Ís­
landi. Eitt af því sem sjóðurinn benti
á var að slíkar skuldaniðurfellingar,
byggðar á kosningaloforðum Fram­
sóknarflokksins, kæmu sér ekki
endilega best fyrir þá verst settu í
íslensku samfélagi og þá sem mest
þyrftu á leiðréttingunum að halda.
Sjóðurinn taldi slíkar skuldaleið­
réttingar geta haft slæm áhrif á stöðu
ríkissjóðs.
Líkt og fram hefur komið í fjöl­
miðlum þá hyggst ríkisstjórn Sjálf­
stæðisflokksins og Framsóknar­
flokksins sækja 80 milljarða króna
til þrotabúa fallinna fjármálafyrir­
tækja sem síðan verða notaðir til
skuldaleiðréttinga. 70 milljarðar
munu svo eiga að fást með skattleysi
séreignarsparnaðar og verður ríkis­
sjóður því af þeim skatttekjum. Ef
svo fer að kröfuhafar bankanna leiti
réttar síns gegn íslenska ríkinu á
þeim grundvelli að skattlagningin sé
lögbrot, meðal annars brot á eignar­
réttar­ og jafnræðisákvæðum stjórn­
arskrárinnar, gæti íslenska ríkið þurft
að borga þrotabúum bankanna aftur
með vöxtum, málskostnaði og hugs­
anlega skaðabótum. Þannig gæti 150
milljarða króna reikningurinn fyrir
skuldaniðurfærslunum lent á ríkis­
sjóði, íslensku þjóðinni.
Ólíkar túlkanir
Í skýrslu AGS kemur fram ólíkur
skilningur á því hver muni greiða
fyrir skuldaniðurfellingarnar. AGS
hafði aðrar hugmyndir um þetta at­
riði en ríkisstjórnin eins og kemur
glögglega fram í henni. Þar segir að
ríkisstjórnin hafi bent á að skulda­
niðurfærslan myndi ekki lenda á
ríkis sjóði að neinu leyti en nú liggur
hins vegar fyrir að 70 milljarðar hið
minnsta muni lenda á ríkissjóði út af
tillögunum og hugsanlega meira en
150 milljarðar króna.
Ekki úrræði fyrir þá verst settu
Orðrétt segir um skuldatillögurnar
í skýrslu AGS: „Forsætisráðherrann
mun sjá um að unnar verði tillögur
um skuldalækkanir (sem verða til­
búnar í nóvember 2013) – sem munu
að öllum líkindum fela í sér niður­
færslu á höfuðstólum húsnæðis­
lána. Starfsmenn AGS ítrekuðu að
það væri lítið svigrúm í fjárlögum
fyrir nýjar tillögur og að almennar
skuldaniðurfellingar séu kostnaðar­
samar og muni hugsanlega ekki veita
heimilunum sem mest þurfa á því að
halda nægjanlegan stuðning. Stjórn­
völd eru hins vegar á þeirri skoðun
að ekki sé um að ræða spurningu
sem snertir fjárlögin þar sem skulda­
tillögurnar myndu að öllum líkind­
um verða fjármagnaðar með óvæntu
fjármagni úr þrotabúum gömlu
bankanna. Starfsfólk benti hins vegar
á að slíkt óvænt fjármagn úr þrotabú­
unum sé ekki í hendi en ef það væri
það væri auk þess betra að nota það
til að lækka skuldir ríkissjóðs.“
Eitt af lykilatriðunum
Fjármögnunin á kosningaloforðum
ríkisstjórnarinnar var eitt af lykil­
atriðunum, og eitt helsta óvissumál­
ið, í skýrslu AGS. Minnst er á þessa
fjármögnun alloft í skýrslunni og er
meðal annars bent á að þessi fjár­
mögnun á skuldaniðurfellingunum
sé eitt helsta vafaatriði fjárlaganna
fyrir árið 2014 þar sem fjármögnun
tillagnanna gæti lent á ríkissjóði.
AGS benti því á að fjármögnunin
á skuldaleiðréttingunum væri eitt
helsta áhættuatriðið sem steðjaði að
íslensku efnahagslífi.
