Fréttablaðið - 27.01.2015, Blaðsíða 54

27. janúar 2015 ÞRIÐJUDAGUR| LÍFIÐ | 22
BÆKUR ★ ★★★★
Rogastanz
Ingibjörg Reynisdóttir
2014, Sögur útgáfa
Ein mikilvægasta ákvörðun sem
höfundur tekur þegar hann skrif-
ar skáldsögu er að velja frásagn-
arháttinn. Hinir ýmsu möguleikar
hafa mismunandi áhrif og henta
söguefni misvel.
Sú aðferð að segja sögu í þriðju
persónu nútíð er ekki algeng í
íslenskum bókmenntum og hefur
helst tíðkast í þýðingum á erlend-
um barnabókum sem unnar eru
upp úr sjónvarpsþáttum eða kvik-
myndum. Þessi háttur er líka
algengur í handritaskrifum sem
skýrir kannski af hverju upplif-
un mín á að lesa skáldsögu Ingi-
bjargar Reynisdóttur, Rogastanz,
var sú að ég væri að lesa lýsingu
á sjónvarpsþætti eða kvikmynd.
Þessi frásagnarháttur getur aukið
dramatíska spennu vegna þess að
hann krefst þess að lesendur gang-
ist inn á það að sagan sé að gerast,
á þessum stað og stund, en ef höf-
undur er ekki þeim mun færari þá
er hætta á að lesendur kaupi það
ekki. Það verður þá erfiðara fyrir
lesendur að gangast inn á forsendur
sögunnar og við það skapast fjar-
lægð gagnvart efninu. Myndræn
útfærsla handrita yfirvinnur þetta
vandamál en það gerist ekki jafn
auðveldlega þegar texti er lesinn,
sérstaklega vegna þess að ekki er
mikil hefð fyrir þessari aðferð í
íslenskum bókmenntum. Til að nota
þennan frásagnarhátt þarf sagan
því að vera mjög svo trúverðug og
það er því miður ekki raunin hér.
Ingibjörg lýsir skrautlegum
persónum í Reykjavík nútímans
sem erfitt er að tengja við. Aðal-
persónan, Sara, sem er rúmlega
fertugur blaðamaður, er skilget-
ið afkvæmi hinnar dæmigerðu
söguhetju skvísubókmenntanna,
hálf vandræðaleg einstæð kona
sem er í leit að ást, en vandamálið
er það að sú týpa er yfirleitt á þrí-
tugsaldri og það er bara sorglegt
að sjá manneskju sem ekki hefur
þroskast neitt á tveimur áratugum.
Helstu aukapersónur eru flestar
einhliða, annaðhvort nánast full-
komnar (lesbísku vinkonurnar)
eða afskræmdar skrípamyndir
(serbnesku hjónin). Persónusköp-
unin felst gjarnan í því að lesend-
um er sagt að persónurnar séu
svona eða hinsegin frekar en að
sagan leiði það í ljós.
Auk þessa er sjónarhornið sem
Ingibjörg velur afskaplega flökt-
andi og óljóst. Farið er úr lýsing-
um á því sem gerist, forsögu pers-
ónanna og hugsunum þeirra auk
túlkana sögumanns á þessu öllu án
fyrir vara og án þess að stíll text-
ans fylgi því eftir. Alvitur sögu-
maður er auðvitað viðurkennt frá-
sagnarform en þá skiptir öllu máli
að frásögnin sé þannig að hvert
atriði taki við af öðru á eðlilegan
hátt og sviptingar sem þessar séu
undirbyggðar eða að minnsta kosti
hafi tilgang í heildarbyggingu sög-
unnar.
Í þessari bók er forsögu persón-
anna skeytt inn í söguna án þess
að það sé í eðlilegu samhengi frá-
sagnarinnar, samtöl sem hafa
engan sérstakan tilgang eru allt
of algeng og atriðum sem eiga að
vera skondin er lýst þannig að það
er erfitt fyrir lesanda að sjá þau
fyrir sér vegna fyrrnefndrar fjar-
lægðar. Við það fellur grínið oft-
ast um sjálft sig og þá stendur ekki
mikið eftir.
Ásdís Sigmundsdóttir
NIÐURSTAÐA: Frásagnarhátturinn
og vandamál í framsetningu sög unnar
gera það að verkum að efnið nær
engu flugi.
… og passar með öllu
www.ms.is
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA

