Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.01.1903, Side 132

130
Eptir þessari töflu eru hrossiu hjer umbil 12000 fleiri 1901, en tímabiliö 1881—90.
Bezt sjest hvernig hrossaeiguin stendur af sjer, þegar litiö er á hve mörg hross komuáhvert
100 manns. Hross og folöld voru á landinu :
1703 53 hross á hvert 100 manns
1770 71 — - — 100
1849 63 — - — 100
1896 56 — - — 100
1897 56 — - — 100
1898 58 — - — 100
1899 55 — -- — 100
1900 57 — - — 100
1896—1900 meðaltal.. 56 — - — 100
Við byrjun 18. aldar og byrjun 20. aldar er hrossaeignin hjer um bil hin sama á
hvert 100 manns. Hún er þó meiri í byrjun þessarar aldar, ef þess er gœtt hve margir lands-
menn búa í kaupstöðum og hafa þess vegna tiltölulega fœrri hesta, en sveitamenn hafa. Nú
eru hross verzlunarvara, og það heldur tölunui uppi jafnframt og það heldur henni niðri á aðra
hönd. Hin mikla hrossaeign 1770 hefur verið byrði, eða óþarfi sem landsmenu hafa leyftsjer,
enda fjellu þau unnvörpum í hörðum árum, af því að þau voru sett á »guð og gaddinn«, eins
og menn komast að orði.
Hjer hefur verið mikil apturför í búnaði frá 1896—1900. Framteljendum hefur
fækkað. B/lum fækkar enn, því að fólkið smáyfirgefur sveitirnar. Þegar fólkstalið kemur,
kemur það greinilegast í ljós, svo ekki er ástæða til að fjólyrða um það hór. — Eptir síðustu
aldamót er hnignun landbúnaðarins, að snúast uppí framfarir aptur. Nautpeningi, fjenaði og
hrossum er að fjölga, nautpeningi og hrossum tiltölulega mest. — Fjenaði er farið að t'jölga
aptur, sem líklega er að þakka markaðinum í Reykjavík fyrir kjöt, og því að sumir menn,
senda ull sina burtu, láta vinna hana, og fá á þann hátt miklu meira fyrir pundið af henni,
en annars væri hægt að fá. — Smjör er nú byrjað að flytja út frá Islandi aptur.
7. Virt til peninga eins og áður hefur verið gjört verður kvikfjáreignin öll
árið 1901, og nokkur undanfarin ár, eins og eptirfarandi tafla sýnir í þúsundum króna:
K v i k f j e n a ð u r : Verðlag í krónum 18 9 2 þús. kr. 1896 þús. kr. 19 00 þús. kr. 19 0 1 þús. kr.
1. Kyr og kelfdar kvígur 100 1.634 1.705 1.674 1.726
2. Griðungar og geldneiti eldri en 1 árs... 60 86 67 68 87
3. Veturgamall nautpeningur 35 93 S2 86 100
4. Kálfar . 15 31 48 48 62
5. Ær með lömbutn 12 2.542 2.965 2.400 2.469
6. Ær geldar 10 538 402 483 353
7. Sauðir og hrútar eldri en 1 árs 13 1.185 1.188 971 898
8. Gemlingar 8 1.587 1.736 1.252 1.376
9. Geitfje 12 1 1 3 4
10. llestar og hryssur 4 vetra og eldri 80 1.895 2.150 2.082 2.134
11. Tryppi veturgömul til 3 vetra 35 316 427 415 434
12. Folöld... 15 39 48 56 62
Samtals... 9.947 10.819 9.438 9.705