AGS hefur ekki ennþá tjáð
sig um skoðanir sínar á skulda­
tillögunum ríkisstjórnarinnar. Það
hafa Seðlabanki Íslands og alþjóð­
leg matsfyrirtæki heldur ekki gert.
Spurningin er sú hvaða áhrif þess­
ar tillögur muni hafa á lánshæfis­
mat Íslands – ef einhver. Eins og
er sýna afleiðingar tillagnanna sig
einna best í skoðanakönnunum
á fylgi stjórnmálaflokka þar sem
fylgi Framsóknarflokksins jókst
eftir kynningu þeirra. Þetta gæti
þó breyst eftir því sem frá líður, til
að mynda ef Seðlabanki Íslands
og matsfyrirtækin telja afleiðingar
þeirra vera neikvæðar og ef það
reynist rétt á endanum að skatt­
greiðendur muni sjálfir þurfa að
fjármagna tillögurnar í gegnum
ríkissjóð. n
Ingi Freyr Vilhjálmsson
ingi@dv.is
„Starfsfólk benti
hins vegar á að
slíkt óvænt fjármagn úr
þrotabúunum sé ekki í
hendi.
AGS var gagnrýninn Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn var gagnrýninn á
skuldatillögur ríkisstjórnar Sigmund-
ar Davíðs Gunnlaugssonar og Bjarna
Benediktssonar í ágúst síðastliðinn
og benti meðal annars á að þær gætu
lent á ríkinu. Mynd SIGtryGGur ArI
Sækja í skattaskjól bræðranna
Arion banki fær 250 þúsunda króna málskostnað frá Bakkabræðrum fyrir Hæstarétti
B
ræðurnir Lýður og Ágúst Guð­
mundssynir þurfa að greiða
Arion banka 250 þúsunda
króna málskostnað eftir að
Hæstiréttur dæmdi bankanum í vil
í máli bræðranna gegn honum í síð­
ustu viku. Deilan snýst um skulda­
mál þar sem Arion banki reynir að
innheimta meira en 22 milljarða
króna kröfur á hendur eignarhalds­
félagi sem bræðurnir eiga í Hollandi,
Bakkabraedur Holding B.V.
Dómur Hæstaréttar í síðustu viku
var staðfesting á dómi Héraðsdóms
Reykjavíkur þar sem kröfu bræðr­
anna um endurupptöku skulda­
málsins var hafnað. Bræðurnir höfð­
uðu það mál vegna þess að þeir töldu
stefnuna í skuldamálinu hafa ver­
ið birta með ófullnægjandi hætti.
Nánar tiltekið mótmæltu Bakka­
bræður því að stefnan í skuldamál­
inu hefði verið birt forsvarsmanni
félagsins, Lýði Guðmundssyni, á
heimili hans í London en ekki í
Hollandi þar sem lögheimili félags­
ins er. Bæði héraðsdómur og Hæsti­
réttur komumst að þessari niður­
stöðu.
Vegna þessa getur Arion banki
nú haldið áfram að reyna að sækja
kröfu sína á hendur Bakkabraedur
Holding B.V. en bankinn hefur gert
árangurslausar tilraunir til að setja
félagið í þrot og reyna að fá eitthvað
upp í kröfur sínar á hendur félaginu.
Niðurstaðan í málinu fyrir Hæsta­
rétti er því lítið skref í áttina að því
markmiði Arion banka að reyna að fá
eitthvað upp í kröfur sínar í málinu.
Bakkabræður notuðu félagið til
að halda utan um eignarhluti sína
í fyrirtækjum eins og Kaupþingi
og Exista á Íslandi. Á árunum fyr­
ir hrunið 2008 fengu þeir milljarða
króna greidda til félagsins í formi
arðs, nánar tiltekið um níu milljarða
króna. Kröfuhöfum félagsins, meðal
annars Arion banka, hefur ekki tekist
að sækja neina fjármuni til félagsins
jafnvel þótt vitað sé að það hafi tekið
við þessum arðgreiðslum. Málshöfð­
unin byggir þá á því að sannarlega
ætti að vera eitthvað að sækja í bú
Bakkabraedur Holding B.V. n
ingi@dv.is
Birt í Bretlandi Lýður Guðmundsson taldi
stefnuna ekki hafa verið með réttum hætti í
Bretlandi og vildi endurupptöku málsins.