Guð er ljós
og myrkur er
alls ekki í
honum.
Tónlistarhátíðin Myrkir músík-
dagar hefur verið starfrækt allt
frá árinu 1980 og er því með eldri
tónlistarhátíðum landsins. Á þess-
um 35 árum hefur hátíðin vaxin
jafnt og þétt og hróður hennar
borist víða. Kjartan Ólafsson er
listrænn stjórnandi hátíðarinn-
ar og bendir á að hátíðin standi á
tímamótum að þessu sinni.
„Tónskáldafélag Íslands hefur
frá fyrstu tíð verið bakhjarl hátíð-
arinnar og það merka félag er 70
ára í ár og þar með löggilt gamal-
menni. En Myrkir músíkdag-
ar hafa alltaf haft þá sérstöðu
að vera grasrót og vettvangur
mikils tilraunastarfs. Við reyn-
um ætíð að frumflytja mikið af
nýjum verkum og erum vettvang-
ur fyrir tónskáld sem vilja fara út
fyrir þægindarammann og taka
áhættu í því sem þau eru að gera.
Yngri kynslóðin hverju sinni er
alltaf öflug á Myrkum músíkdög-
um og við höfum verið með allt að
fimm kynslóðir sem þátttakendur
í hátíðinni hverju sinni.“
Hátíðin er helsti vettvang-
ur nútímatónlistar og sem slík
ákveðin heimild um það sem er
efst á baugi hverju sinni. „Við
höfum alltaf litið á það sem mikil-
vægan hluta af því sem við erum
að gera að endurspegla sam-
tímann. Við viljum að komandi
kynslóðir geti horft til baka og
skoðað hvað var í gangi hverju
sinni. Þess vegna höfum við lagt
áherslu á að skrásetja það sem
flutt er á hátíðinni og það helsta
sem þar fer fram.“
Aðsóknin að Myrkum mús-
íkdögum hefur aukist jafnt og
þétt frá upphafi og einnig hefur
áhugi erlendra aðila vaxið á liðn-
um árum. „Þessi áhugi erlendis
frá er í raun ekki nýtilkominn
en hann hefur þó verið vaxandi
síðustu ár. BBC hefur útvarpað
frá tónleikum á vegum hátíðar-
innar, það hefur verið fjallað um
okkur í virtum miðlum á borð við
The Times og Guardian svo eitt-
hvað sé nefnt. Það þykir sérstakt
að svona lítið land sé með svona
stóra hátíð sem gefur í raun sam-
bærilegum hátíðum víða um heim
ekkert eftir. Ég held að ástæðan
sé að miklu leyti landfræðileg
þar sem við njótum þess að vera
mitt á milli austurs og vesturs og
hingað streyma áhrif frá báðum
álfum. Svo erum við einfaldlega
frekar nýjungagjörn og opin fyrir
því sem er í kringum okkur.“
Þegar dagskrá hátíðarinn-
ar er skoðuð vekur aukið hlut-
fall kvenna ákveðna athygli.
„Já, þetta er afskaplega ánægju-
legt fyrir alla. Það er mikill og
góður kvennabragur yfir hátíð-
inni í ár. Það endurspeglar líka
þá staðreynd að hlutfall kvenna
í Tónskáldafélagi Íslands er með
því hæsta sem gerist í slíkum
félögum í heiminum. Hvað varðar
staka viðburði þá er einfaldlega
of langt mál að fara að tíunda þá
hér en fjölbreytnin er mikil. Ég
hvet fólk til þess að kynna sér
þetta sem fyrst á netinu enda
eigum við von á rífandi aðsókn.
Hátíðin fer öll fram í Hörpu og
þetta hús er gríðar leg lyftistöng
fyrir íslenskt tónlistarlíf og hátíð
sem þessa.“ magnus@frettabladid.is
Góður kvennabragur
yfi r hátíðinni í ár
Myrkir músíkdagar verða settir í 35. sinn á fi mmtudaginn á 70 ára afmælisári
Tónskáldafélags Íslands. Kjartan Ólafsson er listrænn stjórnandi hátíðarinnar.
Skrautlegar persónur
í Reykjavík nútímans
ROGASTANZ EKKI Í SAFN
MYRKIR MÚSÍKDAGAR Kjartan Ólafsson, listrænn stjórnandi hátíðarinnar, segir
hana afar fjölbreytta og spennandi á afmælisárinu.
MENNING
Við höfum alltaf
litið á það sem mikil-
vægan hluta af því sem
við erum að gera að
endurspegla samtímann.
Við viljum að komandi
kynslóðir geti horft til
baka og skoðað hvað var
í gangi hverju sinni.
2
8
-1
2
-2
0
1
5
0
0
:5
6
F
B
0
6
4
s
_
P
0
5
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
5
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
0
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
7
F
2
-1
B
D
8
1
7
F
2
-1
A
9
C
1
7
F
2
-1
9
6
0
1
7
F
2
-1
8
2
4
2
8
0
X
4
0
0
5
B

F
B
0
6
4
s
_
2
6
_
1
_
2
0
1
5
C
M
Y
K