Áhættan í
bankaskattinum
Í kjölfarið á skuldaniðurfellingar­
tillögum ríkisstjórnarinnar er lík­
legt að ákveðin gerð af köldu stríði
hefjist á meðal kröfuhafa föllnu
bankanna og stjórnarinnar. Stór­
aukinn bankaskattur á þrotabúin
í skuldaniðurfell­
ingartillögunum
er ástæðan. Lítil
sem engin sam­
skipti hafa verið
á milli kröfuhaf­
anna og stjórnar­
innar og hafa þeir
fyrrnefndu reynt
að ná eyrum stjórnvalda um langt
skeið en án árangurs.
Leysa þarf úr því hvernig loka
eigi uppgjöri á þrotabúum bank­
anna og heimila kröfuhöfum að
taka eignir búanna úr landi í kjöl­
far nauðasamninganna. Kröfu­
hafarnir vita að þetta verður ekki
klárað nema með aðkomu stjórn­
valda, ríkisstjórnar og Seðlabanka
Íslands. Til að liðka til fyrir því að
þetta uppgjör búanna geti fengið
farsælan endi fyrir kröfuhafana
luma þeir á trompi sem talar:
Peningum.
Komið hefur fram að kröfu­
hafarnir telji vígstöðu sína góða
komi til þess að þeir leiti réttar
síns út af bankaskattinum. Þeir
gætu vísað í meint brot á lög­
um um gjaldþrotaskipti, þar sem
ríkið í reynd lýsir kröfu í búin í
formi skattlagningar löngu eftir
að kröfulýsingarfrestur er liðinn,
og þeir gætu vísað í eignarréttar­
ákvæði stjórnarskrárinnar og
jafnvel að skattlagningin sé brot
á jafnræðisreglu. Ljóst er að þeir
munu íhuga að leita réttar síns og
gera það ef til þess kemur.
Á móti kemur að þeir gætu
verið reiðubúnir að ganga til ein­
hvers konar samninga við ríkið
um að gefa eftir tilteknar fjárhæð­
ir í íslenskum krónum til að upp­
gjör búanna geti gengið hratt og
örugglega fyrir sig. Sú röksemd
– kaldir, peninga­
legir hagsmunir –
gæti vegið upp á
móti vilja þeirra til
að standa í stappi
um bankaskatt­
inn við ríkið fyrir
dómstólum og
þeir gætu einfald­
lega sagt: Tökum stærri hagsmuni
fram yfir minni og gefum eftir svo
við getum komið okkur frá Íslandi
með fjármuni okkar. Slík eftirgjöf
gæti falið í sér milljarða króna.
Til þess að slíkt geti gerst þarf
hins vegar að koma til þess að ís­
lenska ríkið setjist að samninga­
borðinu með kröfuhöfunum. Eft­
ir því sem DV kemst næst hefur
þetta ekki gerst. Bankaskatturinn
gæti hins vegar ýtt slíkri þróun af
stað. Hvort slíkar samningavið­
ræður muni hefjast er hins vegar
ómögulegt að segja þessa stund­
ina. Málið gæti farið í samkomu­
lagsfarveg eða endað í hörðu fyrir
dómstólum. Ef fyrri lendingin
verður ofan á mun ekki verða
skorið úr um lagalegt réttmæti
bankaskattsins fyrir dómstólnum
en svo mun verða ef dómstóla­
leiðin verður farin. Fyrri leiðin
gæti verið betri fyrir báða aðila því
ef ríkið tapar málinu fyrir dóm­
stólum og bankaskatturinn verður
dæmdur ólöglegur sitja Bjarni og
Sigmundur Davíð í súpunni.
Ingi Freyr Vilhjálmsson
ingi@dv.is
Pistill